Bài giảng BỆNH CÚM part 1

Sau khi học xong bài này, người học phải có khả năng: 1. Trình bày được những đặc điểm cơ bản của virus cúm 2. Trình bày được những đặc điểm quan trọng về dịch tễ học bệnh cúm 3. Chẩn đoán được bệnh cúm thể điển hình 4. Điều trị được bệnh cúm thể điển hình 5. Trình bày được cách phòng bệnh cúm
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng BỆNH CÚM part 1 BỆNH CÚM PGS.TS Nguyễn Đức Hiền Ths Nguyễn Quốc TháiMỤC TIÊU HỌC TẬPSau khi học xong b ài này, người học phải có khả năng: 1. Trình bày đ ược những đặc điểm cơ bản của virus cúm 2. Trình bày đ ược những đặc điểm quan trọng về dịch tễ học bệnh cúm 3. Chẩn đo án đ ược b ệnh cúm thể điển hình 4. Điều trị được bệnh cúm thể điển hình 5. Trình bày đ ược cách phòng b ệnh cúmNỘI DUNG1. Đ ại cương- Bệnh cúm là một nhiễm trùng hô hấp cấp tính lây lan mạnh do các viruscúm gây nên.- Các virus cúm có khả năng thay đổi tính kháng nguyên nhanh chóng, gây racác vụ dịch hàng năm. Những virus cúm A mới xuất hiện có thể có nguy cơgây đại dịch đe doạ toàn cầu.- Biểu hiện lâm sàng thường nhẹ với các triệu chứng viêm long đường hô hấptrên nhưng với những virus cúm độc lực mạnh hoặc trên cơ địa suy giảm miễndịch thì biểu hiện bệnh thường nặng nề với viêm phổi virus dẫn đến suy đaphủ tạng, tỷ lệ tử vong cao.- Cho đ ến nay việc điều trị chủ yếu vẫn là điều trị hỗ trợ. Các thuốc khángvirus còn đang được tiếp tục nghiên cứu.- Vắc-xin phòng cúm phải tiêm hàng năm mới thu được hiệu quả bảo vệ. Cácbiện pháp phòng bệnh khác bao gồm phòng vệ cá nhân với các phương tiệnphòng hộ tránh lây nhiễm.2. Tác nhân gây bệnh- Các virus cúm thuộc họ O rthomyxoviridae. Các virus mang ARN sợi đ ơnmã âm tính, nghĩa là ARN không gây nhiễm. Bộ gen của các virus này đượcchia từng đoạn.- Có 3 typ virus cúm A, B, và C. Các virus cúm A và B gồm có 8 tiết đoạnARN, hay gây dịch trên người còn virus cúm C chỉ có 7 tiết đoạn và thườnggây tình trạng cảm cúm nhẹ.- Danh pháp chuẩn của virus cúm bao gồm typ, nơi phân lập, số đăng ký vànơi phân lập, ví dụ như Cúm A/Puerto Rico/8/34 (H1N1) nghĩa là virus cúmtyp A, dưới typ H1N1, phân lập tại Puerto Rico năm 1934, số đăng ký 8 đểphân biệt với các virus cúm khác cũng phân lập được tại đó năm 1934. 1 Hình. Sơ đồ cấu trúc virus cúm- Virus hình cầu đường kính 80 -100 nm , có các protein b ề mặt hình gai. Viruscúm A và B có hai lo ại protein bề mặt chứa các quyết định kháng nguyên chủyếu: + Kháng nguyên ngưng kết Hemagglutinin (H) giúp virus xâm nhập tế bào và có 16 loại kháng nguyên H1 -H16. H ay gặp hiện nay là H1 và H3. + Kháng nguyên trung hoà N euraminidase (N) gặp thưa hơn, giúp virus thoát ra khỏi tế b ào bị nhiễm và có 9 loại kháng nguyên N1-N9. Hay gặp hiện nay là N1 và N2.- Các virus cúm thường hay thay đổi tính kháng nguyên làm cho virus có tínhthích nghi cao với vật chủ và tăng khả năng né tránh đáp ứng miễn dịch đặchiệu- Vỏ bao virus còn chứa 2 protein chất nền M1 và M2. Protein M1 gia cố độcứng cho lớp lipid kép, còn protein M2 hoạt động như kênh ion hoạt hoá pH.- Các virus cúm có vỏ bao nhạy cảm với các chất tẩy rửa và các dung môilipid.3. D ịch tễ học3.1. Nguồn truyền nhiễm và cơ thể cảm thụ- Các virus cúm thông thường lây truyền trực tiếp từ người sang người. Viruscúm A (H5N1) gần đây có khả năng lây truyền từ gia cầm sang người. 2- Người già, trẻ em, người có cơ địa suy giảm miễn dịch và có bệnh tim phổimạn tính có nguy cơ nhiễm cúm và nhiễm cúm nặng cao hơn.3.2. Phương thức lây truyền:- Virus lây truyền rất dễ qua đường hô hấp + Ho, hắt hơi hoặc những động tác hô hấp đơn giản cũng làm phát tán các tiểu thể virus ra không khí qua các giọt nhỏ chứa virus. + Sự lây truyền virus dễ dàng và hiệu quả trong môi trường kín và chật chội như phương tiện giao thông công cộng, trường học, doanh trại... + Bệnh cúm có thể lan rộng toàn cầu chỉ trong vòng vài tháng, thậm chí vài tuần. + Điều kiện cần thiết để bệnh lây truyền mạnh là chủng virus có độc lực đủ mạnh và mật độ quần thể đủ đông. + Khác với dịch virus hợp bào hô hấp, dịch cúm không thể lường trước được. Trong số các virus hô hấp, chỉ có virus cúm gây chết hàng triệu người mỗi năm.- V irus cúm A (H5N1) mới xuất hiện gần đây, bên cạnh khả năng lây theođường hô hấp còn xâm nhập và nhân lên được ở đ ường tiêu hoá.3.3. Các hình thái dịch- Đại dịch: + Dịch cúm xảy ra trên toàn cầu trong một thời gian ngắn. + Liên quan tỷ lệ tử vong cao + Thường do một virus mới xuất hiện + Trong lịch sử đã có những vụ đại dịch cúm  1918-1956 do virus Spanish-H1N1 gây chết hơn 40 triệu người  1957-1967 do virus Asian-H2N2  1968 đ ến nay do virus Hongkong-H3N2  1977 đ ến nay do virus Rusian-H1N1  Từ năm 2003 đến nay, đã có nhiều cảnh báo về nguy cơ sắp xảy ra một đại dịch cúm với thứ typ H5N1- Dịch + Giữa các vụ đại dịch có thể ...