Bài giảng Chuyên đề: Chẩn đoán và điêu trị sỏi mật - BS. Trần Công Ngãi

Bài giảng "Chuyên đề: Chẩn đoán và điêu trị sỏi mật - BS. Trần Công Ngãi" gồm có 2 phần. Phần thứ nhất giới thiệu tổng quan về bệnh sỏi mật. Phần thứ 2 trình bày về các chẩn đoán sỏi mât, hình ảnh sỏi mật trên siêu âm, trên CT scan và trên MRI, các phương pháp điều trị sỏi mật, thủ thuật và kỹ thuật điều trị sỏi mật hiện đại.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Chuyên đề: Chẩn đoán và điêu trị sỏi mật - BS. Trần Công Ngãi Chuyên đề: CHẨN ĐOÁN                       VÀ ĐIỀU TRỊ SỎI MẬT                        BS.TRẦ N CÔNG  NGÃ I ĐĂT VÂ ̣ ́ N ĐỀ ­ Sỏi mật là một bệnh lý gan mật thường  gặp ở Việt Nam và trên thế giới ­Có thể gây ra những biến chứng nhiễm  trùng, ngoại khoa nguy hiểm.(1) ­Cần chẩn đoán và điều trị kịp thời để dự  phòng những biến chứng có thể xảy ra. (1) Nguyễn Đình Hối, Bệnh sỏi đường mật ở Việt Nam,y học TP Hồ Chí  Minh, No.3,1997,105­116  TỔNG QUAN ­Sỏi mật là sự hiện diện của sỏi trong  hệ thống đường mật bao gồm: *Đường mật trong gan *Túi mật *Ống mật ngoài gan tận bóng Vater TỔNG QUAN ­ Thành phần sỏi mật: *Sỏi cholesterol *Sỏi sắc tố mật  NỘI DUNG ­ Chẩn đoán sỏi mật ­  Điều trị sỏi mật  CHẨN ĐOÁN SỎI MẬT ­ Chẩn đoán sỏi túi mật ­ Chẩn đoán sỏi đường mật  * Chẩn đoán dựa vào:   + Lâm sàng   + Cận lâm sàng CHẨN ĐOÁN SỎI TÚI MẬT ­ Sỏi túi mật (thường không có triệu  chứng:#80%) + Sỏi túi mật không có triệu chứng:  *Chẩn đoán chủ yếu dựa vào siêu âm và CT  scanner   Siêu âm là tốt nhất(kinh tế, dễ sử dụng: hình  ảnh tăng âm, di chuyển khi thay đổi tư thế,  có bóng lưng phía sau).(1),(2)  (1) Bệnh tiêu hóa gan mật, Huế­2009:404  (2)Cleveland Clinic Journal of Medicine­2002, Vol.69,979 CHẨN ĐOÁN SỎI TÚI MẬT + Sỏi túi mật có triệu chứng:     *Cơn đau quặn gan     *Có thể có biến chứng viêm túi mật cấp  Biểu hiện trên lâm sàng:   Đau hạ sườn phải, tăng lên khi hít sâu.   Sốt, rét run   Có thể vàng da (sỏi cổ túi mật chèn ép ống  gan chung) CHẨN ĐOÁN SỎI TÚI MẬT      Phản ứng thành bụng hạ sườn phải,  Murphy(+)     Có thể sờ được túi mật dưới HS(P) ấn rất  đau   Xét nghiệm: tăng bạch cầu    CHẨN ĐOÁN SỎI TÚI MẬT  Siêu âm: *Thành túi mật dày >3mm *Túi mật căng to *Có thể có lớp dịch quanh túi mật (vòng Halo) *Dấu Murphy­Sono (+)  *Có hình ảnh của sỏi túi mật trên siêu âm (1) (1)Siêu âm bụng tổng quát, Nguyễn Phước Bảo Quân, 2011 CHẨN ĐOÁN SỎI ĐƯỜNG  MẬT ­ Sỏi đường mật không kèm viêm đường mật    Biểu hiện có thể rất đa dạng: *Không triệu chứng *Cơn đau quặn gan *Vàng da tăng dần giống tắc mật do u *Viêm tụy cấp tái phát *Đau bụng không đặc hiệu *Sốt kéo dài CHẨN ĐOÁN SỎI ĐƯỜNG MẬT + Sỏi đường mật có viêm đường mật   *Đau hạ sườn phải *Sốt cao, rét run *Nước tiểu vàng đậm, vàng da và kết mạc  mắt, phân bạc màu   *Có thể có biến chứng: Nhiễm trùng huyết,  choáng nhiễm trùng Gr(­) … CHẨN ĐOÁN SỎI ĐƯỜNG MẬT Chẩn đoán hình ảnh:  *Siêu âm (độ nhạy #50%): Các dấu hiệu gợi ý   Giãn đường mật trong và ngoài gan   Hình ảnh trực tiếp của sỏi   *Siêu âm nội soi: Rất chính xác để chẩn đoán  sỏi mật, kể cả sỏi nhỏ ở gần cơ Oddi, đánh giá  tình trạng đường mật (khi sỏi nằm ở cơ Oddi  và bóng Vater mà siêu âm thường không thấy)      HÌNH ẢNH SỎI MẬT  QUA SIÊU ÂM Sỏi túi mật HÌNH ẢNH SỎI MẬT  QUA SIÊU ÂM Sỏi ống mật chủ HÌNH ẢNH SỎI MẬT  QUA CT SCAN Sỏi túi mật HÌNH ẢNH SỎI MẬT  TRÊN ERCP ERCP: gallstones within the common bile duct CHẨN ĐOÁN SỎI ĐƯỜNG MẬT *Chụp đường mật ngược dòng qua nội soi: rất  tốt vì giúp đồng thời chẩn đoán và điều trị *Chụp cắt lớp tỷ trọng: cũng cho thông số như  siêu âm, nhưng chính hơn (tránh những trở ngại  của siêu âm) ĐIỀU TRỊ SỎI MẬT Gồm: + Điều trị nguyên nhân: loại bỏ sỏi + Điều trị triệu chứng và biến chứng ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA 1/ Tiết thực:     Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, trứng sữa 2/  Thuốc giảm đau, chống co thắt:    Nospar, spasmaverin viên 40mg 3­4 v/ngày    Hyoscin, buscopan viên 10mg 3v/ngày hoặc  ống 20mg 2­3 ống/ngày    Spasfon ống 40mg, Visceralgin forte (hiện  không còn được sử dụng)    Dolargan 100mg TB hoặc chuyền TM 1­2  ống ...