Thực trạng vitamin A trong sữa mẹ sau khi sinh 1 tuần tại huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên và một số yếu tố ảnh hưởng

Vitamin A trong sữa ở bà mẹ cho con bú là chỉ số quan trọng, đặc biệt nhạy, phản ánh về tình trạng vitamin A của mẹ và trẻ nhỏ được nuôi bằng sữa mẹ. Nghiên cứu trên 337 bà mẹ sau sinh, nhằm xác định thực trạng vitamin A trong sữa mẹ và một số yếu tố liên quan tại thời điểm 1 tuần sau sinh tại huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thực trạng vitamin A trong sữa mẹ sau khi sinh 1 tuần tại huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên và một số yếu tố ảnh hưởng TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC THỰC TRẠNG VITAMIN A TRONG SỮA MẸ SAU KHI SINH 1 TUẦN TẠI HUYỆN PHÚ BÌNH, THÁI NGUYÊN VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG Nguyễn Song Tú1*, Trần Thúy Nga1, Lê Danh Tuyên1, Frank Wieringa2, Hoàng Văn Phương3 1 Viện Dinh dưỡng Quốc gia Viện Nghiên cứu và phát triển Pháp - Marseille – Cộng hòa Pháp 3 Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế 2 Vitamin A trong sữa ở bà mẹ cho con bú là chỉ số quan trọng, đặc biệt nhạy, phản ánh về tình trạng vitamin A của mẹ và trẻ nhỏ được nuôi bằng sữa mẹ. Nghiên cứu trên 337 bà mẹ sau sinh, nhằm xác định thực trạng vitamin A trong sữa mẹ và một số yếu tố liên quan tại thời điểm 1 tuần sau sinh tại huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên. Kết quả cho thấy tỷ lệ bà mẹ có vitamin A sữa mẹ thấp là 5,6% ở ngưỡng nhẹ có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng. Giá trị trung bình hàm lượng vitamin A sữa mẹ là 3,91 mmol/L. Có sự khác biệt về tỷ lệ vitamin A sữa mẹ thấp và hàm lượng vitamin A trong sữa mẹ (3,7 mol/L ở mẹ dưới 30 tuổi và 4,6 mol/L ở mẹ ≥ 30 tuổi) sau sinh 1 tuần, theo nhóm tuổi (p < 0,05). Nồng độ vitamin A trong sữa mẹ sau sinh 1 tuần có tương quan tuyến tính với số con của bà mẹ. Những bà mẹ có từ 3 con trở lên có hàm lượng vitamin A sữa mẹ cao hơn những bà mẹ có từ 2 con trở xuống (p < 0,05). Từ khoá: retinol sữa mẹ, thiếu vitamin A, yếu tố liên quan, bà mẹ sau sinh I. ĐẶT VẤN ĐỀ Sữa mẹ là nguồn cung cấp vitamin A chính cho trẻ sơ sinh, đồng thời là nguồn dinh dưỡng thiết yếu của trẻ. Vitamin A sữa mẹ giúp hình thành dự trữ vitamin A ở gan trong những tháng đầu tiên của trẻ [1]. Sự thiếu hụt vitamin A có thể xảy ra trong thời gian trẻ bú mẹ đặc biệt trong giai đoạn 6 tháng đầu. Vì vậy, Tổ chức Y tế Thế giới đã khuyến cáo cần theo dõi tình trạng vitamin A của bà mẹ cho con bú và đây cũng là một chỉ báo quan trọng, đặc biệt nhạy, phản ánh về tình trạng vitamin A của mẹ và trẻ nhỏ được nuôi bằng sữa mẹ [2]. Trong khi đó, các số liệu về tình trạng vitamin A trong sữa mẹ ở Việt Nam và trên thế giới ở giai đoạn 1 tuần đầu sau sinh rất hiếm, bởi việc tiến hành thu thập sữa mẹ trên phụ nữ sau sinh