Một vài đặc điểm của phong trào Duy Tân ở Nam Kỳ

Bài viết nghiên cứu các hoạt động góp phần làm phong phú cho cuộc vận động cải cách kinh tế, văn hóa, xã hội Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ XX, đồng thời làm nên đặc điểm, tính chất, diện mạo chủ đạo của phong trào Duy Tân ở Nam Kỳ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một vài đặc điểm của phong trào Duy Tân ở Nam KỳJournal of Thu Dau Mot university, No2 – 2011 MOÄT VAØI ÑAËC ÑIEÅM CUÛA PHONG TRAØO DUY TAÂN ÔÛ NAM KYØ Nguyeãn Ñình Thoáng Tröôøng Ñaïi hoïc Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên Ñaïi hoïc Quoác gia TP. Hoà Chí Minh TOÙM TAÉT Ba keá saùch cuûa Tieåu la tieân sinh Nguyeãn Thaønh: khai môû nguoàn löïc xöù Nam Kyø;Lieân Thaønh, coâng ty moâ hình keát hôïp kinh teá, vaên hoùa, giaùo duïc phaùt trieån töø cöïc NamTrung Kyø ñeán Nam Kyø; phong traøo Minh taân ôû Nam Kyø: baùo chí coâng khai coå vuõ loøngyeâu nöôùc; Minh taân chaán höng daân trí: töø Ñoâng du ñeán Taây du; Duy Taân: con ñöôøngñoåi môùi, con ñöôøng caùch maïng… laø nhöõng hoaït ñoäng noåi baät cuûa phong traøo Duy Taân ôûNam Kyø. Caùc hoaït ñoäng naøy goùp phaàn laøm phong phuù cho cuoäc vaän ñoäng caûi caùch kinhteá, vaên hoùa, xaõ hoäi ôû Vieät Nam trong nhöõng naêm ñaàu theá kæ XX, ñoàng thôøi laøm neân ñaëcñieåm, tính chaát, dieän maïo chuû ñaïo cuûa phong traøo Duy Taân ôû Nam Kyø. Töø khoùa: phong traøo, hoaït ñoäng, vaän ñoäng, ñoåi môùi *1. Ba keá saùch cuûa Tieåu La tieân sinh: - Nöôùc ta chöa ñöôïc khai hoaù, tö töôûngkhai môû nguoàn löïc xöù Nam Kyø nhaân quyeàn, töï do coøn xa laï, neân chuû tröông Khi coøn ôû Ngheä An, Phan Boäi Chaâu ‚toân quaân thaûo taëc‛ laøm muïc tieâu ñeå laáy söïtöøng nghe danh cuûa vò Taùn Töông quaân vuï haäu thuaãn cuûa daân.Nguyeãn Haøm(1) laø ngöôøi gioûi duïng binh, coù - Tính vieäc lôùn, taát phaûi coù moùn tieàn to. (2)taøi kinh luaân do Nguyeãn Quyùnh thuaät laïi. Kim ngaân nöôùc ta khoâng ñaâu baèng Nam Kyø,Naêm 1903, nhaân luùc vaøo Kinh thaønh (Hueá) maø khai môû ñaát Nam Kyø laø coâng ñöùc trieàu (3)toaï giaùm , ‚lieàn caép Taùn Quyùnh ñi vaøo tænh Nguyeãn. Vua Gia Long laáy laïi nöôùc laø nhôøQuaûng Nam, phuû Thaêng Bình, laøng Nam taøi löïc ôû trong aáy. Baây giôø tìm chính doøngThònh thaêm Tieåu La tieân sinh‛ [2: t.4, tr.65]. Gia Long, ñaët laøm minh chuû, hieäu trieäuKhi ñoù, Phan Boäi Chaâu chöa döï kieán keá nghóa daân Nam Kyø taát aûnh höôûng mau laém.hoaïch naøo maø chæ mang baàu nhieät huyeát - Khi ñaõ coù tieàn thì taát coù caùch lo vieäcchoáng Phaùp, giaønh ñoäc laäp: ‚Toâi tröôùc naêm ñaøo taïo nhaân taøi vaø tìm mua quaân khí.saùu naêm nay vaãn coù chí toan cöùu nöôùc giuùp Nghe xong 3 keá saùch cuûa Tieåu La, Phannoøi, song khí haêng haùi coù thöøa maø khoâng Boäi Chaâu hoaøn toaøn ñoàng tình: ‚Toâi laáy laømnghó keá saâu xa, chí muoán lieân laïc ngöôøi phaûi laém‛ [2: t.6, tr.66]. Ñaây chính laø söï kieännghóa Nam Baéc kinh dinh cuoäc ñoäc laäp, maø quan troïng quyeát ñònh böôùc ngoaët trong söïböôùc ñaàu trôû ra ñöôøng baïo ñoäng [2: t.4, nghieäp caùch maïng cuûa Phan Boäi Chaâu. Theotr.279]. Qua moät ñeâm trao ñoåi, Phan Boäi lôøi khuyeân cuûa Tieåu La, Phan Boäi Chaâu veàChaâu heát söùc taâm ñaéc, ñaëc bieät veà ba keá kinh (Hueá), tìm ñöôïc Kyø Ngoaïi Haàu Cöôøngsaùch maø Tieåu La trình baøy: Ñeå (doøng doõi vua Gia Long) trình baøy ba keá 100 Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 2 - 2011saùch cöùu nöôùc. Cöôøng Ñeå nhaän lôøi keát giao. Kinh phí xuaát döông gom ñöôïc 3.000Phan Boäi Chaâu laäp töùc trôû vaøo Quaûng Nam ñoàng, cuï Chaâu Thô Ñoàng taëng rieâng 300baùo caùo vôùi Tieåu La roài trôû laïi kinh thaønh ñoàng, ngoaøi ra, ‚thôøi taát thaûy laø Tieåu La truøvieát saùch Löu caàu huyeát leä taân thö, nhôø caáp cho‛ [2: t.6, tr.81]. Ñeå coù soá tieàn lôùn gôûiquan Thöôïng thö Hoà Leä cho ngöôøi cheùp sang Nhaät, Tieåu La cuøng vôùi caùc só phu yeâulaïi, quaûng baù trong giôùi quan tröôøng, nhôø nöôùc cuûa phong traøo Duy Taân toå chöùc caùc hoäiñoù maø caùc só phu ôû Quaûng Nam nhö Phan hoïc, hoäi noâng, hoäi coâng, hoäi thöông... ôû caùcChaâu Trinh, Traàn Quyù Caùp, Huyønh Thuùc tænh, chaêm lo saûn xuaát, kinh doanh, thu lôïiKhaùng ñoïc ñöôïc, trôû thaønh baïn taâm giao töùc, quyeân goùp tieàn baïc. OÂng coøn goùp coåtrong söï nghieäp Duy Taân. phaàn kinh doanh, gôûi tieàn cho Phan Boäi Sau c ...