Bài giảng môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Giun móc, giun lươn - TS. Nguyễn Ngọc San (Học viện quân y)

Nhằm cung cấp cho các bạn sinh viên những kiến thức về đặc điểm sinh học và vai trò y học của giun móc/mỏ, giun lươn; các biện pháp phòng chống bệnh giun móc, giun lươn; mời các bạn cùng tham khảo Bài giảng môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Giun móc, giun lươn sau đây để nắm bắt nội dung cụ thể hơn.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Giun móc, giun lươn - TS. Nguyễn Ngọc San (Học viện quân y) Häc viÖn qu©n y Bé m«n Sèt rÐt - KÝ sinh trïng - C«n trïngGiun mãc (Ancylostoma duodenale )Giun l¬n (Strongyloides stercoralis ) Ts NguyÔn Ngäc San môc tiªu• N¾m ch¾c ®îc ®Æc ®iÓm sinh häc vµ vai trß y häc cña giun mãc/má, giun l¬n.• N¾m ®îc c¸c biÖn ph¸p phßng chèng. giun mãc/ giun má( Ancylostoma duodenale/ necator americanus ) Giíi thiÖu h×nh thÓGiun trưởng thanh: Mµu tr¾ng s÷a hoÆc hång, kÝch thíc giun ®ùc 7- 10  0,5 mm, giun c¸i 10 -15  0,6 mm.H×nh thÓ trøng:Khã ph©n biÖt trøng giun A. duodenale vµN.americanus, KÝch thíc trøng N.americanuskho¶ng 70m, trøng giun A.duodenale kho¶ng60m.1. ®Æc ®iÓm sinh häc1.1. vÞ trÝ kÝ sinh• Giun mãc kÝ sinh ë t¸ trµng.• Giun mãc ngo¹m vµo niªm m¹c ruét ®Ó chiÕm thøc ¨n vµ chèng l¹i nhu ®éng ruét.• C¶ giun ®ùc vµ giun c¸i trëng thµnh ®Òu sèng kÝ sinh.1.2. Dinh dìng cña giun mãc• Giun mãc ¨n m¸u, ¨n hång cÇu, huyÕt s¾c tè, ¨n s¾t trong hång cÇu vµ c¶ s¾t huyÕt thanh, axit folic, protein huyÕt thanh...• Nh÷ng chÊt dinh dìng giun mãc chiÕm cña vËt chñ lµ nh÷ng chÊt ®· ®ång ho¸.• Giun mãc ngo¹m vµo niªm m¹c ruét hót m¸u vµ th¶i m¸u ra hËu m«n giun sau 1- 4 phót. 1.3.vßng ®êi cña giun mãc/má A.duodenale vµ N.americanus kh«ng hoµn toµn gièng nhau, cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt:• Giun Necator thêng chØ l©y qua ®êng da.• Giun Ancylostoma l©y nhiÔm c¶ qua ®êng tiªu ho¸ c¶ qua ®êng da, nhng nhiÔm qua ®êng tiªu ho¸ lµ chñ yÕu.Vßng ®êi sinh häc cña giun mãc/má. 1.3.vßng ®êi cña giun mãc/máSau khi giao phèi, giun c¸i ®Î trøng ë ruét non.Trøng theo ph©n ra ngoµi chÞu ¶nh hëng cñac¸c yÕu tè nhiÖt ®é, ®é Èm, ¸nh s¸ng... cña ngo¹ic¶nh, ph¸t triÓn thµnh Êu trïng.Êu trïng giai ®o¹n I (KT: 0,2 - 0,3  0,017 m)sèng trong ®Êt, lín nhanh, ¨n c¸c chÊt h÷u c¬ ë®Êt. 1.3.vßng ®êi cña giun mãc/máÊu trïng giai ®o¹n II: ph¸t triÓn chõng 5 ngµy ,thùc qu¶n chuyÓn thµnh h×nh trô mÊt ô ph×nh,lét x¸c lÇn thø 2 ®Ó chuyÓn thµnh ATG§ III.