Hồng ban nhiễm sắc cố định do thuốc

Hồng ban nhiễm sắc cố định là một trong những dạng phản ứng ngoài da do thuốc xảy ra khá phổ biến, do Brocq mô tả lần đầu tiên năm 1894. Mặc dù cơ chế gây bệnh chính xác còn chưa được biết rõ nhưng đây thường được coi là một phản ứng dị ứng chậm đối với thuốc do có một số bất thường về miễn dịch đã được tìm thấy ở những người bị hồng ban nhiễm sắc cố định. Hồng ban nhiễm sắc cố định là một trong những dạng phản ứng ngoài da do thuốc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hồng ban nhiễm sắc cố định do thuốc Hồng ban nhiễm sắc cố định do thuốc Hồng ban nhiễm sắc cố định là một trong những dạng phản ứngngoài da do thuốc xảy ra khá phổ biến, do Brocq mô tả lần đầu tiên năm1894. Mặc dù cơ chế gây bệnh chính xác còn chưa được biết rõ nhưngđây thường được coi là một phản ứng dị ứng chậm đối với thuốc do cómột số bất thường về miễn dịch đã được tìm thấy ở những người bị hồngban nhiễm sắc cố định. Hồng ban nhiễm sắc cố định là một trong những dạng phản ứng ngoàida do thuốc xảy ra khá phổ biến, do Brocq mô tả lần đầu tiên năm 1894.Mặc dù cơ chế gây bệnh chính xác còn chưa được biết rõ nhưng đây thườngđược coi là một phản ứng dị ứng chậm đối với thuốc do có một số bấtthường về miễn dịch đã được tìm thấy ở những người bị hồng ban nhiễm sắccố định. Theo một số nghiên cứu, hồng ban nhiễm sắc cố định chiếm khoảng15-20% tổng số các trường hợp phản ứng ngoài da do thuốc. Đặc trưng củatổn thương là xảy ra nhiều lần ở cùng một vị trí khi tiếp xúc lại với cùng mộttác nhân gây bệnh. Tổn thương thường gặp nhất là những đám ban đỏ sẫmmàu, hình tròn hoặc vòng cung, bờ rõ, sờ hơi gợn trên mặt da. Khi mới mọc,ban thường có màu đỏ tươi, sau đó thẫm dần, bong da nhiều đợt trước khikhỏi. Vùng da bị tổn thương thường có cảm giác rát bỏng, ngứa nhẹ hoặc têbì, xuất hiện một hoặc nhiều đám ban đỏ và có thể có mụn nước hoặc bọngnước ở giữa. Hồng ban nhiễm sắc cố định có thể mọc ở bất kỳ vị trí nào trênda và niêm mạc nhưng thường gặp nhất là ở môi, vùng quanh mắt, bộ phậnsinh dục, thân mình và bàn tay, ban có thể mọc ở một vị trí đơn lẻ hoặc ởđồng thời nhiều vị trí. Vị trí tổn thương thường gặp nhất cũng khác nhaugiữa các loại thuốc, ví dụ với kháng sinh sulfamid là ở bộ phận sinh dục(chiếm 60%), thân mình và bàn tay (30%); với các thuốc chống viêm giảmđau là ở môi (80%) và thân mình (35%). Lý do tại sao tổn thương da thườngchỉ tập trung ở một số vị trí nhất định hiện còn chưa được biết rõ. Về thờigian xuất hiện, ở lần mắc đầu tiên, ban đỏ thường xuất hiện sau khi uốngthuốc 1 -2 tuần, còn ở những lần sau đó, tổn thương da có thể xuất hiện sauuống thuốc từ vài giờ đến vài ngày ở cùng một vị trí với lần xuất hiện đầu.Tổn thương da có thể đi kèm với một số triệu chứng toàn thân như sốt, mệtmỏi, buồn nôn và nôn. Về nguyên nhân, hầu hết các loại thuốc (kể cả loại bán cần đơn vàkhông cần đơn) đều có thể gây hồng ban nhiễm sắc cố định, thường gặp nhấtlà các kháng sinh nhóm sulfamid (như sulfamethoxazol, sulfadiazin), nhómtetracyclin (như tetracyclin, doxycyclin), metronidazol, allopurinol,pseudoephedrin, các thuốc chống viêm giảm đau (như naproxen,tenoxicam...), thuốc tránh thai, thuốc chống nấm (như fluconazol), thuốcchống co giật phenobarbital hoặc dapsone. Mặc dù hồng ban nhiễm sắc cốđịnh thường gây ra do một loại thuốc đơn lẻ nhưng trong một số ít trườnghợp, tổn thương da này có thể gây ra do sự phối hợp đồng thời của nhiềuloại thuốc có khả năng tương tác với nhau để tạo ra các sản phẩm chuyểnhóa gây dị ứng. Sinh thiết da có thể giúp chẩn đoán xác định hồng ban nhiễm sắc cốđịnh. Về mô học, thường thấy tình trạng viêm với sự xâm nhập hỗn hợp củacác tế bào lympho, bạch cầu trung tính và bạch cầu ái toan ở vùng nối giữathượng bì và trung bì, thoái triển dạng phù nề các tế bào biểu mô màng đáykèm theo hoại tử các tế bào sừng, tất cả làm bong tróc lớp thượng bì và tạora các bọng nước. Ở những tổn thương cũ, có thể tìm thấy các đại thực bàochứa sắc tố melanin và các thay đổi mạn tính như dày sừng, u hạt..., đây là lýdo tạo ra các đám ban tối màu tồn tại kéo dài. Phương pháp tốt nhất để chẩn đoán xác định nguyên nhân gây bệnh làdùng test kích thích, tức là cho người bệnh uống thử loại thuốc nghi ngờ vớiliều thấp và theo dõi sự xuất hiện của hồng ban nhiễm sắc cố định. Ởphương pháp chẩn đoán này, ban đỏ thường xuất hiện sau dùng thuốc từ vàigiờ đến một vài ngày. Cần lưu ý phương pháp này có thể gây sốc thuốc nêncần được tiến hành một cách thận trọng, trong những trường hợp hồng bannhiễm sắc cố định xuất hiện ở nhiều vị trí hoặc có bọng nước không nên ápdụng phương pháp chẩn đoán này. Ngoài ra, ở những người có tiền sử dịứng và sốc thuốc cũng không nên làm test kích thích. Test áp với loại thuốcnghi ngờ cũng có thể là một phương pháp an toàn và có hiệu quả trong chẩnđoán hồng ban nhiễm sắc cố định. Hồng ban nhiễm sắc cố định thường tự khỏi sau khi ngưng sử dụngthuốc gây bệnh một vài tuần và thường không để lại sẹo nhưng có thể để lạicác đám tăng sắc tố tồn tại trong vài tuần đến vài tháng. Một số ít trườnghợp có thể khỏi không để lại các đám tăng sắc tố, thường gặp trong trườnghợp của hồng ban nhiễm sắc cố định do pseudoephedrin. Nếu bệnh nhânngứa nhiều có thể giảm ngứa bằng các thuốc kháng histamin nhưchlorpheniramin, cetirzin. Trong những trường hợp không đáp ứng với thu ...