CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ

Truyện “Vang bóng một thời” chưa đầy 2500 chữ nhưng hàm chứa một dung lượng lớn. Chỉ có ba nhân vật và ba cảnh: Quản ngục và viên thơ lại đọc công văn và nói về tử tù Huấn Cao; Huấn Cao bị giải đến và sự biệt đãi của ngục quan đối với tử tù; cảnh Huấn Cao cho chữ trong nhà ngục. Cảnh nào cũng hội tụ cả ba nhân vật này. 2. Thơ lại: kẻ giúp việc giấy tờ cho ngục quan. Một con người sắc sảo và có tâm điền tốt. Mới đọc công văn...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ1. Truyện “Vang bóng một thời” chưa đầy 2500 chữ nhưng hàm chứa mộtdung lượng lớn. Chỉ có ba nhân vật và ba cảnh: Quản ngục và viên thơ lạiđọc công văn và nói về tử tù Huấn Cao; Huấn Cao bị giải đến và sự biệt đãicủa ngục quan đối với tử tù; cảnh Huấn Cao cho chữ trong nhà ngục. Cảnhnào cũng hội tụ cả ba nhân vật này. 2. Thơ lại: kẻ giúp việc giấy tờ cho ngục quan. Một con người sắc sảo vàcó tâm điền tốt. Mới đọc công văn và nghe ngục quan nói về Huấn Cao, y đãbiểu lộ lòng khâm phục: “thế ra y văn võ đều có tài cả, chà chà!”. Sau đó lạibày tỏ lòng thương tiếc: “… phải chém những người như vậy, tôi nghĩ màthấy thương tiếc”. Sau nhiều lần thăm dò, thử thách, ngục quan đánh giáviên thơ lại: “Có lẽ lão bát này cũng là một người khá đây. Có lẽ hắn cũngnhư mình, chọn nhầm nghề mất rồi. Một kẻ biết yêu mến khí phách, một kẻbiết tiếc, biết trọng người có tài, hẳn không phải là kẻ xấu hay là vô tình”,Suốt nửa tháng, tử tù ở trong buồng tối vẫn được viên thư lại gầy gò “dângrượu và đồ nhắm”. Y đã trở thành kẻ tâm phúc của ngục quan. Sau khi nghetâm sự của ngục quan “muốn xin chữ tử tù”, viên thư lại sốt sắng nói: “Dạbẩm, ngài cứ yên tâm, đã có tôi” rồi y chạy ngay xuống trại giam đấm cửathùm thùm gặp Huấn Cao. Nhờ y mà ngục quan xin được chữ tử tù. Trongcảnh cho chữ, viên thơ lại run run bưng chậu mực. Đúng y là một người biếtyêu mến khí phách, biết tiếc biết trọng người có tài. Nhân vật thơ lại chỉ làmột nét vẽ phụ nhưng rất thần tình, góp phần làm rõ chủ đề. 3. Ngục quan - Chọn nhầm nghề. Giữa bọn người tàn nhẫn, lừa lọc thì ngục quan lại có“tính cách dịu dàng và lòng biết giá người, biết trọng người ngay” chẳngkhác nào “một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bàn đàn mà nhạc luậtđều hỗn loạn xô bồ”. - Lần đầu gặp Huấn Cao trong cảnh nhận tù, ngục quan có “lòng kiêngnể”, lại còn có “biệt nhỡn” đối riêng với Huấn Cao. Suốt nửa tháng trời,ngục quan bí mật sai viên thơ lại dâng rượu và đồ nhắm cho tử tù - HuấnCao và các đồng chí của ông. - Lần thứ hai, y gặp mặt Huấn Cao, nhẹ nhàng và khiêm tốn bày tỏ “muốnchâm chước ít nhiều” đối với tử tù, nhưng đã bị ông Huấn miệt thị nặng