Hình thành kĩ năng thiết kế kế hoạch bài học cho sinh viên sư phạm Hóa học ở trường Đại học Sư phạm

Bài viết trình bày hệ thống các kĩ năng bộ phận trong nhóm kĩ năng thiết kế kế hoạch bài học Hóa học cần rèn luyện cho sinh viên sư phạm, đồng thời đề xuất quy trình và cấu trúc kế hoạch bài học được xây dựng theo định hướng phát triển năng lực người học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hình thành kĩ năng thiết kế kế hoạch bài học cho sinh viên sư phạm Hóa học ở trường Đại học Sư phạm JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE DOI: 10.18173/2354-1075.2015-0145 Educational Sci., 2015, Vol. 60, No. 8, pp. 59-66 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn HÌNH THÀNH KĨ NĂNG THIẾT KẾ KẾ HOẠCH BÀI HỌC CHO SINH VIÊN SƯ PHẠM HÓA HỌC Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM Kiều Phương Hảo1 , Đặng Thị Oanh2 1 Khoa Hóa học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 2 Khoa Hóa học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Thiết kế kế hoạch bài học hay soạn giáo án đều là công việc không thể thiếu của người giáo viên trước khi lên lớp. Thiết kế kế hoạch bài học được xem như là nguyên tắc trong hoạt động dạy học, là khâu có ý nghĩa góp phần tạo nên một giờ dạy thành công. Đối với sinh viên sư phạm, việc rèn luyện các kĩ năng dạy học trong đó có kĩ năng thiết kế kế hoạch bài học thông qua các giờ học bộ môn phương pháp dạy học, rèn luyện nghiệp vụ sư phạm thường xuyên là việc vô cùng quan trọng. Nếu như một giờ dạy được chuẩn bị chu đáo, kế hoạch bài học được thiết kế khoa học, cụ thể, chi tiết sẽ giúp sinh viên tự tin hơn trong những giờ tập giảng, thực tập sư phạm và tiến tới quá trình dạy học ở phổ thông sau này. Bài báo trình bày hệ thống các kĩ năng bộ phận trong nhóm kĩ năng thiết kế kế hoạch bài học Hóa học cần rèn luyện cho sinh viên sư phạm, đồng thời đề xuất quy trình và cấu trúc kế hoạch bài học được xây dựng theo định hướng phát triển năng lực người học. Từ khóa: Kĩ năng dạy học, kế hoạch bài học, mục tiêu bài học, phương pháp. 1. Mở đầu Dạy học là một hoạt động phức hợp bao gồm các khâu như chuẩn bị cẩn thận, lên kế hoạch các đối tượng/hoạt động theo các lịch trình tiết/ngày/tuần [5]. Theo quan điểm hoạt động, dạy học là quá trình điều khiển hoạt động học tập của học sinh nhằm thực hiện các mục tiêu dạy học. Xuất phát từ mục tiêu đồng thời cùng với nội dung bài học, giáo viên (GV) cần phát hiện những hoạt động liên hệ với nội dung để chọn ra một số hoạt động dạy học cũng như các phương pháp dạy học hiệu quả. Các kết quả của hoạt động nghiên cứu này đều cần được thể hiện ở kế hoạch bài học (KHBH) hay còn gọi là giáo án cho một tiết lên lớp của GV. Trong báo cáo “Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cải cách đào tạo ở các trường sư phạm hiện nay” đã chỉ ra: thiếu hụt kĩ năng sư phạm được thể hiện rõ nét ở kĩ năng soạn giáo án, phân bố thời gian dạy học, giao tiếp sư phạm, xử lí tình huống, xây dựng mối quan hệ với học sinh, lập kế hoạch dạy học, giao tiếp sư phạm... [1] đã cho thấy tầm quan trọng của việc hình thành, trang bị cho sinh viên sư phạm kĩ năng thiết kế kế hoạch bài học. Khi các em (sinh viên sư phạm) có sự chuẩn bị kĩ càng trước mỗi buổi lên lớp thông qua việc thiết kế kế hoạch bài học một cách cụ thể, khoa học sẽ giúp các em tránh khỏi những bỡ ngỡ, thêm tự tin khi lần đầu đứng trên bục giảng, thực tập tại trường phổ thông. Và như vậy, song song với việc rèn luyện các kĩ năng dạy học khác thì việc rèn luyện cho sinh viên kĩ năng thiết kế kế hoạch bài học là thực sự cần thiết. Ngày nhận bài: 20/7/2015. Ngày nhận đăng: 25/10/2015. Liên hệ: Kiều Phương Hảo, e-mail: phuonghaosp2@gmail 59  Kiều Phương Hảo, Đặng Thị Oanh Trong bài viết này chúng tôi trình bày hệ thống các kĩ năng bộ phận trong nhóm kĩ năng thiết kế kế hoạch bài học cần rèn luyện cho sinh viên sư phạm, đồng thời đề xuất quy trình và cấu trúc kế hoạch bài học được xây dựng theo định hướng phát triển năng lực người học. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Kĩ năng thiết kế kế hoạch bài học Trước khi đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) chúng ta thường gặp cụm từ “Soạn giáo án” trong đó cấu trúc của giáo án tuân theo năm bước lên lớp của người GV. Còn “Thiết kế kế hoạch bài học” là thuật ngữ được sử dụng khi thực hiện đổi mới PPDH - đây là bản thiết kế những hoạt động học tập mà học sinh (HS) cần phải thực hiện để đạt được mục tiêu của bài học dưới sự điều khiển, hướng dẫn, tổ chức của GV. Kĩ năng thiết kế KHBH gồm nhiều kĩ năng bộ phận, có mối quan hệ mật thiết với nhau, gồm các kĩ năng sau: - Kĩ năng xác định mục tiêu bài dạy. - Kĩ năng xác định cấu trúc nội dung dạy học. - Kĩ năng lựa chọn và sử dụng phối hợp các phương pháp dạy học, kĩ thuật dạy học. - Kĩ năng xác định phương tiện dạy học và hình thức tổ chức dạy học (cá nhân, nhóm...) Ngoài các kĩ năng chủ yếu trên đây thì khi thiết kế KHBH cần chú ý đến những yêu cầu khác như: - Biết xây dựng và sử dụng khéo léo hệ thống câu hỏi cho từng đối tượng HS. - Có kiến thức thực tiễn phong phú để minh họa cho bài giảng (vận dụng kiến th ...