Sự chuyển dịch sức lao động dư thừa và sự phát triển đô thị nhỏ ở nông thôn Trung Quốc - Lý Bảo Quân

Phân tích tình trạng chuyển dịch sức lao động dư thừa ở nông thôn Trung Quốc và những nhân tố ảnh hưởng của nó, phát triển đô thị và thị trấn nhỏ là con đường thoát cơ bản của vấn đề giải quyết việc làm về lao động dư thừa ở Trung Quốc là những nội dung chính trong bài viết "Sự chuyển dịch sức lao động dư thừa và sự phát triển đô thị nhỏ ở nông thôn Trung Quốc". Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự chuyển dịch sức lao động dư thừa và sự phát triển đô thị nhỏ ở nông thôn Trung Quốc - Lý Bảo Quân114 X· héi häc sè 4 (60), 1997Sù chuyÓn dÞch søc lao ®éng d− thõa vµsù ph¸t triÓn ®« thÞ nhá ë n«ng th«n Trung Quèc Lý B¶o Qu©n Cuéc c¶i c¸ch thÓ chÕ kinh tÕ cña Trung Quèc ®−îc b¾t ®Çu tõ n«ng th«n. M−êi chÝn n¨mnay, Trung Quèc th«ng qua cuéc c¶i c¸ch vÒ thÓ chÕ kinh tÕ ë n«ng th«n ®Ó ®iÒu chØnh chÝnh s¸chkinh tÕ n«ng th«n, ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, ®ÆcbiÖt lµ sù ra ®êi, ph¸t triÓn cña s¶n nghiÖp thø hai, thø ba vµ ë n«ng th«n lÊy thÞ trÊn lµ chñ yÕu.§iÒu nµy ®· chuyÓn ®æi mét khèi l−îng lín søc lao ®éng d− thõa ë n«ng th«n, mÆt kh¸c cßn thóc®Èy sù chuyÓn ®æi vÒ c¬ cÊu s¶n nghiÖp vµ sù biÕn ®æi x· héi ë n«ng th«n, ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh ®éthÞ ho¸ n«ng th«n Trung Quèc. Song, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tèc ®é chuyÓn ®æi søc lao ®éng d−thõa ë n«ng th«n Trung Quèc liªn tôc bÞ gi¶m xuèng. VÊn ®Ò chuyÓn dÞch søc lao ®éng d− thõa ën«ng th«n, trµo l−u ®ã ®· ®−îc giíi häc thuËt nghiªn cøu vµ nh÷ng c¬ quan h÷u quan cña nhµn−íc quan t©m. T¸c gi¶ cho r»ng: ph¸t triÓn thµnh phè vµ thÞ trÊn lµ con ®−êng c¬ b¶n thùc hiÖnsù di chuyÓn søc lao ®éng d− thõa ë n«ng th«n Trung Quèc. I. Ph©n tÝch t×nh tr¹ng chuyÓn dÞch søc lao ®éng d− thõa ë n«ng th«n Trung Quèc vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng cña nã. HiÖn nay, søc lao ®éng d− thõa ë n«ng th«n Trung Quèc cã kho¶ng 1.2 triÖu ng−êi, v−îtqua søc lao ®éng l−u ®éng ë khu vùc lµ 60 - 80 triÖu ng−êi, sè søc lao ®éng d− thõa ë n«ng th«nvÉn t¨ng lªn víi tèc ®é kho¶ng 100 triÖu ng−êi mçi n¨m. Tõ ph−¬ng thøc chuyÓn dÞch nµy chothÊy, søc lao ®éng d− thõa ë n«ng th«n Trung Quèc cã hai ph−¬ng thøc chuyÓn dÞch chñ yÕu: - Mét lµ, m« h×nh “ly thæ l¹i ly hu¬ng”, tøc lµ søc lao ®éng d− thõa ë n«ng th«n t¸ch rêi®Êt c− tró gèc ®Õn thµnh phè kh¸c lµm nh÷ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt phi n«ng nghiÖp, ®ång thêi ®Þnhc− l¹i. - Hai lµ, m« h×nh “ly thæ bÊt ly h−¬ng”, tøc lµ søc lao ®éng d− thõa ë n«ng th«n tuy tõn«ng nghiÖp chuyÓn ra nh−ng vÉn sèng ë th«n xãm gèc. Nh÷ng ng−êi d©n nµy th−êng quanh quÈngi÷a