Về phân tầng xã hội và công bằng xã hội ở nước ta hiện nay

Bài viết "Về phân tầng xã hội và công bằng xã hội ở nước ta hiện nay" trình bày về thực trạng phân tầng xã hội ở nước ta hiện nay, nguyên nhân của phân tầng xã hội, những tác động của phân tầng xã hội hiện nay,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết để nắm bắt nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về phân tầng xã hội và công bằng xã hội ở nước ta hiện nayX· héi häc sè 2 (74), 2001 3 vÒ Ph©n tÇng x· héi vµ c«ng b»ng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay TrÞnh Duy Lu©n Bïi ThÕ C−êng Bµi viÕt dùa trªn kÕt qu¶ thùc hiÖn nhiÖm vô ®ãng gãp vµo viÖc chuÈn bÞ B¸o c¸o ChÝnh trÞ cña §¹i héi IX cña §¶ng do GS. Lª H÷u TÇng chñ tr×. C¸c t¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n GS. Lª H÷u TÇng, TS. Vò TuÊn Anh, TS. Lª Bé LÜnh, TS. NguyÔn H÷u Minh vÒ nh÷ng ý kiÕn gãp ý, bæ sung rÊt cã gi¸ trÞ, ®Æc biÖt cho PhÇn IV cña bµi viÕt nµy. T.D.L & B.T.C. Ph©n tÇng x· héi lµ mét kh¸i niÖm x· héi häc xuÊt hiÖn ë n−íc ta ch−a l©u,trong nh÷ng n¨m §æi míi. VÒ lý thuyÕt, ph©n tÇng x· héi ®−îc ®Þnh nghÜa nh− lµ sùxÕp h¹ng” (ranking) mét c¸ch æn ®Þnh nh÷ng vÞ trÝ cña c¸c nhãm ng−êi trong x· héixÐt tõ gãc ®é quyÒn lùc, uy tÝn hoÆc c¸c quyÒn lîi kh«ng ngang nhau. C¸c hÖ thèngph©n tÇng x· héi lµ t−¬ng ®èi æn ®Þnh v× chóng th−êng g¾n liÒn víi c¸c thiÕt chÕ x·héi quan träng nh− kinh tÕ, gia ®×nh, chÝnh trÞ, gi¸o dôc. Ng−êi ta chó ý tíi ph©ntÇng x· héi v× nã cã tiÒm n¨ng g©y ra c¸c c¨ng th¼ng vµ biÕn ®éng x· héi. ë n−íc ta thêi gian qua, ph©n tÇng x· héi th−êng ®−îc xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ chñyÕu tõ c¸ch ph©n lo¹i møc sèng, thu nhËp, chi tiªu, tµi s¶n. C¸c yÕu tè quyÒn lùc vµ uytÝn ch−a ®−îc chó ý. VÒ nguyªn nh©n cña ph©n tÇng x· héi, c¸c nghiªn cøu cho thÊykh«ng ph¶i c¬ chÕ thÞ tr−êng lµ nguyªn nh©n cuèi cïng, duy nhÊt dÉn tíi sù ph©n tÇngx· héi nh− hiÖn nay. Ph©n tÇng x· héi ®· tõng tån t¹i c¶ trong thêi kú tr−íc §æi míi.Qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng chØ t¹o ra mét m«i tr−êng kinh tÕ - x· héiqu¸ ®é ®Æc thï, chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp khiÕn cho ph©ntÇng x· héi trë thµnh bét ph¸t trong thËp niªn ®Çu tiªn cña §æi míi. Ch¼ng h¹n, ®ã lµm«i tr−êng ph¸p lý ch−a ®−îc hoµn thiÖn; lµ sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu trong kinh tÕ thÞtr−êng do nh÷ng kh¸c biÖt vÒ lîi thÕ so s¸nh, hay nh÷ng vÞ thÕ ®Æc biÖt (®éc quyÒn) cñamét sè ngµnh. HoÆc do nh÷ng kh¸c biÖt vÒ tÝnh n¨ng ®éng, sù s½n sµng cña