Y học cổ truyền NAM KINH Part 7

Y học cổ truyền NAM KINH Part 7NAN 49 Điều 49 Nan viết: “Có “chính kinh tự bệnh” lại có “ngũ tà làm thương (thành bệnh)”. làm thế nào để phân biệt được ?”. Thực vậy: “Kinh nói: Ưu sầu tư lự thì làm thương Tâm. Thân mình bị lạnh, uống thức lạnh thì làm thương Phế. Sự tức giận làm cho khí nghịch lên trên mà không xuống được làm thương Can. Ăn uống và lao nhọc thì làm thương Tỳ. Ngồi lâu ở nơi ẩm thấp, ráng sức ở dưới nước thì làm thương Thận. Đây là trường...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Y học cổ truyền NAM KINH Part 7Y học cổ truyền NAM KINH Part 7 NAN 49 Điều 49 Nan viết: “Có “chính kinh tự bệnh” lại có “ngũ tà làm thương (thành bệnh)”.làm thế nào để phân biệt được ?”. Thực vậy: “Kinh nói: Ưu sầu tư lự thì làm thương Tâm. Thân mình bị lạnh, uống thứclạnh thì làm thương Phế. Sự tức giận làm cho khí nghịch lên trên mà không xuốngđược làm thương Can. Ăn uống và lao nhọc thì làm thương Tỳ. Ngồi lâu ở nơi ẩm thấp,ráng sức ở dưới nước thì làm thương Thận. Đây là trường hợp tự bệnh của chínhkinh”. “Thế nào là ngũ tà (gây bệnh) ?”. Thực vậy: “Có “trúng Phong”, có “Thương thử”, có “ăn uống và lao nhọc”, có “thươnghàn”, có “trúng thấp”, ta gọi đây là ngũ tà (gây bệnh)”. “Giả sử Tâm bệnh. Dựa vào đâu để biết rằng đó là do trúng Phong gây nên ?”. Thực vậy: “Sắc phải xích”. “Dựa vào đâu để nói như thế ?”. “Can chủ về sắc, Can tự nhập vào mình thì sắc thanh, nhập vào Tâm thì sắc xích,nhập vào Tỳ thì sắc hoàng, nhập vào Phế thì sắc bạch, nhập vào Thận thì sắc Hắc .Can là tà của Tâm, cho nên ta biết sắc diện phải xích. Khi phát bệnh thì thân mìnhnhiệt, dưới sườn bị mãn, thống, mạch phù đại mà huyền”. “Dựa vào đâu để biết rằng (Tâm bệnh) là do thương thử gây nên ?”. Thực vậy: “Phải ghét mùi xú”. “Dựa vào đâu để nói như thế ?”. “Tâm chủ về xú. (Tâm) tự nhập vào mình thì gây thành “tiêu” xú, nhập vào Tỳ thì gâythành “hương” xú, nhập vào Can thì gây thành “táo” xú, nhập vào Thận thì gây thành“hủ” xú, nhập vào Phế thì gây thành “tinh” xú. Cho nên, ta biết rằng đó là T âm bệnh dothương thử mà gây nên thì (bệnh nhân) phải ghét mùi xú. Khi phát bệnh thì thân mìnhnhiệt mà bứt rứt, Tâm bị thống, mạch phù đại mà tán”. “Dựa vào đâu để biết rằng (Tâm bệnh) là do ăn uống và lao nhọc gây nên ?”. Thực vậy: “Phải thích vị khổ. Nếu hư thì không thích ăn, nếu thực thì thèm ăn”. “Dựa vào đâu để nói như thế ?”