Luận án Tiến sĩ Ngôn ngữ: Chủ thể và đối thể trong cấu trúc ngữ nghĩa của câu đơn tiếng Việt

Mục đích nghiên cứu của Luận án nhằm làm sáng tỏ thêm một số khía cạnh lí thuyết về nghĩa biểu hiện, tham thể chủ thể, đối thể trên cứ liệu tiếng Việt; đồng thời, cung cấp một tài liệu tham khảo hữu ích đối với việc nghiên cứu và dạy học ngữ pháp tiếng Việt. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án Tiến sĩ Ngôn ngữ: Chủ thể và đối thể trong cấu trúc ngữ nghĩa của câu đơn tiếng Việt BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI HỒ THỊ KIM ÁNH CHỦ THỂ VÀ ĐỐI THỂTRONG CẤU TRÚC NGỮ NGHĨA CỦA CÂU ĐƠN TIẾNG VIỆT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ Hà Nội - 2020 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI HỒ THỊ KIM ÁNH CHỦ THỂ VÀ ĐỐI THỂTRONG CẤU TRÚC NGỮ NGHĨA CỦA CÂU ĐƠN TIẾNG VIỆT Chuyên ngành: Ngôn ngữ học Mã số: 9. 22. 90. 20 LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Đỗ Việt Hùng Hà Nội - 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,kết quả nêu trong luận án là trung thực. Những kết luận của luận án chưa từngđược ai công bố trong bất kì công trình nào khác. Tác giả luận án Hồ Thị Kim Ánh i LỜI CẢM ƠN Luận án này được hoàn thành dưới sự hướng dẫn tận tình củaGS.TS.Đỗ Việt Hùng. Em xin chân thành cảm ơn Thầy đã hết lòng giúp đỡ,chỉ bảo, động viên. Em xin cảm ơn các Thầy Cô Bộ môn Ngôn ngữ học, Khoa Ngữ văn,Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho em họctập và hoàn thành luận án. Em xin cảm ơn các Thầy Cô, các nhà khoa học chuyên ngành Ngôn ngữhọc tại các cơ sở đào tạo trên toàn quốc đã chia sẻ, chỉ bảo cho em nhữnghướng nghiên cứu để hoàn thiện luận án. Xin cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn bên cạnh độngviên và giúp đỡ tôi hoàn thành công việc của mình. Tác giả luận án Hồ Thị Kim Ánh ii MỤC LỤCMỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài...................................................................................... 1 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................. 2 2.1. Mục đích nghiên cứu ............................................................................ 2 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................... 2 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu và nguồn ngữ liệu .................................. 3 4. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 3 5. Ý nghĩa và đóng góp của luận án ............................................................. 4 6. Bố cục của luận án .................................................................................. 5CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞLÝ LUẬN ...................................................................................................... 6 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ........................................................... 6 1.1.1. Tình hình nghiên cứu về cấu trúc nghĩa biểu hiện ........................... 6 1.1.2. Tình hình nghiên cứu về chủ thể, đối thể ...................................... 18 1.2. Cơ sở lí luận ....................................................................................... 25 1.2.1. Vài nét về lí thuyết ba bình diện của câu trong ngữ pháp chức năng ....................................................................................................... 25 1.2.2. Một số khái niệm liên quan .......................................................... 31Tiểu kết chương 1 ........................................................................................ 39CHƯƠNG 2. ĐẶC ĐIỂM CỦA CHỦ THỂ, ĐỐI THỂ TRONG CẤUTRÚC NGHĨA BIỂU HIỆN CỦA CÂU ĐƠN TIẾNG VIỆT....................... 40 2.1. Dẫn nhập ............................................................................................ 40 2.2. Đặc điểm của chủ thể ......................................................................... 41 2.2.1. Đặc điểm chung của chủ thể ......................................................... 41 2.2.2. Các diện đối lập cơ bản trong phạm trù chủ thể ............................ 48 2.3. Đặc điểm của đối thể .......................................................................... 67 2.3.1. Đặc điểm chung của đối thể .......................................................... 67 iii 2.3.2. Các diện đối lập cơ bản trong phạm trù đối thể ............................. 75 2.4. Khung vị từ với hai tham thể chủ thể đối thể ...................................... 88 2.4.1. Vài nét về khái niệm khung vị từ .................................................. 88 2.4.2. Một số khung vị từ phổ biến với hai tham thể chủ thể, đối thể ...... 89 2.5. Sự tương ứng giữa chủ thể, đối thể với chủ ngữ, bổ ngữ..................... 92 2.5.1. Trường hợp trùng nhau giữa chủ thể đối thể với chủ ngữ, bổ ngữ ......................................................................................................... 92 2.5.2. Trường hợp không trùng nhau giữa chủ thể, đối thể với chủ ngữ, bổ ngữ ............................................................................................ 92Tiểu kết chương 2 ........................................................................................ 94CHƯƠNG 3. VAI TRÒ CỦA CHỦ THỂ, ĐỐI THỂ TRONG CẤUTRÚC NGHĨA BIỂU HIỆN CỦA CÂU ĐƠN TIẾNG VIỆT....................... 95 3.1. Dẫn nhập ............................................................................................ 95 3.2. Vai trò cụ thể hóa nghĩa phái sinh ...