Cây thuốc vị thuốc Đông y – KHOẢN ĐÔNG HOA

KHOẢN ĐÔNG HOA (款 冬 花) Flos Tussilaginis farfarae. Tên khác: Đồ Hề, Đông Hoa, Đông Hoa Nhị, Hổ Tu, Khỏa Đống, Khoản Đống, Khoản Hoa, Mật Chích Khoản Đông, Thác Ngô, Thị Đông, Toản Đông, Xá Phế Hậu, Tussilage (Pháp), Chassetoux (Pháp).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cây thuốc vị thuốc Đông y – KHOẢN ĐÔNG HOA Cây thuốc vị thuốc Đông y – KHOẢN ĐÔNG HOACây Khoản đông hoa (Photo by Vigdis Thoresen)Vị thuốc Khoản đông hoaKHOẢN ĐÔNG HOA (款 冬 花)Flos Tussilaginis farfaraeTên khác: Đồ Hề, Đông Hoa, Đông Hoa Nhị, Hổ Tu, Khỏa Đống, Khoản Đống,Khoản Hoa, Mật Chích Khoản Đông, Thác Ngô, Thị Đông, Toản Đông, Xá PhếHậu, Tussilage (Pháp), Chassetoux (Pháp).Tên khoa học: Tussilago farfara L., họ Cúc (Asteraceae).Mô tả:Cây: Khoản đông hoa là một loại cây nhỏ, sống lâu do thân rễ. Vào mùa xuân, từgốc lá mọc lên những cán mang hoa dài 10-20cm, lá mọc so le, mầu tím nhạt, phủlên cán hoa thành hình vẩy. Đầu cán có một cụm hoa hình đầu mầu vàng tươi,quanh có lá bắc mầu đỏ nhạt. Giữa cụm hoa là những hoa lưỡng tính, xung quanhlà hoa cái cùng mầu vàng, hình lưỡi nhỏ. Quả đóng mầu nâu, có sợi của lá dài. Saukhi hoa nở, lá mới xuất hiện, mọc thành vòng, mang cuống dài, phiến lá hình tim,mép có răng cưa. Đường kính lá có thể đạt 15-20cm. Mặt dưới có lông, mặt trênbóng. Hình giống hình chân con lừa, do đó tên cây tại một số nước châu âu còngọi là cây “chân lừa” (pas d’ane).Dược liệu: Cụm hoa hình chuỳ dài, thường là 2 - 3 cum hoa cùng mọc trên 1 cànhhoặc mọc đơn độc, dài 1 - 2,5 cm, đường kính 0,5 - 1 cm, phần trên rộng hơn vàphần dưới thon dần. Đỉnh cuống cụm hoa có nhiều lá bắc dạng vẩ y. Mặt ngoài củalá bắc đỏ tía hoặc đỏ nhạt, mặt trong được phủ kín bởi những đám lông trắng nhưbông. Mùi thơm, vị hơi đắng và cay.Bộ phận dùng: Nụ hoa phơi hay sấy khô của cây Khoản đông hoa (FlosTussilaginis farfarae).Phân bố: Cây mọc hoang, được trồng ở Trung Quốc và nhiều nước châu Âu.Thu hái: Thu hoạch vào mùa đông, lấy nụ hoa, loại bỏ cuống hoa, đất cát, phơikhô trong bóng râm.Tác dụng dược lý:+ Tác dụng lên hệ hô hấp: Thuốc sắc Khoản đông hoa làm tăng tiết đường hô hấp,giảm ho, long đờ m, chống suyễn trên súc vật thí nghiệm. Nơi mèo thí nghiệmđược gây hoa bằng cách tiêm iod cho thấy: liều nhỏ thuốc truyền dịch gây gĩanphế quản nhưng liều cao thì có tác dụng ngược lại. Điều trị bằng nước sắc Khoảnđông hoa cho 21 cas hen phế quản và 15 cas hen phế quản kèm phế khí thủng. 8cas cho thấy có tiến triển (trong vòng 2 ngày: không còn rít và có dấu hiệu tiếntriển trong chức năng phổi); 19 cas có vài tiến triển (tiến triển chậm hoặc tái phát).Có thể thấy rằng tác dụng hạ suyễn của Khoản đông hoa tương đối yếu, đa số bệnhnhân thấy muốn nôn, một ít bệnh nhân thấy bực dọc, mất ngủ.+ Tác dụng lên tim mạch: Tiêm tĩnh mạch dịch Khoản đông hoa cho mèo đượcgây tê, đầu tiên thấy áp huyết hạ rồi nâng lên (Trung Dược Học).+ Nước sắc Khoản đông hoa làm tăng tiết đường hô hấp, làm giảm ho rõ. Còn cótác dụng hưng phấn trung khu thần kinh, hưng phấn hô hấp. Thuốc có tác dụng hạcơn suyễn trên súc vật thí nghiệm (Chinese Herbal Medicine).