Bài ca người thợ mộc

Anh là thợ mộc Thanh Hoa, Làm cầu, làm quán, làm nhà... khéo thay! Lựa cột anh dựng đòn tay, Bào trơn đóng bén nó ngay một bề. Bốn cửa anh chạm bốn dê Bốn con dê đực chầu về tổ tông, Bốn cửa anh chạm bồn rồng, Trên thì rồng ấp, dưới thì rồng leo. Bốn cửa anh chạm bốn mèo, Con thì bắt chuột, con leo xà nhà. Bốn cửa anh chạm bồn gà,Đêm thì nó gáy, ngày ra ăn vườn. Bốn cửa anh chạm bốn lươn, Con thì thắt khúc, con trườn bò ra. Bốn cửa...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài ca người thợ mộc Bài ca người thợ mộcAnh là thợ mộc Thanh Hoa,Làm cầu, làm quán, làm nhà... khéo thay!Lựa cột anh dựng đòn tay,Bào trơn đóng bén nó ngay một bề.Bốn cửa anh chạm bốn dêBốn con dê đực chầu về tổ tông,Bốn cửa anh chạm bồn rồng,Trên thì rồng ấp, dưới thì rồng leo.Bốn cửa anh chạm bốn mèo,Con thì bắt chuột, con leo xà nhà.Bốn cửa anh chạm bồn gà, Đêm thì nó gáy, ngày ra ăn vườn. Bốn cửa anh chạm bốn lươn, Con thì thắt khúc, con trườn bò ra. Bốn cửa anh chạm bốn hoa, Trên là hoa sói, dưới là hoa sen. Bốn cửa anh chạm bốn đèn, Một đèn dệt cửi, một đèn quay tơ. Một đèn đọc sách ngâm thơ, Một đèn anh để đợi chờ nàng đây. Lời bình Tục ngữ có câu: Thợ mộc xứ Thanh ở quanh Kinh k ì, hoặc: Thợ mộcxứ Thanh ở quanh Thuận Quảng. Thợ mộc d ù giỏi đến đâu cũng chỉ đượcgọi là phó cả. Thợ mộc làm cung điện vua chúa mới được gọi là thợ cả. Xâydựng cung điện thời Lê - Thịnh, thời Nguyễn sau này, phần lớn là thợ mộcThanh Hoá. Câu đầu của bài ca dao này có dị bản ghi là Anh làm thợ mộcThanh Hoa. Theo ý chúng tôi là “Anh là thợ mộc Thanh Hoa”; một chữ làbiết mấy tự hào khi chàng trai xưng danh với cô gái. Không phải thợ mộctầm thường mà là thợ mộc Thanh Hoa xây dựng cung điện đấy nhé! Hai chữkhéo thay cũng là lời tự khen, khoe tài của anh: Làm cầu, làm quán, làmnhà ... khéo thay! Có tài thực mà khoe khoang thì cũng chẳng hay ho gì! Ởđây, chàng thợ mộc Thanh Hoa khoe tài là để tỏ tình với cô gái mà anh đangyêu, nên rất dễ thương, được chúng ta đồng tình. Câu 3,4 chỉ theo đà mà nói, chứ có tài cán gì ở cái việc bào trơn, đóngbén... Từ câu thứ năm trở đi, bằng biện pháp liệt kê, chàng thợ mộc khoe tàichạm trổ của anh. Năm bức chạm con vật: dê, rồng, mèo, gà, lươn. Hai bứcchạm cảnh: hoa và đèn. Có bức chạm tứ linh: rồng, nhưng đã được cách điệudân gian hoá, bình dị hoá. Trên thì rồng ấp, dưới thì rồng leo Con lươn có gì đáng chạm? Với tài nghệ điêu luyện, bức chạm lươn vôcùng sống động, tuyệt khéo: Bốn cửa anh chạm bốn lươn Con thì thắt khúc, con trườn bò ra. Nghệ thuật cổ phương Đông lấy cái cân xứng làm thành một tiêu trí củacái đẹp. Hội hoạ, chạm trổ, kiến trúc, thơ văn... hay miêu tả cảnh vật qua bộtứ bình: tùng, cúc, trúc, mai; xuân, hạ, thu, đông; ngư tiều, canh, mục...nghệsĩ lấy cái đối xứng, cái hài hoà làm trọng. Trong bài ca dao này, các tiểu đốiđã làm rõ vẻ đẹp bức chạm đầy mĩ thuật của chàng thợ mộc: - Trên thì rồng ấp // dưới thì rồng leo. - Con thì bắt chuột // con leo xà nhà. - Đêm thì nó gáy // ngày ra ăn vườn. - Con thì thắt khúc // con trườn bò ra. - Trên là hoa sói // dưới là hoa sen. - v.v ... Cái hồn của bức chạm 5 con vật được thể hiện ở trạng thái động: Chầuvề tổ tông, rồng ấp rồng leo, bắt chuột... leo xà nhà, gáy ra ăn vườn,thắt khúc... trườn bò ra.Tất cả các bức chạm đều cho thấy anh thợ mộc là con một người rất tài hoa. Anh còn là một chàng trai đa tình. Làm nghề thợ mộc dù giỏi đến mấycũng thuộc vị thế tầm thường qua sự xếp đặt 4 lớp người trong xã hội phongkiến. Bức chạm hoa - hoa sói , hoa sen - là một ngầm ý: khoe tâm hồn thanhcao. Chàng trai đang tỏ tình không phải là loại người vai u thịt bắp đâu nhé!Bức chạm đèn mới thật kì diệu. Hai ngọn đèn cho người khéo tay hay lamhay làm - chính là cô gái - để dệt vải, để quay tơ. Đèn thứ ba, để cho ai, đọcsách ngâm thơ? Một con người nho nhã đang tỏ tình với nàng. Ngọn đènthứ tư là ngọn đèn hạnh phúc: Một đèn anh để đợi chờ nàng đây. Có thể nói bức chạm đèn rất đẹp, đẹp về mặt mĩ thuật, đẹp ở tâm tìnhchàng thợ mộc, đó là một con người luôn luôn hướng về một cuộc sốnglao động, êm đềm hạnh phúc của lứa đôi trong mỗi gia đình Việt Nam. Cấu trúc bài ca dao cân xứng, hài hoà. Giọng điệu hồn nhiên tự tin vàchân thành. Chàng thợ mộc Thanh Hoa là một chàng trai tài hoa và đa tình:Anh là một con người dễ mến dễ thương. ...