Về phát triển nông nghiệp xanh, lợi ích, nhận thức và lựa chọn

Bài báo này dựa trên những tài liệu đã công bố để chứng minh lợi ích của nông nghiệp xanh cũng như các mối liên hệ giữa phát triển thực tiễn nông nghiệp xanh với những vấn đề kinh tế, sinh thái, môi trường và dân sinh. Nông nghiệp xanh chỉ được xem như thành công khi nó không chỉ đảm bảo được an ninh lương thực, mà còn tạo ra được một hệ sinh thái lành mạnh và hài hòa với thiên nhiên.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về phát triển nông nghiệp xanh, lợi ích, nhận thức và lựa chọnTẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC TÂN TRÀOVỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP XANH, LỢI ÍCH, NHẬN THỨC VÀ LỰA CHỌNNotes on development of green agriculture, benefits, perception and optionsPGS.TS Khuất Đăng Long*TÓM TẮTĐể so sánh ý nghĩa của nông nghiệp xanh, những thực tiễn trong nông nghiệp xanh đượcphân tích so sánh giữa lợi ích của nông nghiệp xanh và thực tiễn nông nghiệp truyền thống hiệnnay. Bài báo này dựa trên những tài liệu đã công bố để chứng minh lợi ích của nông nghiệp xanhcũng như các mối liên hệ giữa phát triển thực tiễn nông nghiệp xanh với những vấn đề kinh tế,sinh thái, môi trường và dân sinh. Nông nghiệp xanh chỉ được xem như thành công khi nó khôngchỉ đảm bảo được an ninh lương thực, mà còn tạo ra được một hệ sinh thái lành mạnh và hài hòavới thiên nhiên. Bài báo cũng đề cập đến những kiến nghị về chính sách ở phạm vi toàn cầu vàquốc gia trong phát triển nông nghiệp xanh. Ngoài việc nhận thức về lợi ích của nông nghiệpxanh, cần có những chính sách sát với thực tiễn mới có thể đưa ra những lựa chọn đúng trong pháttriển thực tiễn nông nghiệp xanh theo đúng nghĩa của nó.Từ khóa: An ninh lương thực, cách mạng xanh, nông nghiệp xanh, thực tiễn nông nghiệp.ABSTRACTIn order to compare meaning of green agriculture, realities of green agriculture are analysedbetween benefits of green agricultre and the reality of current traditional agriculture. This paper basedon publilshed document to prove benefits of green agriculture as well as conjunctions betweendeveloping green agriculture with issues of economic, ecology, environment and welfare. Greenagriculture will be successful if it not only ensures of food security but also creates ecology which ishealthy and environment friendly. The article also mentions some petitions about policies in nationaland global scope in developing green agriculture. Beside understanding about benefits of greenagriculture, it needs to have policies that are relevant to practice in order to propose suitable options indeveloping green agriculture as its right meaning.Key words: agricultural reality, green agriculture, green revolution, food security.*Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, Viện Hàn lâm Khoa học & Công nghệ Việt NamSỐ 02 – THÁNG 3 NĂM 20165TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC TÂN TRÀOMở đầuVào những năm giữa thế kỷ XX, cụm từ“cách mạng xanh” (green revolution) thườngđược nhắc tới để chỉ sự bùng nổ những tiếnbộ khoa học trong thực tiễn nông nghiệpnhằm tạo ra cây trồng và vật nuôi có năngsuất cao. Tuy nhiên, cùng với việc tăng sảnlượng nông nghiệp, đã nảy sinh nhiều vấn đềvề môi trường, đặc biệt tác động xấu đến hệsinh thái do việc sử dụng quá nhiều hóa chấttrong nông nghiệp.Hiện nay, một khái niệm mới xuất hiệnlàm thay đổi diện mạo của nông nghiệp và cóthể khắc phục được những vấn đề hạn chế củacách mạng xanh trước đây, đó là nông nghiệpxanh (green agriculture). Đôi khi, khái niệmnày chỉ được hiểu theo một khía cạnh thuầntúy như nông nghiệp hữu cơ (organic farming),một hình thức trồng trọt dựa vào những kỹthuật như luân canh cây trồng (crop rotation),sử dụng phân xanh và phân ủ (green manure,compost) và biện pháp sinh học (biologicalcontrol) phòng chống dịch hại.Tuy nhiên, trồng trọt hữu cơ mới chỉ làmột thành phần cấu thành (component) củanông nghiệp bền vững. Còn khi nói tới hệthống nông nghiệp xanh, cần được hiểu rộnghơn là nền nông nghiệp bền vững, bởi vì nềnnông nghiệp xanh có thể nuôi sống thế giớinhưng không gây hại cho môi trường, khôngđe dọa sức khỏe con người. Điều này cho thấythực hành sản xuất cây trồng bền vững có thểđem lại năng suất cao theo thời gian nhưng chỉcần đầu tư rẻ hơn và ít gây hại hơn cho môitrường. Ở đây, so với sản xuất hữu cơ, chỉ cómột khác biệt nhỏ, đó là các sản phẩm hữu cơcó thể được tạo ra ở những trang trại quy mômang tính công nghiệp lớn lại có thể lại khôngphải hoàn toàn bền vững, trong khi đó, ngay cảmột số thực hành sản xuất hữu cơ tuy chưađược chứng nhận vẫn có thể tạo ra sản phẩmbằng cách sử dụng mọi phương pháp để duy trì6SỐ 02 – THÁNG 3 NĂM 2016được lâu dài và ổn định năng suất của cáctrang trại nhỏ.Thực tế, ý nghĩa của nông nghiệp “bềnvững” (sustainable) hoặc nông nghiệp “thaythế” (alternative) có thể hiểu và được giải thíchtheo nhiều cách khác nhau. Ở đây, trước hếthãy hiểu nông nghiệp “thay thế” được địnhnghĩa không chặt chẽ lắm và cũng được hiểunhư việc áp dụng trong thực tiễn nông nghiệpnhững biện pháp phi truyền thống, ví dụ ápdụng biện pháp trồng trọt, biện pháp phòngchống dịch hại để giảm được sự phụ thuộchoàn toàn vào các loại hóa chất nông nghiệpcó nguồn gốc vô cơ như trước đây hoặc nhữnghóa chất hiện nay vẫn đang được sử dụng.Như vậy, nông nghiệp “bền vững”được hiểu như nhằm mục đích duy trì bềnvững theo góc độ cả về kinh tế học và sinhthái học. Hơn nữa, ở đây có thể hiểu, bất cứhệ thống trồng trọt nào được xem như bềnvững thực t ...