THƯỢNG HOÀNG TRẦN NHÂN TÔNG XUẤT GIA - 5

THƯỢNG HOÀNG TRẦN NHÂN TÔNG XUẤT GIA 5Một nén hương này, nướng cũng không chín, đốt cũng không cháy, gõ vào không mở, kéo lại không đến, ngó trộm thì con ngươi khô kiệt, ngửi thử thì cửa não toác đôi. Sức nóng lò hương dâng lên Vô Nhị thượng nhân, Tuệ Trung đại sĩ, mưa pháp ơn , cháu con đều gội. Thượng hoàng đến tòa giảng, khi lên tòa giảng, thượng thủ đánh bảng, xin mời. Sư nói: ‘Đại chúng, nếu nhắm vào chân lý thứ nhất mà nói, động niệm tức sai, mở miệng là bậy, thì...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
THƯỢNG HOÀNG TRẦN NHÂN TÔNG XUẤT GIA - 5 THƯỢNG HOÀNG TRẦN NHÂN TÔNG XUẤT GIA 5Một nén hương này, nướng cũng không chín, đốt cũng không cháy, gõ vào khôngmở, kéo lại không đến, ngó trộm thì con ngươi khô kiệt, ngửi thử thì cửa não toácđôi. Sức nóng lò hương dâng lên Vô Nhị thượng nhân, Tuệ Trung đại sĩ, mưa phápơn , cháu con đều gội.Thượng hoàng đến tòa giảng, khi lên tòa giảng, thượng thủ đánh bảng, xin mời. Sưnói: ‘Đại chúng, nếu nhắm vào chân lý thứ nhất mà nói, động niệm tức sai, mởmiệng là bậy, thì làm sao hiểu chân lý, làm sao hiểu quán tưởng ?Hôm nay, hãy căn cứ vào chân lý thứ hai mà nói, thế có được không nào ?’Rồi Sư ngoảnh nhìn tả hữu. nói: ‘Ở đây chẳng có người nào có đủ được con mắt tolớn hay sao. Nếu có, hai đóa lông mày không mất một mảy may. Nếu không, bầnđạo không khỏi cái miệng lầm rầm, đưa ra những lời thừa rách nát sáo mòn.Nhưng vì các người, xin lấy ra một phần hổ lốn. Hãy lắng nghe, lắng nghe.Này xem, đạo lớn trống rỗng, đâu buộc đâu ràng, bản tính sáng trong, chẳng lànhchẳng dữ. Bởi do chọn lựa, lắm ngả sinh nga ng, một nháy thoáng mờ, dễ thànhtrời vực. Thánh phàm cùng chung một lối, phải trái há được phân ranh. Nên biếttổn phước vốn không, nhân qủa rốt ráo chẳng thật. Người người vốn đủ, ai nấytròn đầy. Phật tính, pháp thân nh ư hình với bóng, tùy ẩn tùy hiện, chẳng dínhchẳng rời. Lỗ mũi thẳng xuống cửa mặt, lông mày vắt ngang hố mắt, há dễ tìmthấy được đâu?Nên hãy đi tìm cái đạo không thấy. Ba ngàn pháp môn cùng về tấc dạ. Hà sa diệudụng thảy tại nguồn tâm. Cái gọi là giới môn, định môn, tuệ môn, các người khôngthiếu. Nên trở về mà tự nghĩ suy. Phàm những tiếng ho hắng, mày dương mắtnháy, tay cầm chân bước, đó là tính gì? Biết được tính đó là tâm gì, tâm tính rõthông, thì cái gì đúng, cái gì là không đúng.Pháp tức là tính, Phật tức là tâm. Tính nào chẳng phải là pháp? Tính nào chẳngphải là Phật. Tức tâm tức Phật, tức tâm tức pháp, pháp vốn chẳng pháp. Tức pháptức tâm, tâm vốn chẳng tâm, tức tâm tức Phật.Này các người, thời gian dễ trôi qua, mạng người không dừng lại. Cớ sao ăn cháoăn chay, mà không rõ việc cái bát cái tô chiếc thìa đôi