Tiểu đường là gì?

Tiểu đường, khác với tiểu (ngoài) đường, tiếng Anh gọi là Diabetes Mellitus, là một hội chứng (tức là sự tụ hội của nhiều triệu chứng) do rối loạn về chuyển hóa và sự gia tăng mức đường trong máu một cách không thích hợp. Khi mức đường trong máu tăng quá mức bình thường, nó sẽ không thể được sử dụng để cung cấp năng lượng cho cơ thể làm việc, mà có thể bị thải một cách phung phí ra nước tiểu. Vì việc đi tiểu ra (chất) đường chỉ là hậu quả của việc gia tăng quá...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tiểu đường là gì? Tiểu đường là gì? Tiểu đường, khác với tiểu (ngoài) đường, tiếng Anh gọi là DiabetesMellitus, là một hội chứng (tức là sự tụ hội của nhiều triệu chứng) do rốiloạn về chuyển hóa và sự gia tăng mức đường trong máu một cách khôngthích hợp. Khi mức đường trong máu tăng quá mức bình thường, nó sẽkhông thể được sử dụng để cung cấp năng lượng cho cơ thể làm việc, mà cóthể bị thải một cách phung phí ra nước tiểu. Vì việc đi tiểu ra (chất) đườngchỉ là hậu quả của việc gia tăng quá đáng của mức đường trong máu, nênviệc chẩn đoán tiểu đường được thực hiện bằng cách thử mức đường trongmáu, chứ không phải bằng cách tìm đường trong nước tiểu. Trong cơ thể có một chất nội tiết (hormone) chịu trách nhiệm chính vềviệc chuyển hóa đường, gọi là chất insulin. Insulin do một cơ quan nằmtrong bụng gọi là tụy tạng hoặc là lá mía (pancreas) tiết ra. Khi đường trongmáu tăng cao, ví dụ như sau khi ta uống nước đường, mới ăn xong..., insulinsẽ được tiết ra nhằm kiềm chế sự gia tăng này bằng cách đem đường cất vàocác nhà kho, hoặc đem vào các xưởng chế biến nó thành chất đạm hay chấtbéo dự trữ trong cơ thể; nó cũng góp phần đem đường vào các bộ máy làmviệc của cơ thể (như tế bào cơ bắp, tế bào não...) để chất đường được chuyểnhóa thành năng lượng giúp cho tế bào có thể làm việc. Một chất nội tiết khác cũng tham gia vào việc chuyển hóa đường gọilà chất glucagon, cũng được tiết bởi tụy tạng, có tác dụng ngược lại vớiinsulin. Khi mức đường trong máu xuống quá thấp, nó có thể đ ược tiết ra đểnâng mức đường trong máu lên. Cũng còn nhiều chất khác ảnh hưởng đến việc chuyển hóa chất đườngtrong cơ thể. Tuy nhiên, insulin là chất chính yếu làm nhiệm vụ này,glucagon góp phần nhỏ hơn, còn các chất kia chỉ ảnh hưởng một phần. Khi cơ thể bị thiếu insulin một cách tuyệt đối hay tương đối, hoặc khimà chất glucagon bị tiết nhiều quá, đó là lúc mà mức đường trong máu tăngcao quá mức, làm cho ta bị tiểu đường. Ngoài ra còn một số nguyên nhânkhác nữa. Tuy nhiên, tiểu đường thường gặp nhất là do sự rối loạn củainsulin. Tại sao bị bệnh tiểu đường? Khi insulin bị thiếu một cách tuyệt đối, tức là khi các tế bào của tụytạng tiết ra insulin (được gọi là tế bào bêta) bị phá hủy, không thể tiết rađược insulin đủ theo nhu cầu của cơ thể, ta sẽ bị tiểu đường loại 1 (type 1diabetes). Vì vậy mà những người bị tiểu đường loại 1 cần phải chíchinsulin. Sự phá hủy của các tế bào bêta tiết ra insulin, trong 90% các trườnghợp, bị gây ra bởi một quá trình được gọi là tự miễn (autoimmune). Tự miễnlà một quá trình mà trong đó các tế bào miễn dịch (quân lính) của cơ thể cứtưởng một phần nào đó của cơ thể (trong trường hợp này là các tế bào bêtatiết ra insulin) là kẻ thù, và quân ta cứ thế mà xúm vào đánh quân mình. Khicác tế bào bêta bị thiệt hại đến một mức nào đó, nó sẽ không còn đủ sức đểcung cấp lượng insulin cần thiết cho cơ thể, và thế là ta bắt đầu bị tiểu đườngloại 1. Loại tiểu đường thường gặp nhất lại là bệnh tiểu đường loại 2 (type 2diabetes). Trong trường hợp này, các tế bào bêta vẫn mạnh khỏe và tiết rađầy đủ insulin. Tuy nhiên, khi đến các tế bào để lên chương trình cho các tếbào tiếp nhận đường vào để biến thành năng lượng hoạt động, những tên gáccửa (receptor) của tế bào lại trở chứng không cho insulin vào làm việc (tiếngMỹ gọi là “insulin resistance”), và do đó, tế bào không thể dùng chất đường,và mức đường lại trong máu lại bị tăng cao. Chất đường lang thang ngoàimáu vô tích sự rồi quậy phá lung tung gây ra đủ biến chứng. Ngoài hai nguyên nhân chính (bệnh tiểu đường loại 2 và bệnh tiểu loại1) kể trên, đường trong máu cũng có thể tăng cao trong một số các trườnghợp khác. Trong các trường hợp này, nếu nguyên nhân được giải quyết, mứcđường trong máu sẽ có thể trở lại bình thường. Một số trong các nguyênnhân này là: -Một số u bướu tiết ra các chất nội tiết có tác dụng làm tăng lượngđường trong máu. -Một số thuốc có thể làm tăng đường trong máu. Ví dụ: Các chất cóchất glucocorticoids (thường dùng trị viêm khớp và các loại viêm khác, cóngười còn lạm dụng để trị cảm), các chất thuốc kích thích thần kinh giaocảm... -Một số bệnh của gan. -Các rối loạn của các mô mỡ. -Một số bệnh của tụy tạng. -Một số rối loạn của bắp thịt (myotonic dystrophy).Bác Sĩ Nguyễn Trần Hoàng ...