DỊ VẬ T ĐƯỜ NG THỞ

DỊ VẬ T ĐƯ Ờ NG THỞ1. Đại cương. Mọi lứa tuổi có thể bị dị vật đường thở, hay gặp nhất là trẻ dưới 4 tuổi. Dị vật đường thở là những chất vô cơ hay hữu cơ mắc vào thanh quản, khí quản hoặc phế quản. Hay gặp nhiều nhất là hạt lạc, rồi đến hạt ngô, hạt dưa, hạt na, hạt hồng bì... mẩu xương, vỏ tôm, cua, đốt xương cá, mảnh đồ nhựa, kim, cặp tóc... Dị vật đường thở là những tai nạn có thể nguy hiểm ngay đến tính mạng và phải được xử...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
DỊ VẬ T ĐƯỜ NG THỞDỊ VẬ T ĐƯ Ờ NG THỞ1. Đại cương.Mọi lứa tuổi có thể bị dị vật đường thở, hay gặp nhất là trẻ dưới 4 tuổi. Dị vật đường thở lànhững chất vô cơ hay hữu cơ mắc vào thanh quản, khí quản hoặc phế quản. Hay gặp nhiềunhất là hạt lạc, rồi đến hạt ngô, hạt dưa, hạt na, hạt hồng bì... mẩu xương, vỏ tôm, cua, đốtxươngcá, mảnh đồ nhựa, kim, cặp tóc...Dị vật đường thở là những tai nạn có thể nguy hiểm ngay đến tính mạng và phải được xử trí cấpcưú. Thường gặp ở trẻ em nhiều hơn ở người lớn, gặp nhiều nhất ở trẻ nhỏ tuổi. Trên 25%gặp ở trẻ dưới 2 tuổi (Lemariey), 95% gặp ở trẻ dưới 4 tuổi (khoa Tai Mũi Họng - Bệnh việnBạch Mai - 1965)2. Nguyên nhân.- Trẻ em thường có thói quen đưa các vật cầm ở tay vào mồm. Người lớn trong khi làmviệc cũng có những người quen ngậm một số những dụng cụ nhỏ vào mồm, đó là điều kiệndễ đưa tới dị vật rơi vào đường thở hay vào thực quản.- Dị vật bị rơi vào đường thở khi hít vào mạnh hoặc sau một một trận cười, khóc,ngạc nhiên, sợ hãi ...- Dị vật bị rơi vào đường thở do bị liệt họng, thức ăn rơi vào đường thở.- Do tai biến phẫu thuật: khi gây mê, răng giả rơi vào đường thở, mảnh V.A khi nạo, khilấy dị vật ở mũi bị rơi vào họng và rơi vào đường thở.Vị trí của dị vật mắc ở đường thở: thanh quản, khí quản hoặc phế quản.3.Triệu chứng.Trẻ em ngậm hoặc đang ăn (có khi cũng là lúc trẻ đang nhiễm khuẩn đường hô hấp) độtnhiên ho sặc sụa, tím tái, ngạt thở trong chốc lát. Đó là hội chứng xâm nhập xảy ra khi dị vậtquathanh quản, niêm mạc bị kích thích, chức năng phản xạ bảo vệ đường thở của thanh quản đượchuy động để tống dị vật ra ngoài.Hội chứng xâm nhập:- Đó là cơn ho kịch liệt như để tống dị vật ra ngoài, bệnh nhân khó thở dữ dội có tiếng thởrít, co kéo, tím tái, vã mồ hôi có khi ỉa đái cả ra quần.- Căn nguyên do hai phản xạ của thanh quản: phản xạ co thắt thanh quản và phản xạ hođểtống dị vật ra ngoài.- Tuz theo vị trí mắc kẹt của dị vật, tính chất của dị vật và thời gian bệnh nhân đếnkhám, sẽ có các triệu chứng khác nhau.Dị vật ở thanh quản.- Dị vật dài, to hoặc sù sì không đều, có thể cắm hoặc mắc vào giữa hai dây thanh âm,băngthanh thất, thanh thất Morgagni, hạ thanh môn.