c¸c c¸ nh©n,c¸c nhãm x· héi kh¸c nhau khi b−íc vµo kinh tÕ thÞ tr−êng. C¸c yÕu tè nµy ®· t¹o ranh÷ng møc ®é ph©n tÇng x· héi kh¸c nhau gi÷a c¸c tÇng líp, nhãm x· héi; gi÷a n«ngth«n vµ ®« thÞ; gi÷a c¸c vïng- miÒn; gi÷a c¸c ngµnh vµ trong mçi bé phËn. Ng−êi ta còng ®· b¾t ®Çu thõa nhËn ph©n tÇng x· héi, ph©n hãa giµu - nghÌonh− lµ mét xu h−íng mang tÝnh quy luËt trong mäi x· héi, ®Æc biÖt, trong nÒn kinhtÕ thÞ tr−êng. Tõ mét c¸ch nh×n tÝch cùc h¬n, ph©n tÇng x· héi còng cã thÓ ®−îc nh×n Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn4 VÒ ph©n tÇng x· héi vµ c«ng b»ng x· héi ë n−íc ta hiÖn naynhËn nh− lµ hÖ qu¶ cña qu¸ tr×nh trong ®ã, c¬ chÕ thÞ tr−êng (d−íi sù ®iÒu tiÕt cñanhµ n−íc) t×m kiÕm vµ thùc hiÖn mét sù c«ng b»ng x· héi hiÖn thùc. I. Thùc tr¹ng ph©n tÇng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay Nh×n chung, khi nãi vÒ thùc tr¹ng ph©n tÇng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay, cã thÓkh¼ng ®Þnh r»ng: ®ang tån t¹i kh¸ phæ biÕn sù ph©n tÇng x· héi theo møc sèng. TÝnhphæ biÕn cña hiÖn t−îng thÓ hiÖn ë chç: sù ph©n tÇng nµy diÔn ra ë mäi ®Þa bµn (®«thÞ, n«ng th«n, vïng / miÒn ®Þa lý - l·nh thæ, c¸c khu vùc,...), trong suèt qu¸ tr×nhph¸t triÓn vµ trong mäi bé phËn hîp thµnh cña c¬ cÊu x· héi. Nh÷ng sè liÖu ph©n tÝch d−íi ®©y ®−îc lÊy tõ kÕt qu¶ cña hai cuéc §iÒu tramøc sèng toµn quèc (VLSS) n¨m 1993 vµ n¨m 1998, còng nh− cuéc §iÒu tra hé gia®×nh ®a môc tiªu 1994-1997. NÒn t¶ng vµ xu h−íng chung NÒn t¶ng c¬ b¶n nhÊt cña hiÖn tr¹ng ph©n tÇng x· héi ë ViÖt Nam lµ møcsèng cña ®¹i ®a sè d©n c− ®· t¨ng lªn trong 10 n¨m qua. Tû lÖ hé nghÌo ®ãi ®· gi¶mkh¸ m¹nh, tõ kho¶ng 58% n¨m 1993 xuèng cßn kho¶ng 37% n¨m 1998. Chªnh lÖch giµu nghÌo tiÕp tôc t¨ng Trªn nÒn t¶ng chung nãi trªn, sù chªnh lÖch vÒ møc sèng ngµy cµng t¨ng, t¹onªn mét sù ph©n tÇng x· héi trong hÇu hÕt c¸c nhãm x· héi. Ch¼ng h¹n, chªnh lÖchvÒ chi tiªu gi÷a nhãm 20% giµu nhÊt vµ nhãm 20% nghÌo nhÊt kho¶ng 5,52 lÇn n¨m1998, cßn n¨m 1993 lµ 4,58 lÇn. Cßn chªnh lÖch theo thu nhËp th× cao h¬n. N¨m1998, chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a nhãm 20% giµu nhÊt vµ nhãm 20% nghÌo nhÊt lµ11,26 lÇn, gi÷a nhãm 10% giµu nhÊt vµ nhãm 10% nghÌo nhÊt lµ h¬n 20 lÇn, cßngi÷a nhãm 5% giµu nhÊt vµ nhãm 5% nghÌo nhÊt lµ h¬n 40 lÇn. Víi chØ sè 40% d©n c− thuéc 2 nhãm bªn d−íi ®−îc chia sÎ 21% thu nhËp quècd©n, cã thÓ −íc tÝnh ViÖt Nam ®· r¬i vµo møc bÊt b×nh ®¼ng trung b×nh so víi c¸cn−íc kh¸c trªn thÕ giíi. Kh¸c biÖt nh©n khÈu vµ gi¸o dôc Sù kh¸c biÖt møc sèng hiÖn nay gi÷a c¸c hé gia ...