Bài giảng Dược lý học - Bài 11: Thuốc chữa gút

"Bài giảng Dược lý học - Bài 11: Thuốc chữa gút" trình bày các nội dung cơ chế tác dụng và chỉ định điều trị của colchicine, probenecid và allopurinol. Mời các bạn cùng tham khảo tài liệu để nắm chi tiết hơn nội dung kiến thức.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Dược lý học - Bài 11: Thuốc chữa gút dîc lý häc 2007 - ®¹i häc Y Hµ néi (s¸ch dïng cho sinh viªn hÖ b¸c sÜ ®a khoa) Bµi 11: Thuèc ch÷a gótMôc tiªu häc tËp: Sau khi häc xong bµi nµy, sinh viªn cã kh¶ n¨ng: Tr×nh bµy ®îc c¬ chÕ t¸c dông, chØ ®Þnh c¸c thuèc colchicin, probenecid, allopurinol.Gót lµ mét bÖnh do t¨ng acid uric -m¸u, trong dÞch bao khíp cã nhiÒu tinh thÓ urat lµ s¶n phÈmchuyÓn hãa cuèi cïng cña purin. BÖnh cã thÓ nguyªn ph¸t do rèi lo¹n chuyÓn hãa acid uric ditruyÒn, hoÆc thø ph¸t do bÖnh thËn, do dïng c¸c thuèc phong táa th¶i trõ urat hoÆc do s¶n xuÊtqu¸ nhiÒu urat (metabolic overproduction).Acid uric-m¸u b×nh thêng lµ 2-5mg/100ml, trong bÖnh gót cã thÓ t¨ng tíi 8,8mg/100ml.§iÒu trÞ gót nh»m gi¶i quyÕt c¬n cÊp tÝnh vµ ng¨n ngõa sù t¸i nhiÔm, dùa trªn sinh bÖnh häc cñabÖnh nµy. C¸c tinh thÓ urat lóc ®Çu bÞ thùc bµo bëi c¸c tÕ bµo mµng ho¹t dÞch (syno vioucytes).Trong qu¸ tr×nh thùc bµo, c¸c tÕ bµo nµy gi¶i phãng ra c¸c prostaglandin, c¸c enzym tiªu thÓ vµinterlenkin-1. C¸c chÊt trung gian hãa häc nµy l¹i “gäi” c¸c b¹ch cÇu h¹t tíi æ khíp vµ lµm nÆngthªm qu¸ tr×nh viªm: sè lîng b¹ch cÇu h¹t, ®¹i thù c bµo t¨ng, lîng chÊt hãa häc trung gian g©yviªm t¨ng.C¸c thuèc ®iÒu trÞ c¬n gót cÊp tÝnh sÏ øc chÕ c¸c giai ®o¹n ho¹t hãa b¹ch cÇu. §Æc hiÖu nhÊt lµcolchicin. Ngoµi ra cßn dïng thuèc CVKS phenylbutazon, indometacin, lo¹i øc chÕ COX -2, hoÆccorticoid.§iÒu trÞ gót m¹n tÝnh, dïng thuèc lµm gi¶m acid uric trong c¬ thÓ b»ng c¸c thuèc lµm ®¸i ra aciduric nh probenecid, sunfinpyrazol vµ allopurinol.1. ColchicinColchicin lµ alcaloid cña c©y colchicum antumnal. Bét v« ®Þnh h×nh, vµng nh¹t, kh«ng mïi. §îcdïng tõ thÕ kû 18.T¸c dông ®iÒu trÞ ®Æc hiÖu c¬n gót cÊp tÝnh, lµm gi¶m ®au vµ gi¶m viªm trong vßng 12 - 24 giê®Çu dïng thuèc, v× thÕ cßn ®îc dïng lµm test chÈn ®o¸n. Colchicin kh«ng cã t¸c dông gi¶m ®auvµ chèng viªm khíp kh¸c.1.1. C¬ chÕ t¸c dôngTrong bÖnh gót, colchicin kh«ng ¶nh hëng ®Õn bµi xuÊt acid uric ë thËn vµ kh«ng lµm gi¶m aciduric m¸u. Colchicin g¾n vµo protein cña tiÓu qu¶n (protein tubulin) trong tÕ bµo bÖnh cÇu vµ c¸ctÕ bµo di chuyÓn kh¸c, v× thÕ, ng¨n c¶n sù trïng hîp cña nh÷ng