Bài giảng Nội cơ sở 1 - Bài 17: Xét nghiệm cận lâm sàng hệ thống thận tiết niệu

Bài 17 - Xét nghiệm cận lâm sàng hệ thống thận tiết niệu. Bài giảng này giúp người học có thể: Vận dụng được các xét nghiệm để phát hiện tổn thương cơ thể bênh học của thận-tiết niệu và xét nghiệm tìm vi khuẩn niệu, chỉ định các xét nghiệm thăm dò hình thái và chức năng thận tiết niệu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Nội cơ sở 1 - Bài 17: Xét nghiệm cận lâm sàng hệ thống thận tiết niệu Xétnghiệmcậnlâmsànghệthốngthậntiếtniệu XÉTNGHIỆMCẬNLÂMSÀNGHỆTHỐNGTHẬNTIẾTNIỆUMuctiêu1.Vậndụngđượccácxétnghiệmđểpháthiệntổnthươngcơthểbênhhọccủa thậntiếtniệuvàxétnghiệmtìmvikhuẩnniệu.2.Chỉđịnhcácxétnghiệmthămdòhìnhtháivàchứcnăngthậntiếtniệu. Đểchẩnđoánbệnhthậntiếtniệungoàiviệcthămkhámlâmsàngcònphảitiếnhànhlàmnhiềuxétnghiệmcậnlâmsàngđểkhẳngđịnhchẩnđoán.Thămdòvàxétnghiệmcậnlâmsànghệthốngthậntiếtniệucórấtnhiềuvàphứctạp.Cóthểchialàm4loạikhámxétlớn:1.NhữngkhámxétCLSđểpháthiệntổnthươngcơthểbệnhhọc.2Nhữngxétnghiệmtìmnguyênnhân.3.Nhữngkhámxétvềhìnhtháihọc.4.Nhữngphươngphápthămdòchứcnăngthận. Trongthựctếlâmsàng,thườngphảidùngítnhấtlàhaiphươngpháptrên,cókhi3hoặccả4phươngphápđểchẩnđoánbệnh.II.KHÁM XÉT CẬN LÂM SÀNGĐỂ PHÁT HIỆN TỔN THƯƠNG CƠTHỂBỆNHHỌC1.Tínhchấtlýhọcnướctiểu1.1.Khốilượng Thayđổitừ 1,11,8l/24h.Nếudưới500ml/24h:thiểuniệu;dưới100 ml/24h:vôniệu;trên2000ml/24h:tiểunhiều.1.2.Màusắc Khôngmàuhoặcvàngnhạt. Thayđổisinhlý:lúcmệtnhọcnướctiểunâusẫm,thuốcQuinin,Santonin: vàng;Phenolphtalein,Piramidon:đỏ;BleuMethylene:xanh. Thayđổibệnhlý:Màuđỏ:cómáu;Nâu:Hemoglobin,Pocphyrin;Đục:Phosphat,Urat.1.3.pH BìnhthườngAxitnhẹ:5,86,2.1.4.Tỷtrọng Xétnghiệmcậnlâmsànghệthốngthậntiếtniệu Bìnhthường1,0181,020.Giảmtrongsuythận,đáitháonhạt;tăngtrongănnhiềuProtit,rau,đáitháođường.2.Phântíchvềsinhhóa2.1.Bìnhthường KhôngcóProtein,đường,dưỡngchấp,Hemoglobin,muốimật,sắctốmậttrongnướctiểu,vìvậykhicócácchấtnàytrongnướctiểuchứngtỏcótổnthươnghệthốngthậntiếtniệu.2.2.Urêniệu Bìnhthường2030g/l;Creatinineniệu:80100mg%.3.Tìmtếbàovàcácthànhphầnhữuhìnhquakínhhiểnvi3.1.Tìmhồngcầu,bạchcầu Bìnhthườngcó13tếbàotrongmộtvitrường.3.2.Cácloạitếbào Bìnhthườngcóíttế bàonộimô.Tế bàocóhạtcủa ốngthậnthườngcó trongviêmthận,tìmtếbàoungthưthậntiếtniệu.3.3.Tìmtrụhình Trụhìnhđơn,trụtếbào,trụhạt,trụhồngcầu,bạchcầu.Thểchiếtquang, tìmcặnkếttinh:Phosphat,AcidUric,Oxalat,...3.4.PhươngphápđếmcặnAddis