. “Tỳ chủ về vị. (Tỳ) nhập vào Can thành vị toan, nhập vào Tâm thành vị khổ, nhập vàoPhế thành vị tân, nhập vào Thận thành vị hàm, (Tỳ) tự nhập thành vị ca. Cho nên ta biếtrằng tà khí của Tỳ nhập vào Tâm thì gây thành chứng thích vị khổ. Khi phát bệnh thìthân mình nhiệt mà tay chân nặng, thích nằm, tứ chi không co duỗi thoải mái, mạchphù đại mà hoãn”. “Dựa vào đâu để biết rằng (Tâm bệnh) là do thương hàn gây nên ?” Thực vậy: “(Bệnh nhân) phải nói sàm ngôn vọng ngữ”. “Dựa vào đâu để nói như thế ?”. “Phế chủ về thanh (âm). (Phế) nhập vào Can thành hô (kêu, la), nhập vào Tâm thànhngôn (hay nói), nhập vào Tỳ thành ca (hát), nhập vào Thận thành thân(rên), (Phế) tựnhập vào mình thành khóc. Cho nên ta biết rằng tà khí của Phế nhập vào Tâm sẽ gâythành chứng sàm ngôn, vọng ngữ. Khi phát bệnh thì thân mình nhiệt ớn ớn sợ lạnh,nếu nặng sẽ bị ho suyễn, mạch phù đại mà sắc”. “Dựa vào đâu để biết rằng (Tâm bệnh) là do trúng Thấp gây nên?”. Thực vậy: “(Bệnh nhân) phải ra mồ hôi không ngừng”. “Dựa vào đâu để nói như thế ?”. “Thân chủ về Thấp. (Thận) nhập vào Can thành nước mắt, nhập vào Tâm thành mồhôi, nhập vào Tỳ thành nước bọt (hoặc chất dịch nhờn), nhập vào Phế thành nước mũi,(Thận) tự nhập vào mình thành nước bọt (thóa). Cho nên ta biết rằng khi tà khí củaThận nhập vào Tâm sẽ làm cho bệnh nhân mồ hôi ra không dứt. Khi phát bệnh thì thânmình nhiệt mà vùng thiếu phúc thống, cẳng chân bị lạnh mà nghịch, mạch tr ầm nhu màđại. Trên đây là những phép để biết ngũ tà (gây bệnh)”. NAN 50 Điều 50 Nan viết: “Bệnh có Hư tà, có Thực tà, có Tặc tà, có Vi tà, có Chính tà. Lấy gìđể phân biệt ?”. Thực vậy: “Đi từ phía sau đến gọi là hư tà; đi từ phía trước đến gọi là Thực tà ; đi từ“sở bất thắng” đến gọi là Tặc tà; đi từ “sở thắng” đến gọi là Vi tà; tự bệnh gọi là chínhtà”. “Dựa vào đâu để nói như thế ?”. “Giả sử Tâm bệnh: do trúng phong mà bị bệnh gọi là Hư tà; do thương thử mà bịbệnh gọi là Chính tà; do ăn uống lao nhọc m à bị bệnh gọi là Thực tà; do thương hànmà bị bệnh gọi là Vi tà; do trúng Thấp mà bị bệnh gọi là Tặc tà”. NAN 51 Điều 51 Nan viết: “Có những bệnh (mà người bệnh) muốn được ấm, (cũng có nhữngbệnh mà người bệnh) muốn được lạnh, muốn được thấy người khác, kh ông muốn thấyngười khác, (các trường hợp trên) đều không giống nhau. Như vậy, bệnh ở tại tạng phủnào ?”. Thực vậy: “Những bệnh (mà người bệnh) muốn được lạnh và cũng muốn thấy ngườikhác, đó là bệnh tại phủ. Những bệnh (mà người bệnh) muốn được ấm và khô ng muốnthấy người khác, đó là bệnh ở tạng”. “Dựa vào đâu để nói được như vậy ?”. “Phủ thuộc Dương, bệnh thuộc Dương thì người bệnh muốn được lạnh và cũngmuốn nhìn thấy người khác. Tạng thuộc Âm, bệnh thuộc Âm thì người bệnh muốnđược ấm và chỉ muốn đóng kín cửa lại để ở một mình, ghét nghe thấy tiếng ngườikhác. Đó là (những biểu hiện) để ta biết được bệnh của tạng hay của phủ vậy”. NAN 52 Điều 52 Nan v ...