pro tein nµy trong vi tiÓu qu¶n(microtubulin), dÉn ®Õn øc chÕ sù di chuyÓn cña b¹ch cÇu vµ gi¶m ho¹t tÝnh thùc bµo cña b¹chcÇu h¹t, lµm gi¶m gi¶i phãng acid lactic vµ c¸c enzym g©y viªm trong qu¸ tr×nh thùc bµo. Trongqu¸ tr×nh “tiªu hãa” c¸c tinh thÓ urat, b¹ch cÇu h¹t s¶n xuÊt glycoprotein, chÊt nµy cã thÓ lµnguyªn nh©n g©y ra c¬n gót cÊp tÝnh. Colchicin ng¨n c¶n s¶n xuÊt glycoprotein cña b¹ch cÇu h¹tnªn chèng ®îc c¬n gót.Colchicin cßn ng¨n c¶n sù ph©n bµo cña c¸c tÕ bµo ®éng -thùc vËt ë giai ®o¹n trung kú vµ do lµmgi¶m sù h×nh thµnh c¸c thoi ph©n bµo. dîc lý häc 2007 - ®¹i häc Y Hµ néi (s¸ch dïng cho sinh viªn hÖ b¸c sÜ ®a khoa)1.2. §éc tÝnhPhÇn lín liªn quan ®Õn t¸c dông øc chÕ sù trïng hîp cña tubulin vµ øc chÕ ph©n bµo: buån n«n,n«n, tiªu ch¶y, ®au bông (tæn th¬ng tÕ bµo biÓu m« niªm m¹c tiªu hãa), øc chÕ tuû x¬ng, rôngtãc, viªm thÇn kinh, ®éc víi thËn...1.3. Dîc ®éng häcHÊp thu nhanh qua ®êng uèng, ®¹t nång ®é tèi ®a trong huyÕt t¬ng sau 0,5 -2 giê. ChuyÓn hãaë gan, phÇn lín th¶i trõ qua ph©n (cã chu kú ruét - gan), chØ 10 - 20% th¶i qua thËn.1.4. ChØ ®Þnh- §iÒu trÞ c¬n gót cÊp tÝnh: tiªm tÜnh m¹ch 2 mg hßa trong 10 - 20 ml dung dÞch NaCl 0,9%.Tæng liÒu kh«ng vît qu¸ 4mg. Kh«ng tiªm nh¾c l¹i trong vßng 7 ngµy. NÕu kh«ng chÞu ®îcthuèc, cã thÓ thay b»ng indometacin.- Dù phßng: uèng 0,5mg mçi tuÇn 2 - 4 lÇn. Viªn 0,5 mg, 1 mg. èng tiªm 2ml = 1mg2. Probenecid (Bennemid)Probenecid lµ dÉn xuÊt cña acid benzoic, tan nhiÒu trong lipid. Bét tinh thÓ tr¾ng, kh«ng mïi.Acid uric ®îc läc qua cÇu thËn vµ bµi xuÊt qua èng thËn, song phÇn lín l¹i ®îc t¸i hÊp thu ë®o¹n gi÷a cña èng lîn gÇn. Probenecid víi liÒu thÊp do c¹nh tranh víi qu¸ tr×nh th¶i trõ aciduric nªn lµm lu acid uric trong c¬ thÓ (Demartini vµ céng sù, 1962), nhng víi liÒu cao l¹i øcchÕ t¸i hÊp thu acid uric ë èng thËn nªn lµm t¨ng th¶i trõ acid q ua níc tiÓu.Probenecid cßn øc chÕ cã tranh chÊp qu¸ tr×nh th¶i trõ chñ ®éng t¹i èng lîn gÇn cña mét sè acidyÕu nh penicilin, para aminosalicylat, salicylat, clorothiazid, indometacin, sunfinpyrazon, v.v...Probenecid kh«ng cã t¸c dông gi¶m ®au. Khi cÇ n gi¶m ®au, cã thÓ dïng cïng víi paracetamol.Kh«ng dïng cïng víi salicylat, v× probenecid sÏ mÊt t¸c dông.Dïng thuèc lîi niÖu lo¹i thiazid kÐo dµi nh trong ®iÒu trÞ cao huyÕt ¸p thêng lµm ø urat v×nh÷ng thuèc nµy øc chÕ bµi xuÊt urat ë èng thËn. Probe necid ®èi kh¸ng ®îc t¸c dông nµy mµkh«ng ¶nh hëng ®Õn t¸c dông lîi niÖu cña thuèc. Tuy nhiªn, l¹i øc chÕ t¸c dông ®¸ ...