Đểtìmhồngcầu,bạchcầuvàtrụhìnhchínhxác,Buổisángbệnhnhânđiđáihếtnướctiểu,uốngmộtcốcnước200ml,sau3giờđáihếtvàomộtcốc,ghisốlượngnướctiểutrong3giờ,lấy10mlnướctiểuquaylytâm,hútbỏ9mlphầntrên,còn1mlcặn,lắcđềucholênbuồngđếm.Kếtquảđếmđượcchiacho10rồinhânvớithểtíchmlnướctiểu/phút.Dođótínhđượcsốlượnghồngcầu,bạchcầu,trụhìnhtiểura/phút. Bìnhthường:1phútđáiradưới1000hồngcầu. Bệnhlý:20003000hồngcầu,bạchcầu,2030trụhạtchẩnđoánviêm thận;Trên100.000hồngcầu /phútnghisỏithận,ungthư.Khibạchcầutrên200.000/phút,hồngcầuítthườnggặptrongviêmthậnbể thận,viêmbàngquang.Phươngphápnàychỉcógiátrịkhilượngnướctiểu3giờtrên180ml.II.XÉTNGHIỆMTÌMVIKHUẨNNIỆU Lấynướctiểuquasondehaygiữadòngchocấyngayhoặcsoi.Vikhuẩn thườnggặplàE.Coli,Proteus,tụcầu,liêncầu,trựckhuẩnlao,...Khinghingờ trựckhuẩnlaothìchocấyvàomôitrườngLowenstein,haytiêmnước tiểu cho súc vật. Định lượng vi khuẩn mọc theo Brod nếu vượt trên Xétnghiệmcậnlâmsànghệthốngthậntiếtniệu100.000khuẩnlạc/1mlnướctiểuđượccoilàbệnhlý,10.000100.000:nghi ngờ.III.THĂMDÒHÌNHTHÁITHẬNTIẾTNIỆU1.Xquangthận Làphươngphápđượcápdụngphổbiến,cógiátrịthămdòhìnhtháithận.1.1.Chụphệtiếtniệukhôngchuẩnbị Thụttháotrước2lần,chụpphimthẳng,nghiêng. Kếtquả:Bìnhthườngthậnnằmsátbờ ngoàicơ đáichậu,hìnhquả đậu,bờ ngoàilồibờ tronglõm,kíchthước12 6 3cm.Bệnhlý:pháthiệnbóngthậnlớnhơnbìnhthường,sỏicảnquang ởthận,trênđườngđiniệuquản, ở vịtríbàngquang,...1.2.Chụpthậncóthuốccảnquangquađườngtĩnhmạch(UIV) Phươngpháp:chụpmộtphimthườngtrước,sauđótiêmthuốccảnquangtĩnhmạch,épbụng. Giaiđoạnép:saukhitiêmthuốcngườitachụp1phim.Sauđóchụp1 phim3phútvà5phút,nhữngphimchậmhơnmỗi15phút. Giaiđoạnbỏ ép:chụpngayquansát2niệuquản,cuốicùngchụpbàngquang. Kếtquả:Bìnhthườngthờigianhiệnhìnhbóngthận56phút,đàivàbểthậnsau15phút. Bệnhlý:thậnsa,thậnnhỏ,thậntoứnước,ứmủ,sỏithận,cácdịtậtbẩmsinh,bấtthườngniệuquản,bàngquang,...1.3.Chụpđộngmạchthận Đểchẩnđoánuthậncótăngsinhmạch,bấtthườngmạchmáuthận.1.4.Chụpthậnngượcdòng Chophépnghiêncứuniệuđạo,bàngquang,niệuquản,đàibể thận,tìmchỗtắc.1.5.Chụpthậnxuôidòng Quachọcdẫnlưubểthận,tìmchỗtắc,bấtthườngniệuquản,...1.6.Chụpcắtlớptỷtrọng Chỉđịnhtronguthận,khảosátkhuvựcsauphúcmạc:tuyếnthượngthận.2.Siêuâmthận Làphươngphápđơngiản,hiệuquả,đượcápdụngngàycàngnhiềutrongchẩnđoánbệnhlýhệtiếtniệu:thămdòhìnhthái,kíchthướcthận,pháthiện Xétnghiệmcậnlâmsànghệthốngthậntiếtniệuthậnứnước,ứmủ,nangthận,sỏihệtiếtniệu,Polypebàngquang,...SiêuâmbổsungchoUIVvànhấtlàtrongtrườnghợpcóchốngchỉđịnhUIV.3.Chụpthậnbằngphóngxạ DùngphóngxạHg203hoặcBicloruaHg(Hg107)tiêm11,5milicu ...