Ấn chương Việt Nam - Ấn tín trong lĩnh vực thương mại thời Nguyễn

Công cuộc cải cách của vua Minh Mệnh ít nhiều đã thúc đẩy sự đi lên của nền kinh tế đất nước. Nông nghiệp, thủy lợi được chú trọng, việc khai thác mỏ vàng, kim loại, đá quí phát triển, nghề kim hoàn khôi phục trở lại, hàng năm vàng bạc đá quí và một số mặt hàng khác được tập trung đến thương cảng Hội An tỏa đi các nước.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ấn chương Việt Nam - Ấn tín trong lĩnh vực thương mại thời NguyễnẤn chương Việt Nam - Ấn tín trong lĩnh vực thương mạithời NguyễnCông cuộc cải cách của vua Minh Mệnh ít nhiều đ ã thúc đẩy sự đi lên của nền kinh tế đấtnước. Nông nghiệp, thủy lợi được chú trọng, việc khai thác mỏ vàng, kim loại, đá quíphát triển, nghề kim hoàn khôi phục trở lại, hàng năm vàng bạc đá quí và một số mặthàng khác được tập trung đến thương cảng Hội An tỏa đi các nước.Hội An là khu vực lý tưởng của giới thương mại lúc đó, số lượng người Hoa, Nhật Bản ởHội An ngày một tăng. Đây được coi là trung tâm cộng đồng Hoa kiều ở Việt Nam và cácnước Đông Nam Á trong thời nhà Nguyễn.Các cửa hàng mọc lên xung quanh các hội quán, với những cửa hàng kim hoàn, lụa tơtằm, vải vóc, đồ sành, sứ, dược phẩm, v.v… bán sỉ và bán lẻ. Để đảm bảo sự tín thực,chắc chắn và ổn định lâu dài trong công việc làm ăn, mỗi chủ hiệu đều sử dụng ấn tínriêng. Ấn thường được làm bằng gỗ, bằng xương, bằng ngà và đá đẹp, hình thước kích cỡấn tùy theo sở thích của mỗi người, mặt dấu được khắc chữ Triện hay đơn giản theo lố iChân thư. Chuyến công tác vào Hội An năm 1989 chúng tôi đã được một thương nhânngười Việt gốc Hoa cho xem các ấn tín của tiền nhân họ và bạn buôn thời đó[285].Những quả ấn ở đây đều có ngoại hình làm đơn giản kiểu hình tháp bằng đầu và kiểu cónúm cầm, kích cỡ to nhỏ khác nhau. Mặt dấu của mỗi quả ấn cũng ho àn toàn khác nhau,cái hình chữ nhật, cái hình vuông hoặc hình tròn. Bên trong dấu là những dòng chữ Triệnhoặc Chân thư, kích thước họa tiết của dấu được làm theo ý muốn chủ nhân của chúng.Trong các loại hình ấn triện, đây là loại ấn có kích thước và hình dấu vào loại nhỏ, nétkhắc chữ Triện rất đẹp và công phu. Đây thường là dấu tên họ của chủ hiệu và tên mặthàng, hoặc chỉ khắc tên chủ hiệu không thôi. Đó là đặc trưng nổi bật về tính tự do của ấntín tư nhân trong lĩnh vực thương mại thời Nguyễn.Xin giới thiệu một số hình dấu ấn mà chúng tôi đã in rập được ở Hội An. Hai quả ấn nhỏ,dấu khắc chữ Triện đóng chữ Ấn và chữ Chương. Dấu thứ nhất có hình vuông kích thước1,15x1,15cm, bốn chữ Triện khắc vuông vức chia làm hai hàng là 4 chữ Diệp Khải Minhấn 葉啓明印. Đây là ấn dấu tên riêng của một thương nhân tên là Diệp Khải Minh. (H.214)Ấn dấu