Về tác phẩm số đỏ của vũ trọng phụng

Về tác phẩm “số đỏ” của vũ trọng phụng – hoàng phong tuấnVũ Trọng Phụng quan niệm văn chương của Vũ Trọng Phụng 1. Văn chương là sự thực ở đời. “Các ông muốn tiểu thuyết cứ là tiểu thuyết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về tác phẩm số đỏ của vũ trọng phụngVề tác phẩm “số đỏ” của vũ trọng phụng – hoàng phong tuấnVũ Trọng Phụngquan niệm văn chương của Vũ Trọng Phụng1. Văn chương là sự thực ở đời.“Các ông muốn tiểu thuyết cứ là tiểu thuyết. Tôi và các nhà văn cùng chí hướngnhư tôi, muốn tiểu thuyết là sự thực ở đời (…). Các ông muốn theo tiểu thuyết tuỳthời, chỉ nói cái gì thiên hạ thích nghe, nhất là sự giả dối. Chúng tôi chỉ muốn nóicái gì đúng sự thực, thành ra nguy hiểm, vì sự thực mất lòng” (Để đáp lời báoNgày nay).2. Văn chương mổ xẻ nỗi đau, cải tạo xã hội.“Văn chương chỉ là một món tiêu khiển nếu nó than mây khóc gió. Tôi quan niệmvăn chương là một phương tiện tranh đấu của những người cầm bút muốn loạikhỏi xã hội con người những bất công, nhen lên trong lòng người nỗi xót thươngđối với kẻ bị chà đạp lên nhân phẩm, kẻ yếu, kẻ bị đày đoạ vào cảnh ngu tối, kẻ bịbóc lột, mỗi ngày kiếm ra đủ ăn bữa tối để nhịn sáng hôm sau. Tôi sẽ cố gắng nhìnvào những nỗi đau của xã hội, may ra tìm được những thuốc khiến những cái ungđó có thể hàn miệng, lên da” (Quan niệm của tôi về phóng sự và tiểu thuyết).“Hắc ám, có! Vì tôi vốn là người bi quan, căm hờn cũng có, vì tôi cho rằng cái xãhội nước nhà mà không đáng căm hờn, mà lại cứ “vui vẻ trẻ trung, trưởng giả, ănmặc tân thời, khiêu vũ…” như các ông chủ trương thì một là không muốn cải cáchgì xã hội, hai là ích kỷ một cách đáng sỉ nhục” (Để đáp lời báo Ngày nay).về “Số đỏ” của Vũ Trọng PhụngSố đỏ là tiểu thuyết trào phúng được viết theo cảm hứng hiện thực phê phán. Đâylà hiện thực phê phán quyết liệt theo kiểu Vũ Trọng Phụng. Đây là sự kết hợp cócơ sở. Đặc điểm của trào phúng là thường cười nhạo những thói xấu, tật xấu củađối tượng. Đặc điểm của hiện thực phê phán là phát hiện bản chất xấu xa của xãhội và con người để phê phán.Có nhiều lối trào phúng được sử dụng trong truyền thống. Vũ Trọng Phụng hầunhư đã vận dụng tất cả. (truyền thống có ba lối trào phúng: tạo mâu thuẫn, nói quá,xây dựng cái ngờ nghệch – ngu dốt). Đặc biệt là ở tiểu thuyết này, Vũ TrọngPhụng đã xây dựng thành công những tình huống trào phúng, nhân vật trào phúngvà ngôn ngữ trào phúng. Vũ Trọng Phụng đã phát triển ở một tầm vóc chưa từngthấy nghệ thuật trào phúng trong văn xuôi. Trư ớc đây, trào phúng chỉ được thểhiện trong một dung lượng nhỏ: truyện cười, ngụ ngôn, ca dao, truyện ngắn. Số đỏlà quyển tiểu thuyết trào phúng thành công duy nhất. Trào phúng trước đây ở cấpđộ nhân vật, tình tiết, trào phúng của Vũ Trọng Phụng ở cấp độ tình huống, cốttruyện, hệ thống nhân vật.Cái khó của xây dựng một tiểu thuyết trào phúng, nói như Nguyễn Đăng Mạnh, làmâu thuẫn giữa bản chất phóng đại của trào phúng và tinh thần của khuynh hướnghiện thực. Để phê phán, thủ pháp của trào phúng là tô đậm nó lên, nhưng cũng đểphê phán, nó phải có cơ sở từ hiện thực. Vì nếu không, người đọc sẽ không biết nóphê phán cái gì. Chính vì thế, trong Số đỏ, có sự đan xen giữa yếu tố thực và yếutố phóng đại. Bề nổi là yếu tố phóng đại, bề sâu là những yếu tố thực, là bản chấtcủa sự thực. Tài nghệ của tác giả là gia giảm liều lượng cho những yếu tố này.Số đỏ là chuỗi cười dài về một thế giới “vô nghĩa lí”. Vô nghĩa lí, theo Vũ TrọngPhụng là không có ý nghĩa gì, là không có cơ sở thực tế gì, là đi ngược lại với luânlí và đạo đức, là không thể hiểu được và không thể chấp nhận được. Đây là mộtquan niệm mang tính triết lí. Ứng vào xã hội, thì đó là một xã hội mà cái bịp bợp,sự giả dối, trọng hình thức, trọng vật chất lên ngôi. Đó là xã hội mà mọi giá trị đềuđảo lộn, một xã hội “Tây Tàu nhố nhăng”, Âu hoá nửa vời. Ứng vào con người thìđó là những con người bỉ ổi, vị kỉ, giả dối, bịp bợp, vô nghĩa… đến cùng cực.Những con người là bất cứ cái gì, quyết không phải là con người theo nghĩa viếthoa của nó. Vô nghĩa lí còn là ngẫu nhiên, không thể hiểu được, không thể chấpnhận được. Nó phản ánh cái quan niệm về cuộc đời ngẫu nhiên, bất tất, có tínhchất định mệnh của Vũ Trọng Phụng.Số đỏ là một chuỗi cười không đơn giản chỉ là cười. Vì càng đào sâu vào bản chấtxấu xa của con người bằng cái cười trào phúng, tác phẩm càng chỉ ra một sự thựcđáng buồn, con người đã đánh mất đi bản chất người của mình. Số đỏ, như vậy làmột cuộc hành trình đi tìm bản chất của con người, theo cái cách của Vũ TrọngPhụng, là từ mặt trái, và theo cái kiểu của riêng ông, kiểu cười. Đúng như ông đãviết, “Tôi sẽ cố gắng nhìn vào những nỗi đau của xã hội, may ra tìm được nhữngthuốc khiến cho những cái ung đó có thể hàn miệng, lên da”. ...