Hóa dược - dược lý III ( Dược lâm sàng ) part 9

Táo bón và tiêu chảy là những rối loạn tiêu hoá mà hầu hết mỗi người trong cuộc đời đều có lúc mắc phải. Thông thường, các triệu chứng này tự hết, tuy nhiên đôi khi cũng cần sử dụng thuốc để điều chỉnh những rối loạn này. Trên thị trường có rất nhiều loại thuốc không cần kê đơn để điều trị các triệu chứng táo bón và tiêu chảy, và lời khuyên của các dược sĩ trong sử dụng các thuốc này là vô cùng quan trọng để đảm bảo việc sử dụng thuốc hợp lý cho bệnh...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hóa dược - dược lý III ( Dược lâm sàng ) part 9 Bµi 12 Sö dông thuèc trong ®iÒu trÞ t¸o bãn vµ tiªu ch¶yMôc tiªu 1. Tr×nh bµy ®−îc nguyªn t¾c ®iÒu trÞ bÖnh t¸o bãn vµ tiªu ch¶y. 2. Tr×nh bµy ®−îc c¸c thuèc ®−îc sö dông, c¸ch sö dông hîp lý c¸c thuèc trong ®iÒu trÞ t¸o bãn - tiªu ch¶y.më ®Çu T¸o bãn vµ tiªu ch¶y lµ nh÷ng rèi lo¹n tiªu ho¸ mµ hÇu hÕt mçi ng−êitrong cuéc ®êi ®Òu cã lóc m¾c ph¶i. Th«ng th−êng, c¸c triÖu chøng nµy tùhÕt, tuy nhiªn ®«i khi còng cÇn sö dông thuèc ®Ó ®iÒu chØnh nh÷ng rèi lo¹nnµy. Trªn thÞ tr−êng cã rÊt nhiÒu lo¹i thuèc kh«ng cÇn kª ®¬n ®Ó ®iÒu trÞ c¸ctriÖu chøng t¸o bãn vµ tiªu ch¶y, vµ lêi khuyªn cña c¸c d−îc sÜ trong södông c¸c thuèc nµy lµ v« cïng quan träng ®Ó ®¶m b¶o viÖc sö dông thuèchîp lý cho bÖnh nh©n.1. T¸o bãn1.1. Vµi nÐt vÒ bÖnh T¸o bãn lµ hiÖn t−îng ®i ngoµi Ýt h¬n 3 lÇn mét tuÇn vµ/hoÆc l−îng ph©ntrung b×nh Ýt h¬n 30 g/ngµy (b×nh th−êng lµ 150 g/ngµy ®èi víi ng−êi lín). Ng−êi cao tuæi lµ ®èi t−îng dÔ bÞ t¸o bãn nhÊt, ngoµi ra cÇn kÓ ®Õn trÎem, phô n÷ cã thai, bÖnh nh©n bÞ bÖnh ph¶i n»m l©u. Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n g©y t¸o bãn. §a sè tr−êng hîp lµ do kh«ngcung cÊp ®ñ thµnh phÇn chÊt x¬ trong thøc ¨n. C¸c tr−êng hîp mÊt n−íc(uèng Ýt, ra qu¸ nhiÒu må h«i), Ýt vËn ®éng (ng−êi giµ, bÞ bÖnh n»m l©u) ®ÒudÉn ®Õn t¸o bãn. Nh÷ng ng−êi cã thãi quen kh«ng ®¹i tiÖn ®óng giê giÊchoÆc quªn ®¹i tiÖn (trÎ nhá, ng−êi cao tuæi, ng−êi bÞ bÖnh trÜ, nøt hËu m«n sî®au) còng g©y t¸o bãn. T¸o bãn còng cã thÓ lµ thø ph¸t do mét sè bÖnh lý ë®−êng tiªu ho¸ hay toµn th©n; hoÆc do thuèc (chÑn kªnh calci, chèng trÇmc¶m 3 vßng, lîi tiÓu...). 145 TriÖu chøng cña t¸o bãn bao gåm: §¹i tiÖn khã kh¨n, nhiÒu ngµy míi®i mét lÇn, ®i ngoµi ®au hay ®i ngoµi kh«ng hÕt, ph©n r¾n, læn nhæn, cã thÓcã ®au bông, cøng bông, ®au ®Çu vµ ch¸n ¨n nhÑ. NÕu t¸o bãn m¹n tÝnhhoÆc trong tr−êng hîp t¸o bãn nÆng, ph©n cã thÓ cã m¸u hoÆc chÊt nhµy.1.2. §iÒu trÞ1.2.1. Nguyªn t¾c ®iÒu trÞ − Môc ®Ých ®iÒu trÞ lµ lµm t¨ng thµnh phÇn n−íc trong ph©n, nhê ®ã lµm mÒm vµ t¨ng khèi l−îng ph©n, vµ kÝch thÝch lµm t¨ng c−êng nhu ®éng ruét. − T¸o bãn dï do bÊt kú nguyªn nh©n nµo còng b¾t ®Çu ®iÒu trÞ b»ng biÖn ph¸p kh«ng dïng thuèc thay ®æi chÕ ®é ¨n vµ lèi sèng. − C¸c