thứ hai có hình vuông, kích thước 1x1cm, bốn chữ Triện khắc vuông vức rất đẹpxếp hai hàng là bốn chữ Diệp Truyền Anh chương 葉傳英章. Đây cũng là ấn dấu củamột tư thương gọi là Diệp Truyền Anh. (H. 215)Các cửa hàng lớn họ thường dùng mấy loại ấn dấu khác nhau. Ngo ài ấn tên riêng còn cóấn lớn tên bản hiệu và ấn hóa đơn riêng. Những ấn dấu này thường khắc theo thể Chânthư và có kích thước lớn hơn dấu tên riêng rất nhiều. Điều đặc biệt ở đây là loại dấu nàyít làm đường viền vòng ngoài mặt dấu, do đó khi áp lên giấy sẽ cho một, hai hoặc badòng chữ Hán bình thường. Nếu không tự tay cầm ấn đóng trên văn bản, mà chỉ xem dấuchữ Chân trên giấy như những dòng chữ Hán in, thì có lẽ chúng tôi cũng chưa dám khẳngđịnh đây là những hình dấu trong lĩnh vực thương mại. Tất cả ấn loại này đều được làmbằng gỗ, có núm cầm, theo thể hình chữ nhật hoặc gần chữ nhật. Như dấu Diệp ĐồngXuân 葉同春 có kích thước 2,5x7,5cm. Ba chữ Hán xếp theo hàng dọc, kiểu Chân thưchữ lớn rất rõ ràng, đây là dấu hiệu cửa hàng gọi là Diệp Đồng Xuân. (H. 216)Có khi hai loại ấn dấu của một cửa hàng (một dấu tên hiệu và một dấu hóa đơn) có cùngmột hình thức, kích cỡ, kiểu chữ và cách bố cục văn tự ở dấu. Trên dòng chữ dấu khắchai chữ Chân Hội An 會安 xếp ngang, cỡ nhỏ bằng nửa chữ của dòng dấu, như dấu HộiAn Diệp Đồng Nguyên hiệu thư đông 會安葉同源號書東 có kích thước 1,2x7,2cm. Đâylà dấu cho hiệu sách Diệp Đồng Nguyên ở Hội An. (H. 217)Và dấu Hội An Diệp Đồng Nguyên phát hóa đơn 會安葉同源發貨單. Đây là dấu hóađơn của hiệu Diệp Đồng Nguyên trên (H. 218)Cửa hàng kim hoàn và dược phẩm của người Hoa ở Hội An lại sử dụng ấn dấu có hìnhthể khác biệt. Khi đóng dấu trên giấy sẽ thành 3 dòng chữ Hán: dòng giữa chữ lớn gấpđôi chữ của hai dòng bên. Như dấu của cửa hiệu kim hoàn gốc người tỉnh Quảng Đông cókích thước 3x5cm, chữ khắc ở dấu theo thể Chân thư. Năm dòng chữ ở giữa là QuảngĐông di xương âm 廣東怡昌陰, bốn chữ dòng bên trái là Bản hiệu đại thụ 本校大售,bốn chữ dòng bên phải là Thập túc kim diệp 十足金葉. (H. 219)Đây là ấn dấu của cửa hàng kim hoàn vào loại lớn lúc bây giờ, tên hiệu gắn liền với địadanh quê hương của họ. Điều này cũng nói lên được sự tín thực, đảm bảo trong việc buônbán làm ăn, nhất lại là đối với loại hàng là vàng, bạc phải sử dụng loại cân tiểu ly. Việckhẳng định loại vàng lá đủ mười tuổi (thập túc kim diệp) trong hình dấu, nó có giá trị hơnnhiều về lòng tin so với chiếc cân tiểu ly của bản tiệm đối với khách hàng đến mua vàbán. Ngày nay các tiệm kim hoàn của ta vẫn sử dụng ấn riêng trên vàng bạc và hóa đơn,nhưng là chữ Quốc ngữ và số La Mã.Con dấu chữ Chân duy nhất có đường viền mà chúng tôi in rập được ở Hội An là ấn dấucủa cửa hàng bông vải xưa. Ấn bằng gỗ có núm ấn ngắn, m ...