Bài giảng dược lý học part 6

TẦM VÓC VÀ THỂ TRỌNG Tầm vóc và thể trọng khác nhau dẫn tới sự khác nhau về diện tích da, lượng lipid, thể tích máu v.v…, do vậy ảnh hưởng đến quá trình tác động của thuốc trên cơ thể. Vì lý do này, một trong những cách tính liều lượng thuốc là tính cho mỗi kg trọng lượng cơ thể.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng dược lý học part 6 V.4. TAÀM VOÙC VAØ THEÅ TROÏNG Tầm voùc vaø theå troïng khaùc nhau dẫn tới sựkhaùc nhau về diện tích da, löôïng lipid, theå tích maùuv.v…, do vaäy aûnh höôûng đến quaù trình taùc ñoäng cuûathuoác treân cô theå. Vì lyù do naøy, một trong nhöõngcaùch tính liều lượng thuoác laø tính cho moãi kg troïnglöôïng cô thể.Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 51 V.5. TÌNH TRAÏNG DINH DÖÔÕNG Tình traïng dinh döôõng của cô theå aûnh höôûngñeán taùc dụng của thuốc. Ví duï: - neáu dinh döôõng thieáu protein, caùc loaïi muoáikhoaùng, vitamin caàn thieát, ñaëc bieät vitamin C seõ laømgiaûm ñaùng keå taùc duïng cuûa thuoác. - thức aên chöùa nhieàu Mg2+, Ca2+ seõ giaûm taùcdụng cuûa tetracyclin.Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 52 V.6. YEÁU TOÁ CAÙ THEÅ (MÖÙC ÑOÄ CHUYEÅN HOAÙ THUOÁC) Nhìn chung, moãi caù theå phaûn ứng vôùi thuoác khaùc nhau. Ví dụ: Hieän töôïng quen thuoác: arsenic, röôïu, morphin, heroin, nicotin vv… Söï giảm taùc dụng ôû nhöõng caù theå quen thuốc laø do cöôøng ñoä chuyển hoaù thuoác thay ñoåi, do caùc enzym chuyển hoaù thuốc vaø do sự thích nghi của caùc thụ thể (receptors) thay ñoåi.Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 53 V.7. TRAÏNG THAÙI BEÄNH LYÙ Ví dụ: + Caùc thuoác haï soát chỉ coù taùc duïng khi cô thể ñang sốt. + Long naõo (camphor) trôï tim khi tim bò thieåu naêng, nhưng ôû tim bình thường taùc dụng naøy khoâng roõ. + Morphin giảm đau (vôùi lieàu thaáp) khi cô thể đang bị đau döõ doäi nhưng khoâng taùc dụng ñoái với cô thể bình thường.Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 54 V.7. TRAÏNG THAÙI BEÄNH LYÙ (tt) Noùi chung, ñoái vôùi trường hợp bệnh lyù ôû traïngthaùi öu naêng, thuốc coù taùc dụng điều chỉnh trở lại bìnhthường roõ hơn, nhanh hơn so vôùi bệnh lyù thiểu năng.Vì ôû trạng thaùi thiểu naêng phaàn lôùn caùc teá baøo teâ liệthoaëc bị chết, khoù khoâi phục hoặc khoâng theå khoâi phụcñöôïc. Teá baøo bệnh lyù mẫn cảm với thuốc hơn teá baøobình thường, do mất ñi khả năng thích öùng vaø sự giaođộng sinh lyù neân dễ chịu taùc dụng bôûi thuoác ngay ởliều lượng nhỏ.  Cần chọn ñöờng ñöa thuốc, liều lượng thuốcphuø hợp cho từng tình trạng bệnh lyù ñeå phaùt huy taùcdụng của thuốc, traùnh gaây ngộ độc. Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 55 V.8. ÑÖÔØNG ÑÖA THUOÁC VAØ LIEÀU LÖÔÏNG Ví dụ: + Magnesium sulfat (MgSO4) uống laø thuoácxoå, nhưng nếu tieâm thì lại coù taùc dụng ức chế thầnkinh. +Adrenalin vaø strophantin nếu tieâm tĩnhmạch taùc dụng treân hệ tuần hoaøn; nhưng nếu chouống thì sẽ khoâng coù taùc duïng vì bị phaân huyû tröôùckhi được hấp thu. + Insulin vaø caùc hormon khaùc loại polypeptid,nếu cho uống sẽ khoâng coù taùc dụng, neân trong thựctế điều trò chỉ duøng tieâm.Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 56 V.9. SÖÏ TÖÔNG TAÙC THUOÁC Theo chiều hướng coù lôïi (taêng taùc dụng điều trị), hoặc coù haïi (giảm taùc dụng điều trị). Ví dụ: + Phenolbarbital laøm tăng chuyển hoaù novocain, giảm độc tính của strychnin, tăng độc tính của CCl4. + Vitamin C laøm tăng hoạt tính của caùc enzym chuyển hoaù thuốc neân laøm giảm độc tính của thuốc.Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 57V.9. SÖÏ TÖÔNG TAÙC THUOÁC (tt) + Cồn laøm taêng hoạt tính của nhiều enzym phânhuỷ thuốc, do vậy người nghiện rượu duøng thuốc hiệuquả khoâng cao. + Khoâng neân phối hợp caùc thuốc khaùng sinhnhoùm diệt khuẩn (bactericidal) với nhoùm kìm khuaån(bacteriostatic) vì laøm giaûm hoạt tính của chuùng. Noùi chung, ngoaøi taùc động chính, nhiều thuốccoøn coù nhiều taùc dụng phụ, taùc ñoäng leân những hệthống sinh lyù, laøm tăng hoặc giảm taùc động của thuốckhaùc treân cuøng một hệ thống ấy. Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 58 V.10. CAÙC YEÁU TOÁ KHAÙC - Ñieàu kiện soáng: + Cho chuột nhoát rieâng uống barbiturate, thì khối lượng töông ñoái của gan taêng cao hôn, thời gian ngủ ngắn hôn so vôùi chuoät nhoát chung. + Beänh nhaân noäi truù khi tieâm penicillin coù nồng ñộ thuốc trong maùu cao hôn bệnh nhaân ngoaïi truù. - Thời gian sử dụng thuốc (döôïc lyù thôøi khaéc) + Amphetamin, morphin duøng ñeâm tốt hơn. + Strophantin taùc dụng tốt vaøo buoåi toái . .. Nguyeân nhaân laø do caùc enzym tương ứng coù hoạt tính thay đổi theo nhịp điệu thời gian. Do ñoù, caàn chuù yù ñeán yeáu toá nhòp sinh hoïc khi cho thuoác.Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 59 ...