Bài giảng môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Sán máu - TS. Nguyễn Ngọc San (Học viện quân y)

Mời các bạn cùng tham khảo Bài giảng môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Sán máu - TS. Nguyễn Ngọc San (Học viện quân y) dưới đây để nắm bắt những nội dung kiến thức về bệnh do sán máu gây ra, bệnh sán ở một số nơi trên thế giới, 4 loại bệnh sán máu, đặc điểm sinh học của bệnh sán máu. Tài liệu là nguồn tham khảo hữu ích dành cho các bạn sinh viên ngnah Y tham khảo trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Sán máu - TS. Nguyễn Ngọc San (Học viện quân y) Häc viÖn qu©n y Bé m«n Sèt rÐt - KST - CTS¸n m¸uSchistosoma TS NguyÔn Ngäc San Tæng quan BÖnh do s¸n m¸u g©y ra phæ biÕn ë nhiÒu n¬i thuéc ch©u Phi, ¸, MÜ La Tinh, mét sè ®¶o ë Th¸i Binh D¬ng. Cã 4 lo¹i s¸n m¸u: Schistosoma japonicum Schistosoma haematobium Schistosoma mansoni Schistosoma intercalatumGiíi thiÖu hinh thÓTrøng c¸c lo¹i s¸n m¸uS.japonicum S.haematobium S.mansoni S.intercalatum S¸n m¸u trëng thµnh 1- S.japonicum; 2- S.haematobium;3- S.mansoni A- S¸n ®ùc; B- S¸nc¸i; C- Trøng 1. ®Æc ®iÓm sinh häc S.japonicum : KS ë hÖ thèng TM cöa trong gan, m¹c treo. Trøng theo ph©n ra ngoµi S.haematobium : KS ë hÖ thèng TM bµng quang. Trøng theo níc tiÓu hoÆc ph©n ra ngoµi. S.mansoni : KS hÖ thèng TM ®¹i trµng, m¹c treo ruét. Trøng theo ph©n ra ngoµi. S.intercalatum : VÞ trÝ KS nh S.mansoni. Trøng theo ph©n hoÆc níc tiÓu ra ngoµi.1. ®Æc ®iÓm sinh häc  S¸n trëng thµnh ®Î trøng ë c¸c mao m¹ch, tõ ®Êy trøng x©m nhËp vµo lßng ruét, hoÆc vµo lßng bµng quang, tïy theo tõng loµi.  Gd di chuyÓn cña trøng trong m« cã tÇm quan träng vÒ mÆt bÖnh häc, kÐo dµi 1- 2 th¸ng.1. ®Æc ®iÓm sinh häc  Trøng xuyªn qua thµnh ruét, thµnh bµng quang, g©y ra viªm, dÇn dÇn liÒn sÑo, dµy lªn, ng¨n c¶n trøng kh«ng qua ®îc, trøng tÝch lòy g©y tæn th¬ng t¹i chç.  §«i khi trøng theo m¸u vµo gan, CQ sinh dôc…  Trøng s¸n m¸u ra ngo¹i c¶nh, r¬i vµo níc, sau vµi giê, AT l«ng chui ra khái trøng, b¬i tù do trong níc, tim ®Õn c¸c loµi èc thÝch hîp.1. ®Æc ®iÓm sinh häc  AT l«ng vµo èc, trong c¬ thÓ èc, tõ mét AT l«ng sÏ ph¸t triÓn thµnh rÊt nhiÒu AT ®u«i.  Sè lîng vµ nhÞp ®é phãng thÝch AT ®u«i phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn m«i trêng.  