là khó khăn, tốn kém và mất nhiều thời gian. Ở Kenya, năm 2003, tỷ lệ bà mẹ có vitamin A trong sữa thấp là 78,1% ở bà mẹ đang cho con bú trong 4 tháng đầu [3]. Ở Malawi, năm 2004 tỷ lệ là 14,8% ở bà mẹ cho con bú trong 2 tuần đầu sau sinh [4]. Viện Dinh dưỡng năm 1998, đã điều tra trên bà mẹ cho con bú trong 12 tháng đầu, tỷ lệ vitamin A trong sữa thấp rất cao chiếm 56,3%; năm 2000, tỷ lệ là 51,1% ở vùng núi phía Bắc và năm 2015, vẫn rất cao là 37,6% ở vùng nông thôn [5; 6]. Ở Phú Thọ, năm 2015 là 26% tại Địa chỉ liên hệ: Nguyễn Song Tú, Viện Dinh dưỡng Quốc gia Email: nguyensongtu@yahoo.com Ngày nhận: 26/12/2016 Ngày được chấp thuận: 26/2/2017 170 thời điểm 1 tháng sau sinh [7]. Hàm lượng vitamin A sữa mẹ ở bà mẹ Tanzania năm 2007, là 4,34 µmol/l tại thời điểm 1 tháng sau sinh [8]. Thời điểm từ sau TCNCYH 106 (1) - 2017 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC năm 2011, cũng không có nhiều số liệu tình II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP trạng vitamin A trong sữa mẹ. Điều tra tại Phú Thọ chỉ ra hàm lượng vitamin A là 1,53 µmol/l. 1. Đối tượng Các yếu tố liên quan đến tình trạng vitamin Những đối tượng phụ nữ sau khi sinh 1 A trong sữa mẹ là dân tộc, khẩu phần ăn bị tuần, được lựa chọn tham gia nghiên cứu sau thiếu vitamin A, tình trạng vitamin A của người khi đáp ứng các tiêu chuẩn nghiên cứu. mẹ, chế độ ăn uống, đáp ứng pha cấp tính Chọn đối tượng nghiên cứu và tiêu chuẩn của phản ứng viêm, khoảng thời gian sau sinh lựa chọn: lựa chọn toàn bộ bà mẹ sinh con ở [9]. giai đoạn tuần đầu sau sinh tại 8 xã được Các giải pháp cải thiện tình trạng thiếu chọn sau khi đã tham gia sàng lọc ở giai đoạn vitamin A đã được tiến hành bởi nhiều nước có thai 26 - 30 tuần thai; sinh con sống và nuôi trên thế giới và ở Việt Nam. Bổ sung vitamin A con bằng sữa mẹ và chưa uống viên vitamin A cho bà mẹ sau sinh là một trong những liều cao sau khi sinh. khuyến nghị quan trọng của Tổ chức Y tế Thế 2. Phương pháp giới nhằm mục đích nâng cao nồng độ vitamin A trong sữa mẹ, từ đó cải thiện tình trạng Địa điểm và thời gian nghiên cứu thiếu vitamin A của trẻ [10]. Năm 2011, Tổ Nghiên cứu được triển khai tại 8 xã (Tân chức Y tế Thế giới đã tiếp tục đưa ra những Khánh, Tân Kim, Dương Thành, Hương Sơn, khuyến nghị về bổ sung vitamin A cho bà mẹ Nga Mi, Kha Sơn, Tân Hòa, Xuân Phương) sau đẻ. Trong khuyến nghị này, thay đổi lớn thuộc huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên trong nhất khu trú vào những vùng thiếu vitamin A ở thời gian từ tháng 1/2011 đến tháng 11/2011. mức ý nghĩa sức khỏe cộng đồng [11]. Thời điểm được khuyến cáo bổ sung hiện nay ở Việt Nam là 1 tháng sau sinh, tuy nhiên thời điểm bổ sung vitamin A cho bà mẹ thường là giai đoạn ngay sau sinh hoặc trong vòng 1 tuần đầu. Do vậy, chúng tôi thấy rằng cần có số liệu tình trạng vitamin A t ...