Những tiền đề của dòng thơ Nôm các chúa Trịnh

Bài viết trình bày những tiền đề chung có tính chất nền tảng, có động lực lớn, sâu đậm đến dòng thơ Nôm của các chúa Trịnh theo kinh nghiệm nghiên cứu, dòng văn khoa học nghiên cứu lịch sử văn học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những tiền đề của dòng thơ Nôm các chúa TrịnhNh÷ng tiÒn ®Ò cña dßng th¬ N«m c¸c chóa TrÞnh NguyÔn M¹nh hoµng (*)T rong bµi viÕt nµy chóng t«i tr×nh bµy nh÷ng tiÒn ®Ò chung cã tÝnhchÊt nÒn t¶ng, cã t¸c ®éng lín, s©u ®Ëm thùc quyÒn thuéc vÒ hä TrÞnh. Cã quyÒn lùc thùc tÕ, c¸c chóa TrÞnh thõa kh¶ n¨ng ®Ó phÕ truÊt nhµ Lª, lËp ra triÒu®Õn dßng th¬ N«m c¸c chóa TrÞnh theo ®¹i riªng cña m×nh. Tuy nhiªn, hä ®·kinh nghiÖm nghiªn cøu t¸c gia, dßng kh«ng ®i vµo vÕt xe ®æ cña nhµ Håv¨n häc cña khoa nghiªn cøu lÞch sö v¨n (1400-1407), nhµ M¹c (1527-1592).(*)C¸chäc. Tõ ®Þnh h−íng ®ã, chóng t«i chän 3 chóa TrÞnh ý thøc r»ng, sù nghiÖp trungvÊn ®Ò quan träng nhÊt (tõ xa ®Õn gÇn, h−ng ®Êt n−íc vÉn cÇn ph¶i dùa trªntõ kh¸i qu¸t ®Õn cô thÓ) lµ: tiÒn ®Ò lÞch ¶nh h−ëng vµ uy tÝn cña nhµ Lª. Do ®ã,sö - x· héi, v¨n ho¸ - v¨n häc [vÊn ®Ò c¸c chóa TrÞnh ®· ¸p dông mét ®Þnh chÕ“thêi ®¹i s¸ng t¸c”]; tiÓu sö - sù nghiÖp mµ ë ®ã vua Lª vÉn ®−îc duy tr× ng«i vÞc¸c chóa TrÞnh [vÊn ®Ò “chñ thÓ s¸ng trªn danh nghÜa, nh−ng thùc quyÒn l¹it¸c”] vµ quan niÖm th¬ ca cña hä [vÊn n»m trong tay chóa TrÞnh. M« h×nh®Ò “quan niÖm s¸ng t¸c”]. chÝnh trÞ nµy ph¶i lu«n ®¶m b¶o tÝnh æn1. TiÒn ®Ò thêi ®¹i: bèi c¶nh lÞch sö - x· héi, v¨n ®Þnh, bÒn v÷ng ®Ó kh«ng thÓ bÞ ph¸ vìho¸ - v¨n häc dÉn ®Õn t×nh tr¹ng phong kiÕn ph©n quyÒn. §ã lµ c¬ së thiÕt lËp nªn mét Trong bèi c¶nh lÞch sö x· héi phøc thiÕt chÕ hÕt søc ®Æc biÖt trong lÞch söt¹p vµ ®Çy biÕn ®éng thêi Lª Trung phong kiÕn ViÖt Nam - thiÕt chÕ “l−ìngh−ng (1533-1788) cã thÓ thÊy næi lªn vÞ ®Çu” vua Lª - chóa TrÞnh(**). C¸c chóatrÝ vµ vai trß lÞch sö cña c¸c chóa TrÞnh.N¨m 1599, TrÞnh Tïng ®−îc vua Lª (*) ThS., ViÖn Th«ng tin KHXH.phong §« Nguyªn sóy Tæng quèc chÝnh (**) VÒ L−ìng ®Çu chÕ xin xem c¸c c«ng tr×nhTh−îng phô B×nh An v−¬ng, n¾m mäi nghiªn cøu: Lª Kim Ng©n (1974), V¨n hãa chÝnhquyÒn hµnh, më ®Çu nghiÖp chóa. Nhµ trÞ ViÖt Nam - chÕ ®é chÝnh trÞ ViÖt Nam thÕ kû XVII vµ XVIII, ViÖn §¹i häc V¹n H¹nh xuÊt b¶n,n−íc phong kiÕn §¹i ViÖt ®Õn ®©y chÝnh Sµi Gßn; TrÇn ThÞ Vinh (2012), ThiÕt chÕ vµthøc tån t¹i song song hai bé m¸y quyÒn ph−¬ng thøc tuyÓn dông quan l¹i cña chÝnhlùc. TriÒu ®×nh (®Çy ®ñ “lôc bé”) do vua quyÒn Nhµ n−íc trong lÞch sö ViÖt Nam thÕ kûLª ®øng ®Çu, Phñ liªu (®Æt ra “lôc XVII - XVIII, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia - Sù thËt, Hµ Néi. Hai c«ng tr×nh ®ã cho thÊy c¸c chóaphiªn”) do chóa TrÞnh n¾m gi÷. V−¬ng TrÞnh duy tr× thÓ chÕ nµy lµ v× rót kinh nghiÖmtriÒu Lª chØ tån t¹i trªn danh nghÜa, cßn thÊt b¹i cña nhµ M¹c. Nhµ M¹c v× ®· véi vµng døtNh÷ng tiÒn ®Ò cña dßng th¬ N«m… 35TrÞnh vÒ c¬ b¶n gi÷ th¸i ®é hoµ kÝnh víi t−¬ng tµn”, nh÷ng sù xa hoa h−ëng l¹cvua Lª vµ c¸c vua Lª còng c¬ b¶n chÊp cña vua chóa quan l¹i, hay nh÷ng cuécnhËn t×nh thÕ cña m×nh (dï cã thÓ gi¶ khëi nghÜa n«ng d©n,v.v... GÇn ®©y, métt¹o vµ ®«i khi còng x¶y ra nh÷ng xung sè c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· cã c¸ch tiÕp®ét nhÊt ®Þnh gi÷a vua Lª vµ chóa cËn míi khi kh«ng cßn thuÇn tóy xemTrÞnh, nh−ng ch−a ®Õn møc ®æ vì) thêi Lª - TrÞnh lµ giai ®o¹n suy vongnh»m thu phôc nh©n t©m vµ chuyªn cña chÕ ®é phong kiÕn. Riªng vÒ c¸ct©m qu¶n lý ®Êt n−íc. Tr−íc thÓ chÕ ®ã, chóa TrÞnh, c¸c cuéc héi th¶o khoa häccéng víi thùc tÕ hiÓn hiÖn lµ c¸c vua Lª nh− C¸c chóa TrÞnh - vÞ trÝ vµ vai trßbÊt tµi, c¸c chóa TrÞnh míi cã thùc tµi lÞch sö (1995), Th©n thÕ vµ sù nghiÖptrÞ v× ®Êt n−íc, ng−êi d©n §¹i ViÖt (®Æc TriÕt v−¬ng TrÞnh Tïng (2008), TrÞnhbiÖt lµ giíi trÝ thøc Nho häc) còng chÊp S©m - cuéc ®êi vµ sù nghiÖp (2008), HänhËn thÓ chÕ ®ã nh− mét lùa chän TrÞnh vµ di s¶n v¨n ho¸ thêi Lª - TrÞnhkh«ng ...