ë ®iÒu kiÖn tèt nhÊt, mçi ngµy mçi èc phãng thÝch ra hµng ngµn AT ®u«i. Trung b×nh tõ mét AT l«ng vµo sÏ ph¸t triÓn thµnh hµng tram nghin AT ®u«i.1. ®Æc ®iÓm sinh häc AT ®u«i b¬i léi tù do trong níc, khi cã ngêi b¬i léi díi níc, AT ®u«i ®¸nh h¬i, tim mäi c¸ch chui qua da vËt chñ bá l¹i phÇn ®u«i. NÕu nhóng ch©n vµo níc cã AT ®u«i, chØ mét phót còng bÞ AT ®u«i chui qua da. NÕu kh«ng gÆp vËt chñ thi AT ®u«i sÏ chÕt sau vµi giê.1. ®Æc ®iÓm sinh häc Vµo c¬ thÓ ngêi, AT s¸n m¸u vµo hÖ tuÇn hoµn, lªn phæi, vÒ tim, theo ®¹i tuÇn hoµn ®i kh¾p c¬ thÓ, cuèi cïng ph¸t triÓn thµnh s¸n trëng thµnh ë hÖ thèng TM cöa. Sau khi thô tinh, s¸n tíi c¸c vÞ trÝ thÝch hîp (tïy loµi) vµ ®Î trøng ë ®ã. §êi sèng s¸n m¸u ë ngêi 20 - 25 nam2. Vai trß y häc  Ph¶n øng da: ngøa, næi mÈn tõng ®¸m.  NhiÔm ®éc m¸u: cã biÓu hiÖn qu¸ mÉn.  Giai ®o¹n toµn ph¸t cña bÖnh: t¬ng øng víi Gd s¸n c¸i vµo m¹ch m¸u ®Î trøng. Tïy thuéc tõng lo¹i s¸n cã biÓu hiÖn LS kh¸c nhau.3. ChÈn ®o¸n Cd quyÕt ®Þnh dùa vµo XN tim thÊy trøng s¸n trong c¸c bÖnh phÈm, ph©n, níc tiÓu, hoÆc trong m« khi sinh thiÕt. Thêng chØ tim thÊy trøng trong giai ®o¹n toµn ph¸t cña bÖnh. Cã thÓ dùa vµo LS vµ miÔn dÞch.4. ®iÒu trÞ Thuèc cã antimoan, dehydroemetin… HiÖn nay dïng c¸c lo¹i thuèc: - Niridazole (ambilhar): ®éc, Ýt dïng. - Oxamniquine (vansil): chØ cã t¸c dông víi S.mansoni. - Praziquantel: cã t¸c dông tèt ®iÒu trÞ c¸c lo¹i s¸n m¸u.5. DÞch tÔ vµ phßng chèng  Do nhung ®ßi hái chÆt chÏ cña vßng ®êi sinh häc s¸n m¸u, nªn bÖnh s¸n m¸u thêng lu hµnh ë nhung n¬i cã c¸c lo¹i èc thÝch hîp.  Tinh hinh kinh tÕ, x· héi cã ¶nh hëng ®Õn lu hµnh vµ lan truyÒn bÖnh.  Sö dông nguån níc ao, hå, s«ng, suèi, phong tôc phãng uÕ xuèng níc… lµ yÕu tè nguy c¬ nhiÔm bÖnh.  Nhung ngêi lµm ruéng, cÊy lóa níc, nghÒ chµi líi, ®¸nh b¾t thñy s¶n, dÔ m¾c bÖnh nµy.5. DÞch tÔ vµ phßng chèng  C¸c BP phßng bÖnh c¸ nh©n chØ cã thÓ ¸p dông víi nhung ngêi ®i qua VLH trong mét thêi gian ng¾n, kh«ng cã nhu cÇu sinh ho¹t, lµm viÖc díi níc.  dèi víi d©n ë vïng cã bÖnh lu hµnh, c¸c BPPB c¸ nh©n: ®i ñng, b«i trªn da nhung thuèc xua Êu trïng ®u«i… rÊt khã ¸p dông.5. DÞch tÔ vµ phßng chèng Ch¬ng trinh PCBGS vµ c¸c biÖn ph¸p phßng bÖnh tËp thÓ rÊt tèn kÐm vi ph¶i ®iÒu trÞ hµng lo¹t,. Ph¶i ®¶m b¶o cung cÊp níc s¹ch, gi¶i quyÕt triÖt ®Ó nguån ph©n b»ng c¸c lo¹i hè xÝ hîp quy c¸ch, khoa häc… ...