Tổng quan môi trường miền núi Việt Nam trong mười năm qua: Thực trạng và những vấn đề đặt ra

Nội dung bài viết nêu lên tầm quan trọng của miền núi về môi trường kinh tế - xã hội, hiện trạng tài nguyên và môi trường miền núi Việt Nam. Mời các bạn tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổng quan môi trường miền núi Việt Nam trong mười năm qua: Thực trạng và những vấn đề đặt raBµi 3Tæng quan m«i tr−êng miÒn nói ViÖt Nam trong m−êi n¨mqua: Thùc tr¹ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt raGi¸o s− Vâ Quý§¹i häc Quèc gia Hµ NéiI. TÇm quan träng cña miÒn nói vÒ m«i tr−êng vµ kinh tÕ - x· héië n−íc ta, ®åi nói chiÕm kho¶ng 3/4 diÖn tÝch c¶ n−íc. Trõ hai vïng ®ång b»ng réng línthuéc l−u vùc s«ng Hång vµ S«ng Cöu Long vµ d¶i ®ång b»ng hÑp ven bê biÓn MiÒn Trung, phÇncßn l¹i lµ ®åi nói. MiÒn nói lµ vïng hiÖn cßn gi÷ ®−îc trªn 90% diÖn tÝch rõng cßn l¹i c¶ n−íc,trong ®ã cã trªn 70% tæng sè loµi ®éng thùc vËt vµ trªn 90% c¸c loµi ®éng thùc vËt quýhiÕm cña c¶ n−íc. MiÒn nói lµ n¬i cung cÊp nguån n−íc, thñy lùc, gç, cñi, c¸c ®éng vËt hoangd·, c©y thuèc vµ nhiÒu tµi nguyªn kho¸ng s¶n cho c¶ n−íc ta.¦íc tÝnh cã 24 triÖu ng−êi ®ang sinh sèng t¹i miÒn nói, trong ®ã cã kho¶ng 1/3 lµ ®ång bµo c¸cd©n téc thiÓu sè. TÇng tÇng, líp líp rõng nói, c©y cá, mu«ng thó, kho¸ng s¶n, cïng víi ®Þa h×nh vµ c¶khÝ hËu ®a d¹ng lµ nh÷ng nguån tµi nguyªn hÕt søc quý gi¸ cña ®Êt n−íc, kh«ng nh÷ng cho sùph¸t triÓn trong qu¸ khø, hiÖn t¹i mµ cßn cho c¶ t−¬ng lai l©u dµi.Trong h¬n mét thËp kû qua, sù chuyÓn ®æi tõ mét nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sangmét nÒn kinh tÕ h−íng theo thÞ tr−êng ®· ®Èy nhanh sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam. ViÖcgi¶i phãng søc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp còng nh− viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ dÞch vô,viÖc më cöa cho ®Çu t− n−íc ngoµi vµ viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ tham gia vµo nÒn th−¬ng m¹ikhu vùc vµ quèc tÕ, ®· t¹o nªn thµnh tùu to lín vÒ kinh tÕ vµ x· héi cho nh©n d©n ViÖt Nam, trong®ã cã miÒn nói. NÒn kinh tÕ t¨ng tr−ëng t−¬ng ®èi nhanh, nh−ng ®ång thêi ®Êt n−íc còng ®angph¶i ®èi ®Çu víi mét sè vÊn ®Ò gay cÊn trong khi thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn cña m×nh lµvÊn ®Ò m«i tr−êng. C¸c gay cÊn ®ã vÒ m«i tr−êng ®Æc biÖt khã gi¶i quyÕt, v× sù t¨ng tr−ëngkinh tÕ vµ viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng cho ngµy nay vµ cho thÕ hÖ mai sau, th−êng m©u thuÉn trùctiÕp víi nhau.Còng nh− nhiÒu n−íc n«ng nghiÖp nghÌo trªn thÕ giíi, m«i tr−êng miÒn nói ë ViÖt Nam®ang gÆp ph¶i nh÷ng mèi ®e däa lín cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ nh− t×nh tr¹ng thiÕu ®Êt, viÖcph¸t triÓn thiÕu quy ho¹ch, quyÒn së h÷u c¸c nguån tµi nguyªn ®Þa ph−¬ng ch−a râ rµng, khaith¸c c¸c