Bài giảng Sinh thái học công nghiệp: Chương 3 - PGS.TS. Nguyễn Thị Kim Thái

Chương 3 Ô nhiễm môi trường-tác động của ô nhiễm thuộc bài giảng Sinh thái học công nghiệp, cùng nắm kiến thức trong chương này thông qua việc tìm hiểu các nội dung sau: bản chất của ô nhiễm; các nguồn và các chất gây ô nhiễm; độc học sinh thái và các tác động, rủi ro và nguy cơ; các tác động của ô nhiễm; các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Sinh thái học công nghiệp: Chương 3 - PGS.TS. Nguyễn Thị Kim TháiBµi gi¶ng Sinh th¸i häc C«ng nghiÖp Ch−¬ng 3- « nhiÔm m«i tr−êng- T¸c ®éng cña « nhiÔm -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ch−¬ng 3 « nhiÔm m«i tr−êng – t¸c ®éng cña « nhiÔm3.1. B¶n chÊt cña « nhiÔm Tr−íc khi loµi ng−êi xuÊt hiÖn, m«i tr−êng trªn qu¶ ®Êt hoµn toµn lµ m«i tr−êng nguyªn thuû, chØ cã biÓn xanh, tuyÕt tr¾ng, rõng nguyªn thuû xanh t−¬i mµ kh«ng cã ®« thÞ, kh«ng cã nhµ m¸y, hÇm má, « t«.. Tõ khi con ng−êi xuÊt hiÖn, qu¸ tr×nh sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt cña con ng−êi ®· g©y nªn « nhiÔm m«i tr−êng. Nh− ®· tr×nh bµy ë nh÷ng ch−¬ng tr−íc, b¶n chÊt cña « nhiÔm lµ sù rèi lo¹n vËn hµnh mang tÝnh tiªu cùc trong c¸c chu tr×nh tù nhiªn, mµ ng−êi ta cã thÓ nhËn ra vµ ®o l−êng ®−îc ®· quan s¸t thÊy ë møc ®é kh¸c nhau. ChÊt th¶i ( Theo LuËt BVMT) lµ lo¹i vËt chÊt ®−îc lo¹i ra trong sinh ho¹t, tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, hoÆc tõ c¸c ho¹t ®éng kh¸c. ChÊt th¶i cã thÓ ë d¹ng r¾n, d¹ng láng hoÆc ë d¹ng kh¸c. §Æc ®iÓm cña vÊn ®Ò chÊt th¶i ®−îc ®Æt vµo ®iÓm giao nhau cña nh÷ng quan t©m lín trong x· héi cña chóng ta: - Sù nhËn biÕt vÒ mét hµnh tinh qu¶ ®Êt víi nh÷ng tµi nguyªn kho¸ng s¶n vµ n¨ng l−îng kh«ng t¸i t¹o ®−îc, cã s½n víi sè l−îng cã h¹n. - Sù xuÊt hiÖn nh÷ng bÊt tr¾c cã thÓ xÈy ra cho m«i tr−êng tù nhiªn vµ cã khi cho søc kháe cña con ng−êi do sù ph©n t¸n kh«ng kiÓm so¸t ®−îc cña nh÷ng chÊt ®éc h¹i ®ßi hái ph¶i gia t¨ng sù lµm chñ ®èi víi nh÷ng chÊt th¶i ®ã. - Sù chuyÓn biÕn nh÷ng quy luËt kinh tÕ ®ang ®iÒu khiÓn c¸c ho¹t ®éng cña chóng ta, c¸i ®ã ®Æt ra vÊn ®Ò tÕ nhÞ lµ tÝnh ®Õn chi phÝ qu¶n lý c¸c chÊt th¶i. - G¸nh nÆng gia t¨ng cña quy chÕ dÉn ®Õn nh÷ng rµng buéc vµ m©u thuÉn cµng nhiÒu g©y khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý. - Cuèi cïng lµ vÒ ph−¬ng diÖn kü thuËt th× dÔ hiÓu r»ng tÊt c¶ c¸c ngµnh khoa häc (hãa, sinh, nhiÖt ®éng, ®Þa chÊt, c¬ häc, sinh th¸i, vËt lý) lµ nh÷ng chuyªn ngµnh cÇn thiÕt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã, ®iÒu ®ã gi¶i thÝch vÒ sù khã kh¨n ®Ó ®−a ra ®−îc mét c¸ch tiÕp cËn ®¬n gi¶n vµ Ýt nhiÒu triÖt ®Ó vÒ nh÷ng c«ng cô ®Ó qu¶n lý chÊt th¶i. Nh×n chung, « nhiÔm m«i tr−êng phÇn lín do nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ kh«ng hîp lý cña con ng−êi g©y nªn nh−ng còng cã nh÷ng « nhiÔm do ho¹t ®éng cña tù nhiªn t¹o thµnh. Hëu qu¶ cña « nhiÔm nµy thËm chÝ cßn nghiªm träng h¬n, ph¹m vi ¶nh h−ëng to lín h¬n so víi « nhiÔm do ho¹t ®éng cña con ng−êi vµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. ThÝ dô ®iÓn h×nh lµ nói löa phun ra nh−òng dßng phón th¹ch nãng ch¶y cao hµng tr¨m mÐt víi hµm l−îng khÝ sunfuar¬ rÊt nhiÒu g©y nªn sù « nhiÔm trªn mét vµnh ®ai réng lín , thËm chÝ lµm biÕn ®æi khÝ hËu côc bé. ¤ nhiÔm m«i tr−êng cã nhiÒu d¹ng, bao gåm « nhiÔm kh«ng khÝ, « nhiÔm nguån n−íc, « nhiÔm ®Êt, « nhiÔm tiÕng ån..víi c¸c nguån g©y « nhiÔm mang tÝnh ®a d¹ng vµ lu«n lu«n biÕn ®æi.