tr−êng hîp x¸c ®Þnh ®−îc t¸o bãn lµ thø ph¸t do mét bÖnh nµo ®ã th× cÇn ®iÒu trÞ ®Æc hiÖu theo nguyªn nh©n; hoÆc nÕu x¸c ®Þnh ®−îc lµ do thuèc cÇn c©n nh¾c viÖc ngõng thuèc hoÆc gi¶m liÒu. − ChØ dïng thuèc nhuËn trµng khi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p trªn kh«ng ®ì. Chó ý tr¸nh t×nh tr¹ng l¹m dông thuèc nhuËn trµng v× l©u dµi sÏ lµm cho bÖnh nÆng thªm, khã ch÷a; thuèc g©y mÊt ®iÖn gi¶i vµ kÐm hÊp thu.1.2.2. BiÖn ph¸p ®iÒu trÞ kh«ng dïng thuèc − T¨ng l−îng x¬ trong khÈu phÇn ¨n hµng ngµy tíi Ýt nhÊt lµ 14 g chÊt x¬ trong mét ngµy. Kh«ng nªn t¨ng thµnh phÇn x¬ lªn qu¸ nhiÒu v× cã thÓ lµm ch−íng bông khã tiªu. CÇn bæ sung ®ñ n−íc ®Ó tr¸nh t¾c ruét. C¸c thøc ¨n chøa nhiÒu x¬ lµ rau qu¶, ngò cèc, tr¸nh thøc ¨n dÔ g©y t¸o bãn (æi, sim). − Uèng nhiÒu n−íc: Ýt nhÊt 1,5 lÝt /ngµy. − T¨ng c−êng vËn ®éng nh− ch¹y bé, ®i bé (®Æc biÖt lµ ng−êi cao tuæi, søc yÕu, ng−êi Ýt vËn ®éng). − LuyÖn tËp: Xoa bông kÕt hîp víi ®i bé, t¹o thãi quen ®i ngoµi ®óng giê. − CÇn ¸p dông biÖn ph¸p ®iÒu trÞ kh«ng dïng thuèc nµy liªn tôc trong Ýt nhÊt 1 th¸ng tr−íc khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vµ c©n nh¾c viÖc dïng thuèc.1.2.3. Thuèc ®iÒu trÞ t¸o bãn C¸c thuèc ®iÒu trÞ t¸o bãn th−êng ®−îc ph©n lo¹i theo c¬ chÕ t¸c dông.146 B¶ng 12.1. Mét sè thuèc ®iÒu trÞ t¸o bãn Nhãm thuèc Ho¹t chÊt §−êng Thêi gian b¾t LiÒu dïng dïng ®Çu t¸c dông Thuèc lµm t¨ng khèi Methylcellulose U l−îng ph©n C¸m U 12 - 72 giê 4 - 6g/ngµy Thuèc nhuËn trµng Lactulose U, TTT 15 - 30ml thÈm thÊu Glycerin TTT, §TT 15 - 30 phót Sorbitol U 30 - 50g/ngµy Muèi magnesi U 30 phót - 6 giê - Muèi phosphat U, TTT - Thuèc kÝch thÝch Bisacodyl U 6 - 12 giê 10mg §TT 15 phót - 2 giê Thuèc lµm mÒm ph©n Docusat U, TTT 12 - 72 giê 50-300mg/ngµy Thuèc b«i tr¬n DÇu parafin U, TTT 6 - 8 giê 15 - 30mlGhi chó: U: uèng TTT: thôt trùc trµng §TT: ®Æt trùc trµng• C¸c thuèc lµm t¨ng khèi l−îng ph©n Lµ c¸c dÉn chÊt cellulose vµ polysaccharid kh«ng tiªu ho¸ ®−îc vµkh«ng hÊp thu. Chóng hót n−íc, tr−¬ng në, lµm t¨ng khèi l−îng ph©n, nhê®ã kÝch thÝch nhu ®éng ruét vµ lµm gi¶m thêi gian l−u chuyÓn c¸c chÊt trongèng tiªu ho¸. T¸c dông xuÊt hiÖn sau khi uèng 12 - 24 giê, cã t¸c dông tèi ®asau 2 - 3 ngµy. Mçi liÒu thuèc cÇn uèng cïng kho¶ng 500 ml n−íc ®Ó chothuèc tr−¬ng në hÕt, tr¸nh g©y t¾c ruét, thùc qu¶n. Thuèc kh¸ an toµn, Ýt t¸c dông phô. Lµ thuèc lùa chän hµng ®Çu trongtr−êng hîp t¸o bãn ®¬n thuÇn. Thuèc dïng ®−îc cho phô n÷ cã thai, phô n÷®ang cho con bó v× kh«ng hÊp thu. Kh«ng dïng thuèc lµm t¨ng khèi l−îngph©n cho bÖnh nh©n bÞ hÑp, loÐt, dÝnh ruét; mÊt tr−¬ng lùc ®¹i trµng.• Thuèc nhuËn trµng thÈm thÊu Gåm hai nhãm : + Glycerin, lactulose, sorbitol… + C¸c muèi v« c¬ (magnesi sulfat, natri sulfat…) Thuèc nhuËn trµng thÈm thÊu lµm t¨ng ¸p suÊt thÈm thÊu tro ...