đũa để tìm hiểu?”Chúng tôi cho dịch lại đây toàn văn đoạn mở đầu của buổi giảng tại viện Kỳ Lâncủa Thượng hoàng, để bổ sung cho những gì còn thiếu sót, mà Thánh đăng ngữ lụcđã ghi chép về buổi giảng ở chùa Sùng Nghiêm. Ta đã thấy Thánh đăng ngữ lụcchỉ ghi Thượng hoàng “khai đường, lên tòa giảng, niêm hương báo ân xong, bènđến tòa giảng, thường thủ gõ bảng thưa...” Nhưng niêm hương báo ân thế nào,Thánh đăng ngữ lục không ghi rõ. Bây giờ với đoạn văn trên, ta biết nghi thứcniêm hương có nội dung gì và đã được thực hiện ra sao.Ngoài ra, chúng tôi cho trích cả đoạn văn trên còn có mục đích khác. Đó là nhằmcho thấy lời giáo đầu tại buổi giảng ở viện Kỳ Lân này có nội dung hoàn toànthống nhất với lời giáo đầu của buổi giảng ở chùa Sùng Nghiêm. Lời giáo đầu ởviện Kỳ Lân, tuy dài và từ vựng có khác, song ý chính vẫn nhắc tới việc chân lýkhông thể dùng ngôn từ để diễn đạt và kêu gọi mọi người hãy cố gắng tinh tấn tutập, đừng để cuộc đời mình trôi qua vô ích. Sự thống nhất về nội dung này giúp taxác định ai là người đứng ra thực hiện buổi giảng tại viện Kỳ Lân. Người ấykhông ai khác hơn là Thượng hoàng Trần Nhân Tông.Hơn nữa, nếu phân tích nội dung buổi giảng, thì nó cùng một chủ đề và phongcách, thậm chí có những câu hoàn toàn đồng nhất với môn tử. Chỉ cần trích mộtđoạn ngắn sau đây ta có thể thấy ngay:“Bấy giờ có vị tăng bước ra nói:‘Ăn cơm mặc áo, tầm thường việcSao phải quan tâm để phát ngờ’Bèn lạy xuống, rồi đứng lên hỏi: ‘Cõi thiền vô dục thì không hỏi. Cõi dục khôngthiền, xin nói cho một câu.’Sư đưa tay chỉ vào khoảng không.Lại đứng lên hỏi: ‘Dùng đờm dãi người xưa để làm gì?’.Sư nói: ’Mỗi lần nêu ra, một lần mới’.Lại đứng lên hỏi: ‘Người xưa đều nói như thế nào là Phật, như thế nào là pháp,như thế nào là tăng.Chỉ như thếnào ấy thì việc thế nào?’Sư đáp: ‘Như thế nào. Việc như thế nào’.Lại đứng lên nói:‘Không dây đàn gảy tri âm ítCha đánh con nghe, cách điệu cao’”.Đoạn trích này trong Tam tổ thực lục, tới đây thì được ghi hai chữ “vân vân”. Điềunày có nghĩa buổi giảng đang còn tiếp tục nữa, nhưng người trích đoạn vừa nêu đãkhông chịu chép lại toàn bộ. Dẫu thế, một lần nữa, đọc đoạn vừa trích ta thấy văncú và ý tứ có nhiều điểm thống nhất với những gì đã giảng vào cuối đông nămGiáp Thìn ở chùa Sùng Nghiêm. Và đây là một nét đặc biệt trong lối diễn giảngcủa Thượng hoàng Trần Nhân Tông.Những ngày cuối đờiNgày mồng một tết năm Mậu Thân (1308) Thượng hoàng về ở tại chùa Báo Ân,huyện Siêu Loại, cho gọi Pháp Loa đến trụ trì chùa, mở trường giảng và làm ngườinối dõi mình trong dòng thiền Trúc Lâm. Tới tháng tư, Thượng hoàng về kiết hạtại chùa Vĩnh Nghiêm ở Lạng Giang. Lần này, Thượng hoàng lại gọi Pháp Loađến giao nhiệm vụ trụ trì ch ...