+ Trên mô hình cô lập súc vật thí nghiệm, liều nhỏ thuốc truyền dịch thấy có tácdụng gĩan Phế quản, liều lớn thì ngược lại gây co thắt Phế quản (Chinese HerbalMedicine).+ Khoản đông hoa gây co thắt mạch, làm tăng huyết áp, gây tăng áp do hưng phấntrung khu vận mạch (Trung Dược Học).Thành phần hoá học: Chất khoáng, tinh dầu, flavonoid, tanin.Công năng: Nhuận phế, hạ khí, ngừng ho, trừ đờm.Công dụng: Ho mới, ho lâu ngày, ho suyễn đờm nhiều, ho lao (do lao lực), ho ramáu.Cách dùng, liều lượng: Ngày dùng 6-12g dưới dạng thuốc sắc, hoàn, tán, dùngriêng hay phối hợp với nhiều vị thuốc ho khác.Bào chế:Mật đông hoa (Tẩm mật): Lấy Khoản đông hoa đã trừ bỏ tạp chất, thêm mật ongvà một ít nước sôi, trộn đều, ủ cho ngấm, sao lửa nhỏ đến hơi vàng, sờ không dínhtay, lấy ra để nguội. Cứ 10 kg khoản đông hoa dùng 2,5 kg mật ong.Bài thuốc:1. Trị ho, khó thở :+ Dùng Khoản đông hoa, đốt lên, hớp lấy khói.+ Khoản đông hoa, Bối mẫu, Tang bạch bì, Tử uyển, Tỳ bà diệp, Bách bộ, Qua lâucăn, Thiên môn đông, Hạnh nhân. Các vị bằng nhau, thái nhỏ, trộn đều. Dùng 6-12g hỗn hợp này thêm 500ml, đun sôi. Giữ sôi trong 3 phút. Chia nhiều lần uốngtrong này (Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam).2. Trị hen suyễn: Dùng rượu thuốc Khoản đông hoa, mỗi lần uống 5ml (tươngđương 6g thuốc sống), ngày 3 lần. Theo dõi 36 cas, thấy có kết quả nhưng cơnnặng không có kết quả (Đặng Trường Vinh, Thượng Hải Trung Y Dược 1964,10:12).3. Trị phế quản viêm, phế quản gĩan, lao phổi, ho khan do âm hư: Dùng Khoảnđông hoa, lượng thuốc vừa đủ, cho vào điếu thuốc hút (Sổ Tay Lâm Sàng TrungDược).4. Trị phế quản viêm, phế quản gĩan, lao phổi, ho khan do âm hư : Dùng Khoảnđông hoa, Bách hợp đều 120g. Tán bột, làm hoàn. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 10g.(Bách Hoa Hoàn - Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).KHOẢN ĐÔNG HOA (款 冬 花)Flos Tussilaginis farfarae Tên khác: Đồ Hề, Đông Hoa, Đông Hoa Nhị, Hổ Tu, Khỏa Đống, KhoảnĐống, Khoản Hoa, Mật Chích Khoản Đông, Thác Ngô, Thị Đông, Toản Đông, XáPhế Hậu, Tussilage (Pháp), Chassetoux (Pháp). Tên khoa học: Tussilago farfara L., họ Cúc (Asteraceae). Bộ phận dùng: Nụhoa phơi hay sấy khô của cây Khoản đông hoa (Flos Tussilaginis farfarae) Mô tả: Cây: Khoản đông hoa là một loại cây nhỏ, sống lâu do thân rễ. Vào mùa xuân,từ gốc lá mọc lên những cán mang hoa dài 10-20cm, lá mọc so le, mầu tím nhạt,phủ lên cán hoa thành hình vẩy. Đầu cán có một cụm hoa hình đầu mầu vàng tươi,quanh có lá bắc mầu đỏ nhạt. Giữa cụm hoa là những hoa lưỡng tính, xung quanhlà hoa cái cùng mầu vàng, hình lưỡi nhỏ. Quả đóng mầu nâu, có sợi của lá dài. Saukhi hoa nở, lá mới xuất hiện, mọc thành vòng, mang cuống dài, phiến lá hình tim,mép có răng cưa. Đường kính lá có thể đạt 15-20cm. Mặt dưới có lông, mặt trênbóng. Hình giống hình chân con lừa, do đó tên cây tại một số nước châu âu còngọi là cây “chân lừa” (pas d’ane). Dược liệu: Cụm hoa hình chuỳ dài, thường là 2 - 3 cum hoa cùng mọc trên 1cành hoặc mọc đơn độc, dài 1 - 2,5 cm, đường kính 0,5 - 1 cm, phần trên rộng hơnvà phần dưới thon dần. Đỉnh cuống cụm hoa c ó n ...