Mối liên quan giữa mức độ sao chép gen activation induced cytidine deaminase và tỷ lệ đột biến gen P53 ở mô ung thư gan

Bài viết trình bày nghiên cứu đánh giá mức độ sao chép của AID mô ung thư gan và xác định tỷ lệ đột biến gen p53 ở mô ung thư gan; so sánh mức độ sao chép của AID và tỷ lệ đột biến gen p53 ở mô ung thư gan.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mối liên quan giữa mức độ sao chép gen activation induced cytidine deaminase và tỷ lệ đột biến gen P53 ở mô ung thư gan TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC MỐI LIÊN QUAN GIỮA MỨC ĐỘ SAO CHÉP GEN ACTIVATION INDUCED CYTIDINE DEAMINASE VÀ TỶ LỆ ĐỘT BIẾN GEN P53 Ở MÔ UNG THƯ GAN Lê Thị Thúy1, Trần Huy Thịnh1, Ôn Quang Phóng2, Trần Vân Khánh1, Tạ Thành Văn1 1 Trường Đại học Y Hà Nội, 2Bệnh viện Xanh Pôn Activation Induced cytidine Deaminase (AID) là một trong những tác nhân gây đột biến nội sinh khi quá trình kiểm soát sự biểu hiện AID bị mất cân bằng. Các nghiên cứu gần đây cho thấy gen p53 liên quan đến sự ổn định của bộ gen tế bào kiểm soát sự phát sinh và phát triển của khối u. Nghiên cứu này tiến hành phân tích mối liên quan giữa mức độ phiên mã gen AID và tỷ lệ đột biến gen p53 trên mô ung thư gan. Kết quả nghiên cứu cho thấy: (1) Tỷ lệ mức độ sao chép gen AID/ß actin trên mô ung thư gan là 11,09 ± 4,7; trên mô xơ gan là 7,87 ± 1,97 và trên mô gan viêm là 2,18 ± 0,75. (2) Tỷ lệ đột biến gen p53 cao nhất tại mô ung thư gan (17,8%), tại xơ gan là 2,2% và không phát hiện đột biến gen p53 tại mô gan viêm. (3) Tỷ lệ mức độ sao chép gen AID/ß actin tại mô gan có đột biến gen p53 là 9,36 ± 3,13 và tại mô gan không có đột biến gen p53 là 9,39 ± 5,30. Kết quả trên cho thấy mức độ sao chép gen AID trên mô ung thư gan cao hơn trên mô xơ gan và cao hơn rõ rệt so với mô gan viêm. Tỷ lệ đột biến gen p53 trên mô gan ung thư cao hơn so với mô gan không ung thư. Tuy nhiên chưa thấy sự khác biệt về mức độ sao chép gen AID trên mô gan có và không có đột biến gen p53. Từ khóa: activation Induced cytidine deaminase (AID), gen p53, ung thư gan I. ĐẶT VẤN ĐỀ Quá trình phát sinh ung thư là quá trình liên quan đến sự tích lũy đột biến trên những gen chi phối sự tăng sinh và chết theo chương trình của tế bào (apoptosis). Mặc dù những bằng chứng phân tử liên quan trực tiếp đến quá trình phát sinh và phát triển ung thư tế miễn dịch, tăng IgM2 bẩm sinh ở người [8]. Mặt khác, ở tế bào không có thẩm quyền miễn dịch, sự tăng cường tổng hợp enzym AID gây nên hiện tượng chuyển đoạn nhiễm sắc thể, tích lũy đột biến khởi đầu cho quá trình ung thư hóa tế bào lành. Với vai trò quyết định trong quá trình siêu đột biến, AID được xem như một tác nhân gây đột biến nội sinh khi bào gan chưa được rõ ràng, nhưng các nhà khoa học cho rằng sự biến đổi liên tục của hệ quá trình kiểm soát sự biểu hiện AID bị mất cân bằng. Khi đó dưới tác động của các yếu gen là nguyên nhân của quá trình phát sinh tố hoạt hoá, AID sẽ tác động trực tiếp lên các gen kháng ung thư, từng bước làm bất hoạt ung thư gan. Theo nghiên cứu của dịch tể học thì hầu hết ung thư gan khởi phát trên bệnh lý viêm gan mạn tính và xơ gan. AID là enzym xúc tác sự loại bỏ gốc amin của cytidin (C) để tạo uracil (U). Gen AID là một gen then chốt quy định tính đa dạng của kháng thể thông qua hai quá trình: siêu đột biến (somatic hypermutation) và tái tổ hợp gen kháng thể (class switch recombination). Khi gen AID bị đột biến gây ra hội chứng suy giảm TCNCYH 80 (3) - 2012 và mất chức năng kháng ung thư của các gen đó và tích lũy đột biến [7; 9; 10]. Gen ức chế ung thư p53 là một gen tiêu biểu cho sự áp chế khối u và là gen cần thiết cho quá trình ngăn chặn sự phát triển tế bào bất thường nhằm duy trì sự ổn định của bộ gen sau những tổn thương di truyền của tế bào. Nghiên cứu gần đây đã cho thấy sự biểu hiện bất thường AID ở tế bào gan có thể tạo 1 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC ra đột biến DNA, dẫn đến sự tích lũy đột biến đoán mô bệnh học tại bệnh viện Đại học Y làm biến đổi gen p53 góp phần vào quá trình phát sinh khối u [7, 9]. Dược thành phố Hồ Chí Minh. Để chứng minh vai trò của AID trong quá trình phát sinh và phát triển ung thư tế bào gan ở người, nghiên cứu này được thực hiện với mục tiêu: (1) Đánh giá mức độ sao chép của AID ở mô ung thư gan, (2) Xác định tỷ lệ đột biến gen p53 ở mô ung thư gan, (3) So sánh mức độ sao chép của AID và tỷ lệ đột biến gen p53 ở mô ung thư gan. II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 1. Đối tượng - Mẫu nghiên cứu: 5 mẫu mô gan viêm, 10 mẫu mô xơ gan và 30 mẫu mô ung thư gan - Mẫu chứng: các mẫu mô lành được lấy tại vị trí cách khối u, tổ chức xơ hoặc viêm 5cm với số lượng tương đương với mẫu nghiên cứu. Toàn bộ các mẫu nghiên cứu được chẩn Tên 2. Phương pháp 2.1. Xác định mức độ sao chép gen AID ở mô gan - Real time- PCR khuếch đại gen mã hóa AID và ß actin ở mô gan: RNA tổng số được tách chiết, mức độ sao chép của gen AID ở mô gan được định lượng đối chiếu với gen nội chuẩn ß actin. Real time - PCR xác định chu kỳ ngưỡng của gen AID và chu kỳ ngưỡng của gen ß actin. Sử dụng phương pháp 2-ΔΔCt của Livak để định lượng tương đối mức độ sao chép các gen tại mô bệnh (mô tại vị trí khối u) và mô lành (mô cách vị trí khối u 5cm) [4]. Tỷ lệ sao chép gen AID ở mô ung thư dạ dày so với mô lành cách vị trí khối u là R = 2-ΔΔCt. Kỹ thuật Real time - PCR định lượng với cặp mồi và đầu dò đặc hiệu như sau: Trình tự AID forward primer 5'-AAA ...