Êu trïng giai ®o¹n III: cã kh¶ n¨ng chui qua davËt chñ vµo c¬ thÓ, cã thÓ sèng tíi 6 tuÇn ë ®Êt,ATG§ III kh«ng ¨n uèng g×, di chuyÓn b»ngn¨ng lîng dù tr÷, Êu trïng a n¬i ®Êt c¸t, nhiÖt®é thÝch hîp 28 - 32C. 1.3.vßng ®êi cña giun mãc/máÊu trïng chui qua da x©m nhËp vµo c¬ thÓ vËt chñ, theo ®êngtÜnh m¹ch tíi tim ph¶i råi tíi phæi, chäc thñng mao m¹ch vµophÕ nang, theo khÝ qu¶n lªn häng, ®Õn thùc qu¶n, xuèng d¹dµy, ruét ph¸t triÓn thµnh giun trëng thµnh, kÝ sinh ë t¸trµng hoÆc ruét non.Tõ ATG§ III ph¸t triÓn thµnh giun trëng thµnh ph¶i tr¶iqua 2 lÇn lét vá thµnh ATG§ IV (cÇn 3 - 7 ngµy), thµnh ATG§V (cÇn kho¶ng 13 ngµy), ATG§ V cÇn 3 - 4 tuÇn míi ph¸ttriÓn thµnh giun trëng thµnh. 1.3.vßng ®êi cña giun mãc/máNh vËy giai ®o¹n ph¸t triÓn ë ngo¹i c¶nh vµ giai®o¹n kÝ sinh, Êu trïng qua 5 lÇn lét vá. Thêi gianhoµn thµnh vßng ®êi cÇn 5 - 7 tuÇn, cã giai ®o¹nÊu trïng chu du trong c¬ thÓ nh giun ®òa.trong vßng ®êi sinh häc cña giun mãc Ancylostomal©y nhiÔm qua ®êng da, Êu trïng cã giai ®o¹nngñ (thêi k× n»m yªn) ë tæ chøc cña vËt chñ. 1.3.vßng ®êi cña giun mãc/máVßng ®êi cña giun mãc l©y qua ®êng tiªu ho¸: Vßng ®êi cña giun mãc l©y qua ®êng tiªu ho¸ cã nhiÒu®iÓm kh¸c biÖt quan träng so víi vßng ®êi giun mãc l©y qua®êng da, Êu trïng giun mãc Ancylostoma cã thÓ theo thùcphÈm t¬i sèng, rau qu¶... nhiÔm qua ®êng ¨n uèng. KhinhiÔm qua ®êng nµy, Êu trïng kh«ng cã giai ®o¹n chu dutrong c¬ thÓ. Êu trïng xuèng th¼ng ruét non chui vµo niªmm¹c ruét, ph¸t triÓn ë ®ã råi chui ra lßng ruét, ph¸t triÓnthµnh giun trëng thµnh.2. Vai trß y häc 2.1.bÖnh cña Êu trïng2.1.1. Giai ®o¹n Êu trïng qua da:Êu trïng g©y ra nh÷ng nèt mÈn ®á, ngøa ng¸y rÊtkhã chÞu ®ã lµ biÓu hiÖn viªm da.Cßn gäi lµ ngøa do ®Êt, ngøa rÊt nhiÒu, cã ban ®á,phï nÒ, vÒ sau thµnh nèt mäng níc. Thêng diÔnbiÕn 3 - 5 ngµy råi tù hÕt 2.1.bÖnh cña Êu trïng2.1.2. Giai ®o¹n Êu trïng qua phæi:Khi Êu trïng giun mãc qua phæi còng g©y biÓuhiÖn bÖnh lÝ gièng Êu trïng giun ®òa. Êu trïnggiun mãc ë phæi sÏ kÝch thÝch phæi g©y ho, cã thÓ®êm cã lÉn m¸u, cã thÓ sèt thÊt thêng, khã thënh hen, chôp phæi cã thÓ thÊy th©m nhiÔm nhÑgièng lao.C¸c triÖu chøng chØ tån t¹i vµi ngµy råi tù hÕt(héi chøng Loeffler). 2.2.bÖnh cña giun trëng thµnhGiun mãc trëng thµnh dïng r¨ng ngo¹m vµothµnh ruét ®Ó hót m¸u. G©y nªn nh÷ng biÓuhiÖn LS toµn th©n, RLTH, RL vÒ m¸u vµ tuÇnhoµn, RL thÇn kinh...+ MÊt s¾c tè ë da+ Rèi lo¹n tiªu ho¸+ Rèi lo¹n vÒ m¸u vµ tuÇn hoµn:- ThiÕu m¸u do giun mãc- T×nh tr¹ng thiÓu n¨ng albumin m¸u 2.2.bÖnh cña giun trëng thµnh+ C¸c biÓu hiÖn bÖnh lÝ kh¸c:- ë trÎ em: chËm lín, cßi cäc, chËm ph¸t triÓn vÒ trÝ tuÖ, tinh thÇn.- ë phô n÷: cã thÓ bÞ ¶nh hëng ®Õn ...