Từ lí luận về quá trình nhận thức của chủ nghĩa Mác - Lênin nghĩ về phương pháp giảng dạy theo hướng tiếp cận năng lực người học

Tâm lý học hiện đại đã xác nhận tính đúng đắn của lí luận này. Đổi mới giáo dục và đào tạo phải xuất phát từ đổi mới trong giảng dạy. Bài viết này trình bày một ý tưởng của tác giả về phương pháp dạy học theo hướng tiếp cận năng lực của người học được hình thành trên cơ sở áp dụng lí luận về nhận thức của chủ nghĩa Mác - Lênin.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Từ lí luận về quá trình nhận thức của chủ nghĩa Mác - Lênin nghĩ về phương pháp giảng dạy theo hướng tiếp cận năng lực người học VJE Tạp chí Giáo dục, Số 421 (Kì 1 - 1/2018), tr 54-56 TỪ LÍ LUẬN VỀ QUÁ TRÌNH NHẬN THỨC CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN NGHĨ VỀ PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY THEO HƯỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC Trần Hoàng Phong - Trường Đại học Đồng Tháp Ngày nhận bài: 20/1/2017; ngày sửa chữa: 15/2/2017; ngày duyệt đăng: 21/02/2017. Abstract: Cognitive theories of Marxism-Leninism affirmed cognitive processes of humans to follow the path from the vivid visual to abstract thinking, from abstract thinking back to reality. That is the dialectical way of the realization of the truth and objective reality perception. Modern psychology has confirmed the correctness of this theory. Likewise, reform of education and training must come from innovation in teaching. This article presents an authors ideas about teaching methods towards learner’s competence approach formed on the application of cognitive theories of Marxism-Leninism. Keywords: Cognitive theory, teaching methods, ability of learners. 1. Mở đầu Nghị quyết số 29-NQ/TW Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản và toàn diện GD-ĐT đưa ra một trong những trọng tâm đổi mới trong thời gian tới là “Đổi mới hình thức, phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả GD-ĐT đổi mới dạy và học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực người học được chú trọng nhằm nâng chất lượng nguồn nhân lực” [1]. Dạy học là quá trình người dạy tác động vào nhận thức của người học thông qua các phương tiện và phương pháp dạy học, trong đó phương pháp dạy học là yếu tố động và đóng vai trò quyết định đến sự thành công của quá trình này. Nhìn nhận lại lí luận nhận thức của chủ nghĩa Mác Lênin, có thấy ẩn chứa trong đó là một phương pháp tác động đến nhận thức của con người một cách khoa học, đúng đắn. Nghiên cứu và áp dụng phương pháp này trong một chừng mực nhất định có thể gợi mở cho chúng ta những điều thú vị trong bối cảnh cả ngành giáo dục đang đổi mới phương pháp giảng dạy và đổi mới toàn diện GD-ĐT. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Khái quát về lí luận nhận thức của chủ nghĩa Mác - Lênin Trước Mác đã có nhiều trường phái triết học khác nhau trong lịch sử đề cập đến quá trình nhận thức. Mặc dù có những điểm hợp lí nhất định, nhưng quan niệm của tất cả các trường phái đó đều chưa thật sự khoa học, chưa phản ánh đúng bản chất quá trình nhận thức của con người. Trên cơ sở kế thừa, phát triển các quan niệm của các trường phái triết học trong lịch sử, triết học Mác - Lênin 54 đã đưa ra quan niệm về bản chất và con đường của quá trình nhận thức một cách đúng đắn, khoa học mà theo đó: - Về bản chất của quá trình nhận thức, triết học Mác - Lênin khẳng định: về bản chất, nhận thức là quá trình phản ánh tích cực, tự giác và sáng tạo thế giới khách quan vào bộ óc người trên cơ sở thực tiễn. - Về con đường của quá trình nhận thức, về điều này, Lênin từng nói: “Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn - đó là con đường biện chứng của sự nhận thức chân lí, của sự nhận thức hiện thực khách quan” [2; tr 179]. Xét về mặt lí luận cũng như thực tiễn, tính đúng đắn trong quan niệm của triết học Mác - Lênin về bản chất và con đường của quá trình nhận thức đã được xác nhận. Đây là quan niệm đúng đắn nhất, toàn diện nhất về quá trình nhận thức trong lịch sử. 2.2. Quá trình dạy học ba bước gợi mở từ lí luận nhận thức mác-xít Từ trước đến nay, chúng ta hầu như chỉ nghiên cứu lí luận nhận thức của chủ nghĩa Mác - Lênin để làm rõ tính đúng đắn, khoa học của nó, làm cơ sở bác bỏ tính sai lầm, phiến diện của các quan điểm trước đó. Cao hơn một bước nữa, chúng ta sử dụng lí luận nhận thức làm nền tảng cho sự phát triển của các bộ môn khoa học khác nghiên cứu những vấn đề liên quan như tâm lí học. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng ẩn trong lí luận nhận thức của chủ nghĩa Mác - Lênin là một cơ sở lí luận về phương pháp dạy học, phương pháp giáo dục nói chung hết sức khoa học cần được khai thác, áp dụng nhất là trong bối cảnh ngành giáo dục đang ra sức đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT mà trước hết và quan trọng nhất là đổi mới về phương pháp giảng dạy theo hướng tiếp cận năng lực của người học. VJE Tạp chí Giáo dục, Số 421 (Kì 1 - 1/2018), tr 54-56 Trên tinh thần trao đổi, có thể nhận thấy lí luận về nhận thức của chủ nghĩa Mác - Lênin đã gợi mở cho chúng ta 2 vấn đề quan trọng về phương pháp giảng dạy đáp ứng nhu cầu giảng dạy tiếp cận năng lực người học, cụ thể như sau: - Triết học Mác - Lênin khẳng định, về bản chất “nhận thức là quá trình phản ánh biện chứng, tích cực, tự giác và sáng tạo thế giới khách quan vào trong đầu óc con người trên cơ sở thực tiễn” [3; tr 294]. Đây là lời nhắc nhở về một nguyên tắc căn bản trong dạy học đó là, dạy học là quá trình người dạy tác động đến người học để kích thích tư duy của họ. Người dạy học chỉ có vai trò hướng dẫn, giúp đỡ người học đạt đến sự hiểu biết đó mới là mục đích củ ...