- Dị vật tròn như viên thuốc (đường kính khoảng từ 5 - 8mm) ném vào mắc kẹt ở buồngMorgagni của thanh quản, trẻ bị ngạt thở và chết nếu không được xử lý ngay lập tức.- Dị vật xù xì như đốt sống cá: trẻ em khàn tiếng và khó thở, mức độ khó thở còn tuzthuộc phần thanh môn bị che lấp.- Dị vật mỏng như mang cá rô don nằm dọc đứng theo hướng trước sau của thanh môn:trẻ khản tiếng nhẹ, bứt rứt nhưng không hẳn là khó thở.Dị vật ở khí quản.Thường là dị vật tương đối lớn, lọt qua thanh quản không lọt qua phế quản được. Có thể cắmvào thành khí quản, không di động, nhưng thường di động từ dưới lên trên, hoặc từ trênxuốngdưới, từ cửa phân chia phế quản gốc đến hạ thanh môn.Dị vật ở phế quản.Thường ở phế quản bên phải nhiều hơn vì phế quản này có khẩu độ to hơn và chếch hơn phếquản bên trái. Ít khi gặp dị vật phế quản di động, thường dị vật phế quản cố định khá trắc vàolòng phế quản do bản thân dị vật hút nước chương to ra, niêm mạc phế quản phản ứng phùnề giữ chặt lấy dị vật. Dị vật vào phế quản phải nhiều hơn phế quản trái.Sau hội chứng xâm nhập ban đầu có một thời gian im lặng khoảng vài ba ngày, trẻ chỉ húnghắng ho, không sốt nhưng chỉ hâm hấp, nghe phổi không có mấy dấu hiệu, thậm chí chụp X-quang phổi, 70 - 80% trường hợp gần như bình thường. Đó là lúc dễ chẩn đoán nhầm, về saulà các triệu chứng vay mượn: xẹp phổi, khí phế thũng, viêm phế quản - phổi, áp xe phổi...3. Chẩn đoán.3.1. Lịch sử bệnh:Hỏi kỹ các dấu hiệu của hội chứng xâm nhập nhưng cần chú ý có khi có h ội chứng xâm nhậpnhưng dị vật lại đựoc tống ra ngoài rồi hoặc ngược lại có dị vật nhưng không khai thác đượchội chứng xâm nhập (trẻ không ai trông nom cẩn thận hoặc khi xẩy ra hóc không ai biết).3.2. Triệu chứng lâm sàng.- Khó thở thanh quản kéo dài, nếu dị vật ở thanh quản. Thỉnh thoảng lại xuất hiện nhữngcơn ho sặc sụa, khó thở và nghe thấy tiếng cờ bay: nghĩ tới dị vật ở khí quản.- Xẹp phổi viêm phế quản - phổi: nghĩ tới dị vật phế quản.3.3. X- quang.Nếu là dị vật cản quang, chiếu hoặc chụp điện quang sẽ cho biết vị trí, hình dáng của dị vật. Nếucó xẹp phổi, sẽ thấy các dấu hiệu điển hình của xẹp phổi. Có khi chụp phế quản bằng cản quangcó thể cho thấy được hình dạng và vị trí của dị vật mà bản thân không cản quang. X- quang rấtquan trọng, không thể thiếu được nếu có điều kiện.3.4. Nội soi khi-phế quản: vừa để xác định chẩn đoán vừa để điều trị.5. Tiên lượng. Nói chung là nguy hiểm, ở trẻ càng nhỏ càng nguy hiểm.Tiên lượng tuz thuộc:- Bản chất của dị vật: dị vật là chất hữu cơ, hạt thực vật, ngấm nước trương to ra, gâynhiễm trùng và ứ đọng xuất tiết, nguy hiểm hơn dị vật kim khí nhẵn, sạch.- Tuổi củ ...