lời,gần như xua đuổi, nhưng ngục quan vẫn ôn tồn, nhã nhặn “xin lĩnh ý” rồi luira. - Ngục quan là một nhà nho “biết đọc vỡ nghĩa sách thánh hiền” suốt đờichỉ ao ước một điều là “có một ngày kia treo ở nhà riêng mình một câu đốido tay ông Huấn Cao viết”. Ngục quan đang sống trong bi kịch: y tâm phụcHuấn Cao là một người chọc trời khuấy nước nhưng lại tự ti “cái thứ mìnhchỉ là một kẻ tiểu lại giữ tù”. Viên quản ngục khổ tâm nhất là “có một ôngHuấn Cao trong tay mình, không biết làm thế nào mà xin được chữ”. Làquản ngục nhưng lại không can đảm giáp mặt tử tù vì y cảm thấy Huấn Cao“cách xa y nhiều quá?”. Tử tù thì ung dung, trái lại, ngục quan lại lo “maimốt đây, ông Huấn bị hành hình mà chưa xin được mấy chữ thì ân hận suốtđời”. Bi kịch ấy cho thấy tính cách quản ngục là một con người biết phục khítiết, biết quý trọng người tài và rất yêu cái đẹp. Y yêu chữ Huấn Cao, chứngtỏ y có một sở thích cao quý. Vì thế khi nghe viên thơ lại nói lên ước nguyệncủa ngục quan, Huấn Cao cảm động nói: “Ta cảm cái tấm lòng biệt nhỡnliên tài của các người. Nào ta biết đâu một người như thầy quản đây mà lạicó những sở thích cao quý như vậy. Thiếu chút nữa, ta phụ mất một tấm lòngtrong thiên hạ”. Như vậy, trong vị thế xã hội, ngục quan và tử tù là đối địch,còn trên lĩnh vực nghệ thuật, họ là tri âm. Huấn Cao đã tri ngộ một kẻ biệtnhỡn liên tài là ngục quan. - Trong cảnh cho chữ có một hình ảnh kỳ diệu: “ánh sáng đỏ rực của mộtbó đuốc tẩm dầu rọi lên ba đầu người đang chăm chú trên một tấm lục bạchcòn nguyên vẹn lần hồ”. Ánh sáng bó đuốc ấy chính là ánh sáng của thiênlương mà tử tù đang chiếu lên và lay tỉnh ngục quan. Chi tiết ngục quan“khúm núm cất những đồng tiền kẽm đánh dấu cô chữ đặt trên phiến lụcóng”, chi tiết ngục quan vái tử tù một vái, nước mắt rỉ vào kẽ miệng nghẹnngào nói: “kẻ mê muội này xin bái lĩnh” là những chi tiết thú vị. Lúc sởthích nghệ thuật đã mãn nguyện cũng là lúc ánh sáng thiên lương soi tỏ,chiếu rọi tâm hồn. Một cái vái lạy đầy nhân cách, hiếm có. - Có thể, sau khi Huấn Cao bị giải vào Kinh thụ hình thì cũng là lúc ngụcquan trả áo mũ, “tìm về nhà quê mà ở” để giữ lấy thiên lương cho lành vữngvà thực hiện cái sở thích chơi chữ bấy nay? Nguyễn Tuân đã xây dựng ngụcquan bằng nhiều nét vẽ có thần. Ngoại hình thì “đầu đã điểm hoa râm, râu đãngả màu”. Một con người ưa sống bằng nội tâm; cái đêm hôm trước đónnhận tử tù, ông sống trong trạng thái thanh thản, gương mặt ông ta “là mặtnước ao xuân, bằng lặng, kín đáo và êm nhẹ”. Trong một xã hội phong kiếnsuy tàn, chốn quan trường đầy rẫy kẻ bất lương vô đạo, nhân vật ngục quanđúng là một con người vang bóng. Nhân vật này đã thể hiện sâu sắc chủ đềtác phẩm. 4. H ...