Áp-xe não do tai: Một biến chứng nguy hiểm

Hiện nay ở Việt Nam, biến chứng áp-xe não do tai đã giảm dần so với những năm 90 của thế kỷ trước. Áp-xe não do tai thường gặp ở bệnh mạn tính nguy hiểm (viêm tai có chất cholesteatoma). Về dịch tễ học, áp-xe não do tai luôn chiếm tới 50% trong các áp-xe não nói chung. Bệnh dễ tử vong nếu không được phát hiện sớm, xử trí đúng. Vì sao bị áp-xe não do tai? Nguyên nhân gây bệnh là do những viêm nhiễm đi từ tai giữa, xương chũm vào, chủ yếu theo các con đường...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Áp-xe não do tai: Một biến chứng nguy hiểm Áp-xe não do tai: Một biến chứng nguy hiểmHiện nay ở Việt Nam, biến chứng áp-xe não do tai đãgiảm dần so với những năm 90 của thế kỷ trước. Áp-xenão do tai thường gặp ở bệnh mạn tính nguy hiểm(viêm tai có chất cholesteatoma). Về dịch tễ học, áp-xenão do tai luôn chiếm tới 50% trong các áp-xe não nóichung. Bệnh dễ tử vong nếu không được phát hiện sớm,xử trí đúng.Vì sao bị áp-xe não do tai?Nguyên nhân gây bệnh là do những viêm nhiễm đi từ taigiữa, xương chũm vào, chủ yếu theo các con đường như:Đường kế cận: bệnh tích lan tới mặt nội sọ của xươngchũm, thường gặp cholesteatoma; Đường viêm mê nhĩ mủtheo nội dịch tới não; Đường máu: đường tĩnh mạch tớitĩnh mạch bên, động mạch tới động mạch màng não qua đógây viêm tắc mạch não; Đường tự nhiên: khe khớp trai đámở rộng, chưa liền kín thường gặp ở trẻ nhỏ.Làm thế nào để phát hiện bệnh nhân bị áp-xe não dotai?Khi bị áp-xe não do tai, người bệnh luôn trong tình trạngnhiễm khuẩn, mệt mỏi. Tình trạng của tai thường thấy chảymủ tai: nếu chảy từ lâu thấy mủ thối hay thối khẳn (nghi cócholesteatoma), ấn vùng chũm có phản ứng đau rõ, sưng nềhay xuất ngoại của xương chũm, nghe kém thường tăng rõ.Ngoài ra còn có triệu chứng của áp-xe não (tập chứngBergmann) với hội chứng tăng áp lực nội sọ, hội chứngthần kinh khu trú và hội chứng nhiễm khuẩn. Hội chứngtăng áp lực nội sọ có biểu hiện nhức đầu: thành cơn, khu trúở một vùng nhất định, nếu đau dữ dội, các thuốc giảm đauthường không tác dụng, kèm theo 1 hoặc 2 triệu chứng như:nôn (nôn vọt, dễ dàng, nhiều lần), tinh thần trí tuệ, giao tiếpchậm, mờ mắt một bên, mạch chậm từng lúc, không tươngứng với thân nhiệt. Hội chứng thần kinh khu trú: thườngxuất hiện muộn. Áp-xe đại não: có triệu chứng liệt nửangười hoặc liệt mặt thể trung ương; mù, câm, mất ngônngữ... Áp-xe tiểu não có triệu chứng: chóng mặt, mất thăngbằng, rung giật nhãn cầu tự phát; mất phối hợp động tác:rối tầm, quá tầm, gầy sút nhanh… Hội chứng nhiễm khuẩn:sốt kéo dài, không cao. Viêm tai có Cholesteatoma có thể gây biến chứng áp - xe não.Xét nghiệm nào cần thiết cho người bệnh nghi ngờ bịáp-xe não do tai?- Soi đáy mắt: có áp-xe đại não, phù nề gai thị 2 bên trongviêm màng não + phù não (trong áp-xe tiểu não không cóphù nề gai thị).- Chọc dò tuỷ sống.- Xquang xương chũm: tư thế Schuller để xác định có viêmtai xương chũm hoặc có cholesteatoma.- Chụp CT. scan, MRI: xác định được ổ áp-xe, vị trí, kíchthước, khối lượng… cũng cho biết các tai biến như dò, vỡáp-xe vào não thất, phù não…Áp-xe não do tai tiến triển nhanh, không xử trí đúng vàkịp thời sẽ đưa tới tử vong, các tai biến và biến chứng phốihợp: Sũng nước não thất, áp-xe phổi, áp-xe các nội tạngnhư: gan, thận, lách… Áp-xe não thường tử vong do tụt kẹthạch nhân tiểu não, vỡ áp-xe vào não thất.Phát hiện sớm bệnh rất cần thiếtKhi bị viêm tai xương chũm mạn tính hồi viêm cần đặc biệtlưu ý phát hiện các dấu hiệu của biến chứng nội sọ. Trướccác bệnh nhân bị áp-xe não… cần hỏi tiền sử chảy mủ tai,phát hiện các dấu hiệu viêm tai xương chũm hồi viêm, cấptính. Người bệnh cần được điều trị tại các cơ sở chuyênkhoa tai mũi họng có điều kiện, cần chụp CTscan để xácđịnh áp-xe não. Phẫu thuật là cơ bản cần làm sớm, cấp cứunhằm loại bỏ bệnh tích ở tai, xương chũm, bộc lộ vùngmàng não, tĩnh mạch bên đến đoạn lành, dẫn lưu ổ áp-xenão. Điều trị nội khoa sau phải phẫu thuật điều trị tích cựcvới kháng sinh phối hợp, phổ rộng, liều cao, theo nhiềuđường; lưu ý dùng kháng sinh chống kỵ khí trong áp-xenão, chống phù não, nâng cao thể trạng, theo dõi sát saonhằm phát hiện các tai biến, biến chứng phối hợp; lưu ý cácbiến chứng ngoại sọ.Có cách gì phòng tránh áp-xe não do tai?Để phòng tránh bệnh, biện pháp quan trọng đối với ngườibệnh là vệ sinh mũi họng, phòng tránh nhiễm khuẩn đườnghô hấp trên để phòng chảy mủ tai. Nếu bị chảy mủ tai cầnđiều trị triệt để tránh thành viêm tai giữa nguy hiểm. Vớicác trường hợp viêm tai giữa nguy hiểm cần được điều trị,phẫu thuật sớm, nhất là khi có cholesteatoma. Người bệnhcần được phát hiện sớm và xử trí cấp viêm tai xương chũmhồi viêm, xuất ngoại cũng như các biến chứng nội sọ do tai,chuyển phẫu thuật cấp cứu để tránh tai biến, biến chứngphối hợp. ThS. Phạm Bích Đào