Ảnh hưởng của một số yếu tố văn hóa trong sự tăng trưởng kinh tế tại các làng xã châu thổ sông Hồng - Lê Mạnh Năm

Tham khảo nội dung bài viết "Ảnh hưởng của một số yếu tố văn hóa trong sự tăng trưởng kinh tế tại các làng xã châu thổ sông Hồng" dưới đây để nắm bắt được một số kết quả như một số loại hình làng xã và mức tăng trưởng kinh tế qua chặng đường đổi mới, ảnh hưởng của một số yếu tố văn hóa trong sự tăng trưởng kinh tế,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết để nắm bắt nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ảnh hưởng của một số yếu tố văn hóa trong sự tăng trưởng kinh tế tại các làng xã châu thổ sông Hồng - Lê Mạnh Năm64 X· héi häc sè 3 (91), 2005¶nh h−ëng cña mét sè yÕu tè v¨n hãatrong sù t¨ng tr−ëng kinh tÕt¹i c¸c lµng x· ch©u thæ s«ng Hång Lª M¹nh N¨m I. Më ®Çu §i t×m nh÷ng nguån néi lùc, vai trß ®éng lùc cña v¨n hãa lµng x· trong sùph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi lµ ®ßi hái ®ang ®Æt ra khi ®Êt n−íc b−íc vµo héi nhËp quèctÕ. §©y lµ h−íng t×m tßi míi, thÓ hiÖn c¸ch tiÕp cËn míi ch−a mÊy quen thuéc, nªncòng sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n. Khã kh¨n tr−íc hÕt lµ ph¶i chØ ra c¸c yÕu tè, c¸c h×nh thøc mµ v¨n hãa cã thÓbiÓu thÞ ngay trong ®êi sèng sinh ho¹t th−êng ngµy cña lµng x·. §Ó tõ ®ã mµ lÇn t×mra mèi quan hÖ ¶nh h−ëng qua l¹i vµ chi phèi gi÷a c¸i v¨n hãa víi møc t¨ng tr−ëngkinh tÕ, ch¼ng h¹n. §ång thêi, khi xem xÐt v¨n hãa ë khÝa c¹nh gi¸ trÞ, chóng t«i còng cho r»ng:V¨n hãa lµ hÖ thèng c¸c gi¸ trÞ mµ nh÷ng néi lùc, ®éng lùc cña nã lµ cã thÓ nhËn thÊyth«ng qua vai trß chi phèi cña c¸c gi¸ trÞ ®ã trong c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. Gi¸ trÞ v¨n hãa lµ c¸i th−êng g¾n víi truyÒn thèng, cã søc æn ®Þnh l©u dµi.TÊt nhiªn, kh«ng ®−îc tuyÖt ®èi hãa, nh×n gi¸ trÞ v¨n hãa lµ c¸i kh«ng thay ®æi.H¬n thÕ, còng cßn tuú tõng bèi c¶nh mµ c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa còng cã nh÷ng thÓhiÖn vµ chi phèi kh¸c nhau. Víi nh÷ng khã kh¨n mµ h−íng tiÕp cËn gi¸ trÞ cã thÓmang l¹i, kinh nghiÖm ®iÒn d· ®· m¸ch b¶o chóng t«i cÇn trë l¹i nh÷ng lo¹i lµngx· tiªu biÓu, ®−îc ph©n biÖt tr−íc hÕt theo lo¹i h×nh nghÒ nghiÖp mang tÝnh cætruyÒn (nh− lµng n«ng nghiÖp, lµng thñ c«ng nghiÖp, lµng bu«n,…) vµ cã sù t¨ngtr−ëng kinh tÕ kh¸ æn ®Þnh. Nghiªn cøu ®· ®−îc tiÕn hµnh hai n¨m 2002 - 2003,trong khu«n khæ ®Ò tµi cÊp ViÖn. D−íi ®©y, chóng t«i sÏ tãm t¾t mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· thùc hiÖn. 2. Mét sè lo¹i lµng x· vµ møc t¨ng tr−ëng kinh tÕ qua chÆng ®Çu®æi míi Tõ ®Þnh h−íng lý thuyÕt vµ ¸p dông vµo n«ng th«n ch©u thæ s«ng Hång viÖcchän ra c¸c mÉu nghiªn cøu nh− Ninh HiÖp, B¸t Trµng (Gia L©m - Hµ Néi), TamS¬n (Tõ S¬n - B¾c Ninh), ®· cho thÊy c¸c lµng x· nµy ®¹i diÖn kh¸ tiªu biÓu cho balo¹i lµng x· kh¸c nhau. C¸c mÉu bæ sung thªm lµ c¸c x· §a Tèn (Gia L©m - Hµ Néi), Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn Lª M¹nh N¨m 65Thanh LiÖt (Thanh Tr× - Hµ Néi). Kh¶o s¸t s¬ bé ®· chØ ra c¸c lµng x· cã nh÷ng nÐtkh¸c nhau vÒ lo¹i h×nh kinh tÕ - nghÒ nghiÖp, vÒ tËp qu¸n tæ chøc ®êi sèng, vÒ tÝnng−ìng vµ s¾c th¸i øng xö. VÒ lo¹i h×nh kinh tÕ - nghÒ nghiÖp, ®ã lµ lµng bu«n b¸n (Ninh HiÖp), lµng thñc«ng (B¸t Trµng) hay lµng n«ng nghiÖp (Tam S¬n). Nh−ng t¹i ch©u thæ s«ng Hånglµng x· cã nghÒ nghiÖp kÕt hîp, hçn hîp vÉn chiÕm tØ lÖ ¸p ®¶o. Møc ®é kh¸c biÖtgi÷a c¸c lo¹i lµng x· tiªu biÓu thÓ hiÖn râ rÖt qua qui m« ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp, c¬cÊu thu nhËp vµ tÝnh cæ truyÒn cña lo¹i nghÒ. Ho¹t ®éng bu«n b¸n t¹i chî v¶i NinhHiÖp thÓ hiÖn tËp trung cao theo c¸c xãm 1; 5; 4; 2 vµ ho¹t ®éng n«ng nghiÖp“mang tÝnh h×nh thøc”1. NghÒ gèm B¸t Trµng hiÖn nay cã qui m« c¶ x·, lµng cæ B¸tTrµng kh«ng lµm nghÒ n«ng. Cßn ë Tam S¬n hÇu hÕt c¸c hé vÉn ®ang chuyªn canhphÇn ruéng kho¸n. C¬ cÊu thu nhËp chia theo ngµnh nghÒ n«ng - c«ng - th−¬ng, dÞchvô cã tØ lÖ t−¬ng øng t¹i ë Ninh HiÖp lµ 6,3% - 29,12% - 63,33% (n¨m 1995); B¸tTrµng lµ 2,0% - 8,0% - 90,0% (n¨m 2000) vµ Tam S¬n n«ng nghiÖp lµ 89,9% phi n«nglµ 11,1% (n¨m 1996). Ninh HiÖp cã truyÒn thèng bu«n b¸n kh¸ sím, chî v¶i cã tõ ®êiLª Th¸nh T«ng; B¸t Trµng lµm nghÒ gèm tõ ®êi TrÇn; Tam S¬n lµ x· thuÇn n«ng,míi cã nghÒ méc ph¸t triÓn gÇn ®©y. TÝnh cæ truyÒn l©u bÒn cña lo¹i nghÒ nghiÖp chophÐp ng−êi ta x¸c ®Þnh ®−îc c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa cña nã. C¸c lo¹i lµng x· cã thÓ ph©nbiÖt theo nh÷ng lo¹i v¨n hãa nghÒ nghiÖp kh¸c nhau: v¨n hãa th−¬ng nghiÖp, v¨nhãa thñ c«ng nghiÖp, v¨n hãa n«ng nghiÖp2 vµ v¨n hãa hçn hîp nghÒ. C¸c lo¹i v¨nhãa nµy in l¹i dÊu Ên tiÕp theo d−íi ®©y. VÒ tËp qu¸n tæ chøc ®êi sèng, Ninh HiÖp tõ l©u kh«ng cã tôc lÖ ph©n biÖt d©nchÝnh c− hay ngô c−3 nh− nhiÒu lµng x· kh¸c. Kh¸i niÖm gi÷a lµng nghÒ vµ lµng häkhã ph©n biÖt, vai trß cña phô n÷ næi bËt… ë B¸t Trµng, thiÕt chÕ lµng nghÒ næi lªnqua hµng lo¹t nh÷ng qui −íc thµnh v¨n hay kh«ng thµnh v¨n ®Ó gi÷ bÝ quyÕt nghÒvµ ®¶m b¶o nh÷ng cè kÕt trong lµng. Lµng lµ thÓ thèng nhÊt hîp t¸c cña c¸c dßng hä,ban ®ång téc ®Õn nay cßn ®−îc duy tr×, vai trß næi bËt cña nam giíi. Cßn ë Tam S¬n(vµ §a Tèn, Thanh LiÖt…) l¹i thÊy nh− cã sù xen kÏ hoÆc kÕt hîp theo kiÓu nµo ®ãgi÷a hai tËp qu¸n gÇn nh− ng−îc nhau kÓ trªn. §©y lµ nh÷ng lµng x· cßn mangnhiÒu ®Æc ®iÓm tæ chøc cña lµng n«ng nghiÖp, nh− nhiÒu tµi liÖu ®· ®Ò cËp. VÒ tÝn ng−ìng, n¬i cã nghÒ riªng nh− Ninh HiÖp, B¸t Trµng còng cã ®Þa®iÓm vµ nghi l ...