TRUYỀN TINH NHÂN TẠO CHO BÒ - phần 2- bài 6

Bài 6 HÓC MÔN ĐIỂU KHIỂN HOẠT ĐỘNG SINH DỤC Ở BÒ CÁIHóc môn được sinh ra từ các tuyến và các mô trong cơ thể gia súc. Khối lượng phân tử từ 300 đến 70.000. Phân loại hóc môn theo cấu trúc sinh hoá thành nhóm protein (và polipeptid), steroid, axit béo và amin… Gọi theo nguồn gốc nơi sinh ra thành hóc môn tuyến yên, hóc môn buồng trứng, hóc môn nhau thai. Nếu phân theo chức năng mà nó tác động thành hóc môn sinh dục, hóc môn tăng trưởng…1. Hóc môn sinh sản ở bò cáiHóc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TRUYỀN TINH NHÂN TẠO CHO BÒ - phần 2- bài 6Truyền tinh nhân tạo cho bò Bài 6 HÓC MÔN ĐIỂU KHIỂN HOẠT ĐỘNG SINH DỤC Ở BÒ CÁI Hóc môn được sinh ra từ các tuyến và các mô trong cơ thể gia súc. Khốilượng phân tử từ 300 đến 70.000. Phân loại hóc môn theo cấu trúc sinh hoáthành nhóm protein (và polipeptid), steroid, axit béo và amin… Gọi theo nguồngốc nơi sinh ra thành hóc môn tuyến yên, hóc môn buồng trứng, hóc môn nhauthai. Nếu phân theo chức năng mà nó tác động thành hóc môn sinh dục, hócmôn tăng trưởng… 1. Hóc môn sinh sản ở bò cái Hóc môn sản sinh ra từ tuyến yên (pituitary): Thùy trước tuyến yên có 5 loại tế bào tiết khác nhau, tiết ra 6 loại hóc môn.Hóc môn sinh dục gonadotropin gồm 2 hóc môn là hóc môn kích thích nangtrứng (follicle- stimulating hormone- FSH) và hóc môn thể vàng (luteinizinghormone- LH). Ngoài ra thùy trước tuyến yên còn tiết ra các lọai hóc môn khácnhư ACTH, TSH, PRL (prolactin). Trong đó hai hóc môn FSH và LH có ý nghĩaquan trọng nhất trong hoạt động sinh sản ở bò cái. FSH (Follicle stimulating hormone): bản chất là glucoprotein, khối lượngphân tử 32 ngàn, có thời gian bán rã từ 2,0-2,5 giờ. Ở con cái hóc môn FSH kíchthích nang trứng phát triển, thành thục, chín. FSH cùng với LH còn kích thíchnang trứng trưởng thành tiết hóc môn estrogen. Khi thiếu FSH nang trứng khôngphát triển, con vật không động dục, hoặc nang trứng phát triển chậm, con vậtchậm động dục. LH (Luteinizing hormone): bản chất là glucoprotein, khối lượng phân tử 30ngàn, thời gian bán rã khoảng 30 phút. Ở con cái, LH làm tăng tiết dịch vào trongxoang trứng đã chín, gây nên sự rụng trứng. Sau khi trứng rụng, LH kích thíchsự hình thành thể vàng, kích thích thể vàng tiết ra hóc môn progesterone. Ở conđực LH kích thích tế bào Leydigs sản sinh hóc môn sinh dục đực testosterone.Khi thiếu LH trứng chín mà không rụng được, gây ra chai noãn và u nang buồngtrứng. Hóc môn sản sinh ra từ buồng trứng Buồng trứng sản xuất ra 4 loại hóc môm: estrogen, progesterone, Inhibin vàrelaxin. Trong số này hóc môn estrogen và progesterone là quan trọng nhất. Estrogen (oestrogen hay estrus hormone): là steroid hormone, có 18 carbon,do bao noãn tiết ra (nhau thai cũng tiết ra estrogen). Estrogen có tác dụng tạo rahành vi và sinh lý của bò cái như thúc đẩy sự sinh trưởng và phát triển của cơquan sinh dục cái. Phát triển đặc điểm sinh dục thứ cấp. Cùng với các hóc mônsinh dục khác điều khiển chu kì động dục, rụng trứng và biểu hiện động dục ởcon cái. Nó cũng kích thích sự phát triển của hệ thống ống dẫn của tuyến vú. 51 Đinh Văn Cải, Nguyễn Ngọc TấnTruyền tinh nhân tạo cho bòThúc đẩy quá trình đồng hoá và tích lũy chất dinh dưỡng. Chính vì chức năngnày mà người ta gọi nó là hóc môn giới tính cái. Progesterone (pregnancy hormone): là steroid hormone, có 21 carbon, nóđược chế tiết từ thể vàng, nhau thai và tuyến thượng thận (E.S.E Hafez, 2000).Progesterone được coi là hóc môn quan trọng thứ 2 của buồng trứng sauestrogen. Nó phối hợp với estrogen làm giảm biểu hiện động dục trong chu kìđộng dục và kích thích sự phát triển các nang tuyến ở vú. Giúp thành tử cungdày lên chuẩn bị điều kiện cho hợp tử làm tổ trong tử cung, đảm bảo sự an toàncho sự phát triển của thai. Khi hàm lượng progesterone chiếm ưu thế thì bò cáikhông có chu kì động dục. Đó là lý do tại sao bò cái mang thai không động dục.Một số bò không mang thai nhưng có thể vàng tồn lưu (thể vàng bệnh lý) cũngkhông có chu kì động dục trở lại. Trong thời gian mang thai, progesterone cónhững chức năng sau: - Ngăn ngừa gia súc động dục lại. - Hạn chế chức năng của oxytoxin - Điều chỉnh những thay đổi của màng nhầy tử cung, cần thiết cho phát triển phôi. - Tham gia vào việc tạo lập mô bầu vú. Những hócmôn tuyến Yên cùng với hócmôn buồng trứng điều hoà chu kìsinh dục ở bò thông qua cơ chế thần kinh – nội tiết. Một số hóc môn khác Ngoài 4 hóc môn trên, một số hóc môn khác cũng được ứng dụng trongTTNT và điều trị rối loạn sinh sản của bò cái như: Prostaglandin (PG): là axit béo không no có 20 carbon. PG được sinh ra ởhầu hết các mô trong cơ thể. Có 2 loại PG liên quan chặt chẽ với hoạt động sinhsản là prostaglandin F2α (viết tắt PGF2α) và prostaglandin E2 (viết tắt PGE2). PGnày được sản xuất nhiều ở nội mạc tử cung, buồng trứng và các màng của phôi(Sengen, 2003). Tác dụng chính của hóc môn này là làm co bóp tử cung gópphần vào sự vận chuyển tinh trùng trong đường sinh dục con cái khi phối giống.Làm thoái hóa thể vàng, làm giảm lượng progesterone trong máu, vì vậy mà gâyđộng dục và rụng trứng ở những bò cái chậm sinh, vô sinh do thể vàng tồn lưu.Trong thực tiễn, prostaglandin F2α được ứng dụng để chữa trị các bệnh u nangbuồng trứng, tồn lưu thể vàng, kích thích phát triển nang trứng, chống viêm. Hầu hết PG ảnh hưởng cục bộ tại nơi nó sinh ra vì vậy người ta không coiđây là một ...