nghÒ s¶n xuÊt phi n«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, kh«ng hoµn toµn chuyÓn ra khái n«ng th«n.V× thÕ, dï nh− vËy vÒ sè l−îng vÉn cßn ph¶i xem xÐt trong t×nh h×nh chuyÓn dÞch n÷a. NhiÖm vôcña viÖc chuyÓn dÞch søc lao ®éng d− thõa ë n«ng th«n Trung Quèc lµ t−¬ng ®èi khã kh¨n vµ nÆngnÒ. Nh©n tè h¹n chÕ sù chuyÓn dÞch søc lao ®éng d− thõa ë n«ng th«n Trung Quèc cã mÊy mÆt chñyÕu sau ®©y: 1. §« thÞ ho¸ tr× trÖ ë c«ng nghiÖp ho¸ vµ phi n«ng ho¸, khiÕn cho phÇn lín søc lao ®éng d− thõa ë n«ng th«n ë l¹i n«ng th«n, khã chuyÓn dÞch. Tõ c¶i c¸ch më cöa ®Õn nay, tr×nh ®é ®« thÞ ho¸ n−íc ta cã sù n©ng lªn rÊt nhiÒu. N¨m1994 d©n sè ®« thÞ Trung Quèc chiÕm 28.7% tû träng tæng d©n sè, t¨ng lªn 10.79% so víi n¨m1978. Nh−ng, nh×n trªn tæng thÓ th× tr×nh ®é ®« thÞ ho¸ cña n−íc ta vÉn cßn tu¬ng ®èi thÊp. Vµ sovíi c¸c n−íc ph¸t triÓn, vµo truíc n¨m 1950 th× tû träng d©n sè ®« thÞ ho¸ cña c¸c n−íc ph¸t triÓn Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn Lý B¶o Qu©n 115®· v−ît qu¸ mét nöa sè l−îng lµ 53%. N¨m 1960 ®¹t 59.6%, n¨m 1970 lµ 66.8%, n¨m 1980 ®¹t70.9%, n¨m 1989 ®¹t 73%. Tr×nh ®é ®« thÞ ho¸ cña c¸c n−íc nh− T©y Ban Nha, Anh, v.v... ë møc90% trë lªn. Nh×n tõ c¸c n−íc ph¸t triÓn cho thÊy, b¶ng sè liÖu thèng kª cña côc th¨m dß d©n sèn−íc Mü cho thÊy râ, n¨m 1989 tr×nh ®é ®« thÞ ho¸ cña c¸c n−íc ph¸t triÓn lµ 36%, nÕu gåm c¶Trung Quèc trong ®ã sÏ lµ 32%. Qua ®ã cã thÓ thÊy ®−îc tr×nh ®é ®« thÞ ho¸ ë Trung Quèc kh«ngnh÷ng thÊp so víi c¸c n−íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi, ®ång thêi còng thÊp so víi c¸c n−íc ph¸t triÓn,kho¶ng c¸ch t−¬ng ®èi lín. C¨n cø vµo nh÷ng nghiªn cøu cã liªn quan víi møc ®é ph¸t triÓn ®« thÞho¸ cã mèi liªn hÖ t−¬ng quan kh¸ râ rÖt vÒ møc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña nh÷ng n−íc cã thu nhËpkh¸c nhau (lÊy b×nh qu©n GDP lµm tiªu chuÈn) víi møc ®é ®« thÞ ho¸. Vµo cuèi n¨m 1987, thunhËp GNP th× b×nh qu©n ®Çu ng−êi lµ 290 ®« la Mü, møc ®é ®« thÞ ho¸ lµ 30%. Nh−ng vµo n¨m1991 th× GNP b×nh qu©n ®Çu ng−êi ®¹t 370 ®« la Mü, møc ®é ®« thÞ ho¸ míi ®¹t 26,41% . §iÒu nµy®· nãi lªn ®« thÞ ho¸ n−íc ta bÞ ng−ng trÖ ë møc ®é phi n«ng ho¸ vµ sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quècd©n. Nguyªn nh©n cña sù ng−ng trÖ nµy chñ yÕu lµ do sù phi n«ng ho¸ vµ c«ng nghiÖp ho¸ tiÕnhµnh ë ngoµi ®« thÞ. KÕt qu¶ ®« thÞ ho¸ ng−ng trÖ lµ ë sù phi n«ng ho¸, ®ã lµ sù lo¹i trõ kh¸ ®«ngd©n sè lµm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë n«ng th«n ra ngoµi thµnh phè. 2. XÝ nghiÖp ë h−¬ng trÊn ph©n t¸n ®· h¹ thÊp kh¶ n¨ng thu hót søc lao ®éng d− thõa ë n«ng th«n trong c¸c xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn. C¨n cø vµo nh÷ng t− liÖu cã liªn quan, n ...