Bài giảng Sinh lý bệnh - Chương 13: Sinh lý bệnh quá trình lão hoá

Nội dung của bài giảng trình bày những kết quả cơ bản nghiên cứu lão học; tính chất của cơ thể già; tốc độ già ở mỗi loài không giống nhau; các thuyết giải thích sự lão hoá; các thuyết còn tồn tại hiện nay; thay đổi trong quá trình lão hoá... Mời các bạn cùng tham khảo bài giảng Sinh lý bệnh - Chương 13: Sinh lý bệnh quá trình lão hoá để nắm chi tiết nội dung kiến thức.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Sinh lý bệnh - Chương 13: Sinh lý bệnh quá trình lão hoáChương13 Sinhlýbệnhquátrìnhlãohoá Hiện nay tuổi già đang được nhiều người quan tâm nghiên cứu vìtuổithọngàycàngcao,sốngườigiàngàycàngđông. Việcphânchiagiàtrẻtheotuổikhôngphảnánhchínhxácquátrìnhsinhhọc.TheoTổchứcYtếThếgiớithìsựsắpxếpcáclứatuổinhưsau: 45tuổiđến59tuổi:ngườitrungniên 60tuổiđến74tuổi:ngườicótuổi 75tuổiđến90tuổi:ngườigià 91tuổitrởđi:ngườigiàsốnglâu Từđầuthếkỷchođếnnay,ngườitachứngkiếnsựtăngnhanhcủatuổithọtrungbìnhvàcủasốngườigiàởtấtcảcácnước.Ởnướcta,tuytỷlệngườigiàsovớidânsốcảnướcchưacaonhưởcácnướcChâuÂu,ChâuMỹ,dosốtrẻemrấtnhiềuvàtỷlệsinhđẻvẫncòncao,nhưngtuổithọcũngđãtăngnhiềuvàsốngườigiàngàycàngđông.[5],[6],[9] Tuổi già biểu hiện bằng hìnhtháibên ngoài như tóc bạc, mắt mờ, tailãng, da đồimồi,.vv. Về mặt sinh học, tuổi già biểu hiện bằng hai đặcđiểmsau: Suygiảm chứcnăngcáccơquanvàtổchức:giảmkhảnăngbùtrừ,giảmthíchnghivới sự thay đổi của môi trường chungquanh,ví dụ: thíchnghivớithờitiếtnónglạnh,tácđộngtâmlý.v.v. Tăng nhạy cảm với bệnh tật, tăng nguy cơ tử vong: hầu hết cơ thể giàmangmộthoặcnhiềubệnhvàcótỷlệtửvongcaonhấtsovớimọigiaiđoạnpháttriểntrướcđó. Từnhữngđặcđiểmtrên,cáckhoahọcnghiêncứuvềtuổigiàrađờigồm: Lão học (gerontology):ngànhsinh học nghiên cứu về cơ chế, quátrìnhtiếntriểncủalãohoá,cácbiệnphápchốnglạilãohoá,cảithiệnvàkéodàicuộcsốngchấtlượngởtuổigià. Lãobệnhhọc(geriatry):ngànhyhọcnghiêncứuvềcácbệnhlýtuổigià. Thực tế rấtkhóphânbiệtbệnhdogiàvàbệnhdễmắcphảiởngườigià.[1],[5],[6]I. Nhữngkếtquảcơbảnnghiêncứulãohọc1. Tínhchấtcủacơthểgià Ngoàihai đặc điểm sinh học đã được nêu trên về tuổi già nhưgiảmsútchứcnăngvàkhảnăngmắcbệnhcũngnhư tỷlệtửvongtăngtheohàmsốmũ,quátrìnhlãohoácòncónhữngtínhchấtphổbiếnnhư:(1) khôngđồng thời (heterochrone),(2) không đồng vị (hetarotope), (3)khôngđồngtốcđộ. Môitrườngvàngoạicảnhcóphầnnàothamgiabêncạnhyếutốdi truyềntrongcơ chế bệnh sinh.Khi điều tra về tuổi thọ của nhữngcặpsinhđôicùngtrứngvàkháctrứngthìcảhainhómcósựkhácbiệtvềtuổithọ(ởmỗicặp):chênhlệchtuổithọ5nămởcáccặpsinhđôicùngtrứngsovớichênhlệch10nămởcáccặpsinhđôikháctrứng.2. Tốcđộgiàởmỗiloàikhônggiốngnhau Cácchỉsốthểhiệnđiềunày : −Chỉ số tuổi thọ tối đa (maximum life spanMLS) của mỗi loàikhácnhau.Ngaytrongloàicóvú,cóthểkhácnhauđến30lần(ngườilà100tuổi,trongkhiloàigặmnhắmtừ24năm).MuốnthayđổiMLSphảitácđộngvàogen. −Chỉ số thời gian tỷ lệ chết tăng gấp đôi (mortality ratedoublingtimeMRDT).ỞngườiMRDTlà8,nghĩalàcứsau8năm,tỷlệchếtlạitănggấpđôi. − Chỉsốtỷlệchếtbanđầu(initialmortalityrate):Thờiđiểmmàtỷlệchếtcủa một loàilà thấp nhất. Ở đa số loàicó vú, đó làthờiđiểmtrướcdậythì,thờiđiểmnày,cácchứcnăngcủatừngcơquancũngnhưtoàncơthểcósựthíchứngvàbùđắpcaonhất.[5],[6]. −Chỉ số tuổi thọ trung bình: chủ yếu nói lên tác động điều kiệnsốngvàngoạicảnh.II. Cácthuyếtgiảithíchsựlãohoá. Có nhiều cách giải thích sự lão hoá. Đầu thế kỷ 20 khi vikhuẩn được pháthiện và vi khuẩn được coi là nguyên nhân duy nhấtcủa bệnh tậtthì có giả thuyết cho rằng già là hậu quả của nhiều lầnnhiễmkhuẩn.Tuynhiên,cácthuyếtkhoahọcdựavàonhữngthànhtựumới nhất của cácnghiêncứusinhhọcvàyhọcxuấthiệngầnđâyđểgiảithíchsựlãohoá.1. Cácthuyếttừngđượcủnghộ1.1. Thuyết thảmhọadosaisót(catatrophicerror) GiảthuyếtnàydoOrgelđềxướngnăm1963dựavàovaitròcủatếbào.KhidiễnrasựsaochépvàophiênbảnDNA,RNAtrongtếbàothìtầnsuấtsai sótcóthểxảyrabaogồmsựthayđổi vềđiệnthế,sựliênkếtnhómmethylvàoRNA,sựkếthợpsailầmởcácacidamintrongtổnghợpcác protein, sản xuất các enzym kém đặc hiệu hay không hiệu quảtrongcác tổ chức.Tất cả sự thay đổi các cấu trúc của hệ thống sảnxuấtnănglượngcóthể giánđoạnsảnxuấtnănglượngATPvàtiêuthụoxy.Cácsaisótlúcđầucóthểrấtnhỏnhưngsẽdẫnđếnthảmhoạvềsau:đólàsựlãohoávàcáichết.1.2. Thuyết cái giá của sự sống (Pearl,1928) Dựatrênnhậnxétvềcácđộngvậtcóvúnếutầmvóccàngnhỏthìchuyển hoá cơ bản càng mạnh và càng có tuổi th ...