Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Dạy học đọc hiểu văn bản thông tin cho học sinh trung học phổ thông theo tiếp cận năng lực

Mục tiêu nghiên cứu của luận án "Dạy học đọc hiểu văn bản thông tin cho học sinh trung học phổ thông theo tiếp cận năng lực" nhằm đề xuất các biện pháp dạy học đọc hiểu văn bản thông tin cho học sinh trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu dạy học phát triển năng lực.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Dạy học đọc hiểu văn bản thông tin cho học sinh trung học phổ thông theo tiếp cận năng lực BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM PHÙNG THỊ VÂN ANH DẠY HỌC ĐỌC HIỂU VĂN BẢN THÔNG TIN CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Chuyên ngành: Lí luận và Phương pháp dạy học bộ môn Mã số: 9.14.01.11 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Hà Nội, 2023 Luận án được hoàn thành tại: Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Nguyễn Thị Hạnh 2. TS. Đào Thị Bình Phản biện 1: ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… Phản biện 2: ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… Phản biện 3: ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Viện họp tại Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, 101 Trần Hưng Đạo, Hoàn Kiếm, Hà Nội, vào hồi …… giờ …… ngày …… tháng …… năm …… Có thể tìm hiểu luận án tại: - Thư viện Quốc gia; - Thư viện Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam. MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài 1.1. Vai trò của văn bản thông tin trong đời sống VBTT là VB có đặc điểm, hình thức chuyển tải nội dung riêng biệt, cung cấp thông tin về mọi lĩnh vực của đời sống một cách trung thực, khách quan. Loại VB này có tính thời sự và ứng dụng cao, giữ vai trò quan trọng trong khoa học và đời sống của con người. Đọc hiểu VBTT là năng lực cần có cho sự phát triển của mỗi cá nhân khi giao tiếp xã hội. Do vậy, HS cần được dạy học ĐH loại VB này trong nhà trường để ứng dụng vào thực tiễn và phục vụ cho việc học tập suốt đời. 1.2. Vị trí của văn bản thông tin trong nhà trường Ở Việt Nam, với Chương trình 2006, trong môn Ngữ văn, HS chủ yếu được hướng dẫn ĐH VBVH/ VB văn chương. Các thành tựu trong nghiên cứu và trong nhà trường đa phần tập trung ở loại VB đó. Trong Chương trình 2018, VBTT là đối tượng ĐH được quy định chính thức trong chương trình, được dạy xuyên suốt ở cả ba cấp, từ tiểu học đến THCS, THPT với mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá cụ thể. Việc giảng dạy VBTT trong chương trình khẳng định đặc trưng nội dung mang tính tổng hợp của môn Ngữ văn đồng thời biểu hiện cụ thể nguyên tắc dạy Ngữ văn gắn với đời sống, góp phần thực hiện mục tiêu dạy học Ngữ văn ở phổ thông là phát triển NL người học. 1.3. Sự quan tâm của HS THPT đến việc đọc hiểu VBTT Ở cấp THPT, HS phần lớn có độ tuổi từ 15 đến 18, đang trong giai đoạn phát triển và dần hoàn thiện về thể chất, cấu trúc tâm lý, các phẩm chất nhân cách, chuẩn bị cho các em bước vào cuộc sống xã hội với tư cách là một người trưởng thành. Với các em, việc học tập trong nhà trường vẫn là hoạt động chủ đạo, khuynh hướng học tập đã xác định và được thể hiện rõ ràng hơn. HS đã biết cách vận dụng tri thức một cách sáng tạo với định hướng nghề nghiệp tương lai. Vì thế, trong quá trình học tập môn Ngữ văn ở trường THPT, HS đặc biệt quan tâm đến việc đọc hiểu VBTT. Nếu được hướng dẫn để đọc tốt loại VB này, HS có thể ĐH tốt VBTT thuộc các môn học khác trong nhà trường và các VBTT ngoài đời sống. Từ những lý do nêu trên, chúng tôi lựa chọn nghiên cứu vấn đề “Dạy học đọc hiểu văn bản thông tin cho học sinh trung học phổ thông theo tiếp cận năng lực”. 1 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở thiết lập khung lý luận về năng lực ĐH VBTT, luận án đề xuất các biện pháp dạy học ĐH VBTT cho HS THPT đáp ứng yêu cầu dạy học phát triển NL. 3. Đối tượng và nhiệm vụ nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp dạy học ĐH VBTT cho học sinh THPT. - Nhiệm vụ nghiên cứu: (1) Nghiên cứu cơ sở lý luận về VBTT và dạy học ĐH VBTT cho HS THPT theo tiếp cận NL; (2) Nghiên cứu thực trạng dạy học ĐH VBTT cho HS THPT hiện nay theo tiếp cận NL; (3) Đề xuất biện pháp dạy học ĐH VBTT cho HS THPT theo tiếp cận NL; (4) Thực nghiệm sư phạm về các biện pháp đề xuất dạy học ĐH VBTT cho HS THPT theo tiếp cận NL. 4. Phạm vi nghiên cứu Trong phạm vi đề tài, luận án tập trung nghiên cứu, khảo sát và đề xuất các biện pháp dạy học ĐH VBTT là văn bản thuyết minh có lồng ghép một hay nhiều yếu tố như miêu tả, biểu cảm, tự sự và báo cáo nghiên cứu (dùng phương thức biểu đạt bằng lời và hình ảnh tĩnh theo Chương trình 2018). Nội dung thực nghiệm được tổ chức thực hiện ở lớp 11. 5. Phương pháp nghiên cứu Căn cứ đối tượng và phạm vi nghiên cứu, để hoàn thành các nhiệm vụ nghiên cứu, chúng tôi lựa chọn các phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau đây: phương pháp nghiên cứu lý luận, gồm: phương pháp hồi cứu tư liệu, phương pháp phân tích, tổng hợp; phương pháp nghiên cứu thực tiễn, gồm: phương pháp điều tra, khảo sát, phương pháp thống kê, phân loại, phư ...