--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 35 Ng−êi so¹n : PGS.TS. NguyÔn ThÞ Kim Th¸i – ViÖn Khoa häc & KTMT - §¹i häc X©y dùngBµi gi¶ng Sinh th¸i häc C«ng nghiÖp Ch−¬ng 3- « nhiÔm m«i tr−êng- T¸c ®éng cña « nhiÔm -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguån n−íc ®−îc coi lµ « nhiÔm khi thµnh phÇn vµ tÝnh chÊt lý ho¸ sinh häc cña n−íc bÞ thay ®æi, kh«ng b¶o ®¶m chÊt l−îng cña nguån cung cÊp vµ c¸c yªu cÇu kh¸c M«i tr−êng kh«ng khÝ bÞ coi lµ « nhiÔm khi c¸c thµnh phÇn bÞ biÕn ®æi kh¸c víi tr¹ng th¸i b×nh th−êng. ChÊt g©y « nhiÔm lµ chÊt cã trong khÝ quyÓn ë nång ®é cao h¬n nång ®é b×nh th−êng cña nã trong kh«ng khÝ hoÆc chÊt ®ã th−êng kh«ng cã trong kh«ng khÝ. Sù « nhiÔm kh«ng khÝ lµ kÕt qu¶ cña viÖc th¶i ra c¸c khÝ, h¬i, giät vµ c¸c l−îng khÝ kh¸c cã nång ®é v−ît qu¸ thµnh phÇn b×nh th−êng trong kh«ng khÝ g©y nªn c¸c t¸c ®éng cã h¹i hoÆc g©y sù khã chÞu (do mïi, do bôi, ...). §Êt bÞ coi lµ « nhiÔm khi sù t¨ng nång ®é chÊt ®¹t tíi nång ®é cã kh¶ n¨ng lµm xuÊt hiÖn nh÷ng t¸c ®éng bÊt lîi ®Õn nh÷ng chøc n¨ng ®· ®Þnh cña ®Êt ®Én ®Õn sù huû ho¹i cña hÖ sinh th¸i ®Êt . TiÕng ån nãi chung lµ nh÷ng ©m thanh g©y khã chÞu, quÊy rÇy sù lµm viÖc vµ nghØ ng¬i cña con ng−êi. TiÕng ån lµ mét yÕu tè tù nhiªn nh−ng còng lµ s¶n phÈm cña nÒn v¨n minh kü thuËt. Khi tiÕng ån lan truyÒn trong kh«ng khÝ, chuyÓn ®éng ©m thanh cña c¸c ph©n tö khÝ g©y ra nh÷ng biÕn ®æi nhá vÒ ¸p suÊt kh«ng khÝ mµ ng−êi ta biÓu hiÖn b»ng ¸p suÊt ©m, c−êng ®é ©m. HiÖn nay, ng−êi ta coi tiÕng ån nh− lµ mét chØ sè « nhiÔm m«i tr−êng trong thµnh phè. 3.2. CÊc nguån g©y « nhiÔm vµ c¸c chÊt g©y « nhiÔm C¸c nguån g©y « nhiÔm chñ yÕu bao gåm: - Tõ ho¹t ®éng sinh ho¹t; - Tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp; - Tõ c¸c ho¹t ®éng th−¬ng m¹i; - Tõ c¸c ho¹t ®éng giao th«ng ®i l¹i; - Tõ c¸c hiÖn t−îng tù nhiªn Trong ph¹m vi cña gi¸o tr×nh nµy chóng ta tËp trung vµo c¸c « nhiÔm g©y ra do rèi lo¹n vËn hµnh cña c¸c chu tr×nh sinh ®Þa hãa mµ ®iÓn h×nh lµ chu tr×nh carbon vµ ni t¬. ¤ nhiÔm g©y ra tõ ho¹t ®éng c«ng nghiÖp ho¸ dÇu : Hãa dÇu ®· tr¶i qua mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cùc kú nhanh tõ nh÷ng n¨m 1960 vµ ®· cho phÐp ngµnh hãa häc ®−a ra ®−îc mét lo¹t nh÷ng s¶n phÈm míi (chÊt dÎo, dung m«i, chÊt mµu, thuèc trõ s©u, keo dÝnh, vecni...). S¶n xuÊt, sö dông, th¶i bá tÊt c¶ nh÷ng hîp chÊt nµy ®Òu g©y « nhiÔm hoÆc cho ®Êt, hoÆc cho m«i tr−êng n−íc, vµ kh«ng khÝ còng nh− cho ®éng, thùc vËt. Nh÷ng hîp chÊt h÷u c¬ bay h¬i lµ nh÷ng chÊt g©y « nhiÔm thu hót sù chó ý cña nhµ lËp ph¸p. C¸c chÊt nµy ®−îc dïng chñ yÕu lµm nhiªn liÖu, dung m«i hßa tan c¸c s¶n phÈm ®Ó khuyÕch t¸n ra m«i tr−êng (nh− trong c«ng viÖc in) nh÷ng chÊt dÉn xuÊt cacbua hydro.--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 36 Ng−êi so¹n : PGS.TS. NguyÔn ThÞ Kim Th¸i – ViÖn Khoa häc & KTMT - §¹i häc X©y dùngBµi gi¶ng Sinh th¸i häc C«ng nghiÖp Ch−¬ng 3- « nhiÔm m«i tr−êng- T¸c ®éng cña « nhiÔm --------------------------- ...