Nhà lao An Nam ở Guyane_Kỳ 4 Hương khói giữa rừng Amazon

"Chúng ta chia nhau thắp hương từng chuồng cọp. Chắc đã từng có tù nhân qua đời trong các chuồng cọp này", tôi nói và mọi người đồng ý ngay. Tôi lấy từ trong balô bó nhang Bắc chia cho các bạn đồng hành. Các chiến sĩ tham gia khởi nghĩa Yên Bái phần lớn là người Bắc nên tôi mang nhang Bắc sang. "Cắm nhang vào các bản lề ở cửa dãy này", bác sĩ Kim bảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhà lao An Nam ở Guyane_Kỳ 4 Hương khói giữa rừng AmazonNhà lao An Nam ở Guyane_Kỳ 4 Kỳ 4: Hương khói giữa rừng AmazonChúng ta chia nhau thắp hương từng chuồng cọp.Chắc đã từng có tù nhân qua đời trong các chuồngcọp này, tôi nói và mọi người đồng ý ngay. Tôi lấytừ trong balô bó nhang Bắc chia cho các bạn đồnghành. Các chiến sĩ tham gia khởi nghĩa Yên Bái phầnlớn là người Bắc nên tôi mang nhang Bắc sang. Cắmnhang vào các bản lề ở cửa dãy này, bác sĩ Kim bảo.Gần 80 năm rồi, mục nát hết, chỉ những bản lề bằngsắt này còn lại. Các cánh cửa đâu mất hay là người tađã tháo gỡ đi, chỉ còn trơ lại các bản lề to tướng này?Nhà lao An Nam đã bị đóng cửa từ năm 1945. Vàothời điểm đó, xứ Guyane còn thưa thớt, hoang sơ,những cánh cửa bằng sắt đó có thể đã bị gỡ để dùngvào việc khác. Trong chuồng cọp thứ ba bên tráicòn sót lại những tấm ván mục mà trước đây làgiường cho các tù nhân ngủ. Theo bài báo cáo củamột Việt kiều lâu năm ở Guyane mà tôi từng đượcnghe ở một hội nghị, trong nhà lao có một nghĩa địachôn các tù nhân qua đời, song lâu quá cỏ mọc đầynên mất dấu luôn, bác sĩ Danh nói.Khói hương xua đi cái lạnh lẽo của rừng già và sựlãng quên suốt gần thế kỷ quaTôi lấy từ trong balô ra cái lư hương mang từ quê nhàsang. Hôm nọ, qua đến nơi lấy ra từ vali, tuột tay nênlư hương rơi xuống đất vỡ thành chục mảnh. Sángnay 6 giờ thức dậy lấy băng keo dán lại. Tôi lấynhang cắm vào lư hương. Khói hương nghi ngút từcửa chuồng cọp, mỗi chuồng cọp ba cây nhang.Trong chốc lát, cả khu vực chuồng cọp trở nên ấmcúng hẳn. Mùi nhang Bắc xông lên thơm phức đánhbạt cái mùi ngai ngái của lá cây mục, thật ấm áp, xuađi cái lạnh lẽo của rừng già và sự lãng quên suốt gầnthế kỷ qua.Lúc nãy trên đường vào nhà lao, chúng tôi gặp haingười đàn ông Tây phóng xe từ bên trong đi ra. Mộtngười quốc tịch Ireland, tên John McLellan, sống vàlàm việc ở Paris, rôm rả trò chuyện với chúng tôi.Người kia quốc tịch Tây Ban Nha; không nói đượctiếng Pháp nên không tham gia câu chuyện. Các anhvào thăm đồng hương của các anh là đúng lắm đấy.Tôi làm việc trong thế giới nhà tù nên hiểu thế nào làlao tù”, ông John McLellan bảo như thế trước khichia tay.Quả thật, nếu không có chuyến đi Guyane để đưa tinvề phóng vệ tinh Vinasat-1, có lẽ chẳng bao giờ tôilục lọi trên Internet để phát hiện ra có một nhà lao AnNam ở xứ Guyane này đã từng là nơi giam cầm 525tù nhân ái quốc Việt Nam và hầu hết đã bỏ xương nơiđất khách quê người trong cô độc.Trích:Bên trong chuồng cọpỞ nhà lao An Nam, chẳng mấy tù nhân tin rằng mìnhcó thể quay lại quê nhà, đạo luật gấp đôi bản án (Llloi du doublage) buộc các tù nhân sau khi đượcphóng thích phải ở lại châu lục này một khoảng thờigian dài bằng thời gian thi hành án phạt, nếu như họchỉ bị án dưới 8 năm. Còn nếu bị kêu án trên 8 nămthì phải bị biệt xứ suốt đời.(Trích Le bagne de Guyane, tư liệu của đài phátthanh nước Pháp hải ngoại RFO)Từ trong balô tôi lôi ra chai rượu nếp mới Hà Nộimang từ quê nhà sang, rót vào ba cái chung cùng mộtbộ với lư hương. Tất cả chúng tôi chỉ biết khấn thầmtrong lòng: Các cụ sống khôn chết thiêng, xin vềnhấm chút rượu thành kính con cháu mang sang kínhcác cụ”.Cả một trại tù năm xưa nay chỉ còn lại hai dãychuồng cọp và vài mảnh vụn của các nền nhà cùngmấy cái hố xí! Thế còn các cựu tù nhân đâu, các cụđang nằm ở nơi nào?Một hố xí còn lại ở nhà lao An Nam