TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM KHÍ HẬU VIỆT NAM - GIÓ LÀO

Tham khảo bài viết tìm hiểu đặc điểm khí hậu việt nam - gió lào, tài liệu phổ thông, ôn thi đh-cđ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM KHÍ HẬU VIỆT NAM - GIÓ LÀO TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM KHÍ HẬU VIỆT NAM - GIÓ LÀOTrong khí tượng có hiện tượng gió vượt đèo được gọi là Fơn(foehn): từ bên kia núi gió thổi lên (anabatic wind), không khí bịlạnh dần đi rồi ngưng kết nên chút bớt ẩm nhưng cũng thu thêmnhiệt do ngưng kết toả ra, sau khi qua đỉnh gió thổi xuống (katabaticwind) bên này núi, nhiệt độ của nó tăng dần lên do quá trình khôngkhí bị nén đoạn nhiệt, vì vậy đến chân núi bên này gió trở nên khô vànóng hơn. Núi càng cao chênh lệch nhiệt độ càng lớn. (thí dụ với dãynúi cao 3km, nhiệt độ không khí bên kia núi là 10oC, sang chân núibên này nhiệt độ đã lên tới 18oC, theo Nicholas M. Short, NASA).Hiện tượng trên mỗi địa phương gọi mỗi tên khác nhau, “phơn” làtên gọi địa phương của thứ gió khô và nóng thổi trong các thunglũng của nước Áo và Thụy sĩ, ở phía bắc dãy núi An-pơ, ở tây namnước Mỹ là chinook, ở vùng giữa Alma-Ata và Frunze (Liên xô cũ)là kastek, ở Việt Nam ta gọi là gió Lào (vì thổi từ Lào sang) haygió tây khô nóng (gió có thể lệch tây). Gió khô nóng cũng là loại thờitiết nguy hiểm.Gió ẩm, sau khi vượt qua một chướng ngại vật cao (dãy núi caochẳng hạn) bị biến đổi tính chất, trở nên khô nóng hơn, và biếnthành gió “phơn”. Quá trình biến đổi tính chất như trên của gió gọi làquá trình “phơn”.Vật chướng ngại càng cao thì quá trình “phơn” càng mạnh, ở mỗimiền trên thế giới, gió “phơn” có tên gọi khác nhau (gió Lào ở ViệtNam, gió Chi-nuc ở Mỹ và Canada, gió Xanta Ana ở Califoocnia…)Ở nước ta những nơi nào có gió “phơn” thổi?Nước ta có lắm núi, nhiều đồi, gió thổi qua các miền đồi núi dù caohay thấp đều biến thanh gió “phơn” cả.Đặc biệt ở một số miền núi, có những loại gió “phơn” nổi tiếng màchúng ta đều biết, như gió Than uyên thổi xuống cánh đồng MườngThan (huyện Than Uyên tỉnh Nghĩa Lộ, Tây Bắc), gió Ô quy hồ ởvùng Sapa. Nhưng điển hình nhất là gió Lào thổi trong một vùngrộng lớn về mùa hè từ Nghệ An đến cực Nam Trung bộ.Nguồn gốc của gió Lào là gì?Nguồn gốc của gió Lào chính là gió mùa mùa hè, mà thực chất là khốikhí Ben-gan. Sau khi thổi qua lãnh thổ Campuchia và Lào, gió đã mấtđi một phần hơi ẩm. Gặp dãy Trường Sơn, không khí bị đẩy lên caovà bị lạnh nên hầu hết hơi ẩm đều bị ngưng lại thành mưa trút xuốngbên sườn phía Tây của dãy núi. Khi gió thổi sang bên sườn núi phíaViệt Nam, gió trở nên khô và nóng, tức là “gió Lào”.Nhưng động lực chủ yếu sinh ra gió Lào là vùng áp thấp thường hìnhthành ở miền Hoa nam, có khi trung tâm áp thấp nằm ngay ở đồngbằng Bắc bộ. Vùng áp thấp có tác dụng “gọi gió” hay “hút gió” vượtqua dẫy Trường Sơn. Vùng áp thấp này càng sâu thì gió Lào càngthổi mạnh, và có trường hợp tỏa rộng ra Bắc bộ, lên tới vùng ViệtBắc.Trước khi gió Lào thổi thường có triệu chứng gì báo trước?Trước khi gió Lào thổi, bầu trời thường trong xanh, gió yếu hay lặnggió. Trên nền trời chỉ có một vài vệt mây li ti. Chân trời phía Tâythường có mù khô màu vàng da cam, khí quyển rất trong có thể nhìnthấy một thứ nóng làm cho da mặt hầm hập như trong cơn sốt nhẹ.Tiết trời rất khô. Đó là bối cảnh báo trước sau một thời gian ngắn sẽcó gió Lào.Đồng thời, nếu theo dõi diễn biến của các yếu tố khí tượng sẽ thấynhư sau:- Gió đổi hướng, yếu dần, rồi quay ngược chiều kim đồng hồ, chứngtỏ có vùng áp thấp đang ngự trị.- Khí áp liên tục giảm xuống, khi nào mức giảm lớn nhất thì gió Làosẽ thổi mạnh nhất.- Tầm nhìn xa rất tốt.Mùa gió Lào xảy ra vào thời gian nào?Theo quy luật, ở miền Trung bộ, mùa gió Lào thường bắt đầu từ hạtuần tháng 4 đến trung tuần tháng 9, trong đó gió Lào thổi nhiềunhất vào tháng 6 và tháng 7, mỗi tháng trung bình có 7-10 ngày,trong đó 2-4 ngày gió Lào thổi mạnh. Gió Lào thường thổi thànhtừng đợt, đợt ngắn từ 2 đến 3 ngày, có đợt từ 10 đến 15 ngày, có đợtkéo dài tới 20-21 ngày.Gió Lào là một dạng thời tiết đặc biệt về mùa hè ở Trung Bộ ViệtNam. Gió Lào thổi theo hướng Tây nam. Trong một ngày, gió Làothường bắt đầu thổi từ 8-9 giờ sang cho đến chiều tối, thổi mạnhnhất từ khoảng gần giữa trưa đến xế chiều. Có khi gió Lào thổi liêntục suốt cả ngày đêm, có đợt kéo dài trong 10 ngày đêm liền. Khi cógió Lào thổi, nhiệt độ cao nhất trong ngày thường vượt quá 37oC vàđộ ẩm nhất trong ngày thường giảm xuống dưới 50%. Gió tây thổi từtây qua đông dãy Trường Sơn gây ra gió khô nóng chủ yếu ở khu vựcmiền Trung nước ta, thường xảy ra vào tháng 4, 5 và 6 hàng năm,thành từng đợt, kéo dài trong nhiều ngày. Thời tiết trong nhữngngày này rất khô, độ ẩm có khi xuống 30%, và nóng, nhiệt độ có khilên tới 43oC, bầu trời không một gợn mây, trời nắng chói chang, giólại thổi đều đều như quạt lửa, cây cỏ héo khô, ao hồ cạn kiệt, conngười và gia súc bị ngột ngạt, rất dễ sinh hoả hoạn. Các nơi khác ởnước ta cũng có gió khô nóng, song mức độ thấp hơn so với Trungbộ, nên để định lượng hoá hiện tượng gió khô nóng các nhà khítượng nước ta đưa ra chỉ tiêu: ngày có nhiệt độ >35oC, độ ẩm ...