d¹ng tµi nguyªn qu¸ c¨ng th¼ng, rõng vµ m«i tr−êng bÞ suy tho¸i vµ d©n sè t¨ng lªn qu¸nhanh.MÆc dÇu miÒn nói cã diÖn tÝch réng vµ d©n sè l¹i Ýt h¬n nhiÒu so víi miÒn ®ång b»ng,nh−ng trong h¬n 35 n¨m qua, rõng - nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn c¬ b¶n cña miÒn nói - ®·bÞ suy tho¸i nghiªm träng. ë mét vµi vïng nh− T©y B¾c, rõng tù nhiªn chØ cßn l¹i kho¶ng 10%diÖn tÝch toµn vïng. HÖ sinh th¸i ë ®©y ®· bÞ ph¸ vì, ®Êt bÞ xãi mßn nghiªm träng, lò lôt, h¹n h¸n,sôt lë ®Êt g©y nhiÒu tæn thÊt lín. Cuéc sèng cña d©n c− miÒn nói cßn nhiÒu khã kh¨n, nhÊt lµnh©n d©n c¸c d©n téc thuéc c¸c vïng s©u, vïng xa. PhÇn lín trong sè h¬n 1.700 x· nghÌo nhÊtn−íc ta thuéc miÒn nói.85Bëi vËy, ®iÒu cÇn thiÕt lµ ph¶i ®ãn tr−íc nh÷ng vÊn ®Ò vÒ m«i tr−êng kh«ng thÓ tr¸nhkhái mµ c«ng cuéc ph¸t triÓn sÏ ®em l¹i vµ ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ò phßng ®Ó gi¶m nhÑhËu qu¶ b»ng c¸ch thùc hiÖn mét chiÕn l−îc m«i tr−êng phï hîp víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng, th«ngqua viÖc sö dông mét c¸ch kh«n khÐo vµ l©u dµi c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ l«i cuèn®−îc ®¹i bé phËn nh©n d©n vµo qu¸ tr×nh ®ã.II.HiÖn tr¹ng tµi nguyªn vµ m«i tr−êng miÒn nói ViÖt NamII.1. Sù gi¶m sót ®é che phñ vµ chÊt l−îng rõng lµ mét vÊn ®Ò quan trängRõng lµ nguån tµi nguyªn sinh vËt, nguån tµi nguyªn cã kh¶ n¨ng t¸i t¹o quý gi¸ nhÊt cña®Êt n−íc ta. Rõng kh«ng nh÷ng lµ c¬ së cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi mµ cßn gi÷ chøc n¨ngsinh th¸i cùc kú quan träng: Rõng tham gia vµo qu¸ tr×nh ®iÒu hoµ khÝ hËu, ®¶m b¶o sù chuchuyÓn « xy vµ c¸c nguyªn tè c¬ b¶n kh¸c trªn hµnh tinh chóng ta, duy tr× tÝnh æn ®Þnh vµ ®é mµumì cña ®Êt, h¹n chÕ lò lôt, h¹n h¸n, ng¨n chÆn xãi mßn ®Êt vµ bê biÓn, sôt lë ®Êt ®¸, lµm gi¶mnhÑ søc tµn ph¸ khèc liÖt cña c¸c thiªn tai, cña sù biÕn ®æi khÝ hËu, b¶o tån nguån n−íc mÆt vµn−íc ngÇm, lµm gi¶m møc « nhiÔm kh«ng khÝ vµ n−íc .§Êt n−íc ViÖt Nam tr¶i dµi trªn nhiÒu vÜ tuyÕn vµ ®é cao, víi ®Þa h×nh rÊt ®a d¹ng, 3/4 l·nhthæ lµ ®åi nói, l¹i cã khÝ hËu thay ®æi tõ ®iÒu kiÖn nhiÖt ®íi Èm phÝa Nam, ®Õn ®iÒu kiÖn «n hßa ëvïng cao phÝa B¾c, ®· t¹o nªn sù ®a d¹ng vÒ hÖ sinh th¸i tù nhiªn vµ sù phong phó vÒ c¸cloµi sinh vËt rõng. Nh÷ng hÖ sinh th¸i ®ã bao gåm nhiÒu lo¹i rõng, chñ yÕu lµ c¸c lo¹i rõng vïng®åi nói nh− rõng c©y l¸ réng ®ai thÊp, rõng c©y l¸ réng nöa rông l¸, rõng rông l¸, rõng trªn nói ®¸v«i, rõng hçn giao l¸ réng vµ l¸ kim, rõng l¸ kim, rõng ®ai nói cao, rõng tre nøa v.v..Tr−íc ®©y gÇn nh− tßan bé ®Êt n−íc ViÖt Nam cã rõng che phñ, nh−ng chØ míi mÊy thËp kûqua, qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, rõng bÞ suy thãai nÆng nÒ, ®é che phñ cña rõng ë ViÖt Nam ®·gi¶m sót ®Õn møc b¸o ®éng. ChÊt l−îng cña rõng ë c¸c vïng cßn rõng còng ®· bÞ h¹ thÊpqu¸ møc.DiÖn tÝch rõng ...