Suy giảm nhận thức căn nguyên mạch máu

Suy giảm nhận thức căn nguyên mạch máu bao gồm suy giảm nhận thức nhẹ và sa sút trí tuệ mạch máu. Bài viết trình bày chẩn đoán suy giảm nhận thức căn nguyên mạch máu giúp phát hiện và điều trị sớm ngay từ khi não bộ bị ảnh hưởng các yếu tố nguy cơ, chưa bị tổn thương thực sự. Điều trị bao gồm phòng ngừa loại trừ các yếu tố nguy cơ, điều trị suy giảm nhận thức bằng rèn luyện nhận thức, thuốc kháng men cholinesterase và các nhóm hỗ trợ khác.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Suy giảm nhận thức căn nguyên mạch máu SUY GIẢM NHẬN THỨC CĂN NGUYÊN MẠCH MÁU Trần Công Thắng1Tóm tắt : Suy giảm nhận thức căn nguyên mạch máu bao gồm suy giảm nhận thức nhẹ và sa súttrí tuệ mạch máu. Việc chẩn đoán suy giảm nhận thức căn nguyên mạch máu giúp phát hiện vàđiều trị sớm ngay từ khi não bộ bị ảnh hưởng các yếu tố nguy cơ, chưa bị tổn thương thực sự.Điều trị bao gồm phòng ngừa loại trừ các yếu tố nguy cơ, điều trị suy giảm nhận thức bằng rènluyện nhận thức, thuốc kháng men cholinesterase và các nhóm hỗ trợ khác.Summary : The concept of vascular cognitive impairment (VCI) has been introduced to describethe spectrum of cognitive change related to vascular causes from early cognitive decline todementia. With diagnosis of VCI, vascular dementia is treated at earlier stages of their illness.Treatment includes prevention, cognitive training and cholinesterase inhibitor drugs.GIỚI THIỆUSuy giảm nhận thức căn nguyên mạch máu (VCI- Vascular Cognitive Impairment) được đề cậpđến vào năm 2006.5 VCI bao gồm các rối loạn nhận thức, từ mức độ suy giảm nhận thức nhẹđến sa sút trí tuệ nặng, có liên quan đến bệnh lý mạch máu não. Thuật ngữ VCI ra đời nhằm mụcđích phát hiện bệnh ngay từ giai đoạn rất sớm để nâng cao khả năng phòng ngừa và điều trị bệnhlý sa sút trí tuệ mạch máu.3ĐỊNH NGHĨA- TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁNVascular Cognitive Impairment (VCI) là tình trạng suy giảm nhận thức do hoặc đi kèm với yếutố nguy cơ mạch máu. Trước khi đi đến sa sút trí tuệ do căn nguyên bệnh lý mạch máu, não bộđã bị ảnh hưởng và tổn thương rất lâu bởi các yếu tố nguy cơ mạch máu. Bên cạnh các sangthương não bộ, các chức năng nhận thức cũng bị suy giảm từ từ. Do đó, việc sử dụng thuật ngữVCI giúp nhận diện bệnh lý sa sút trí tuệ mạch máu từ giai đoạn rất sớm của bệnh.2,3VCI được định nghĩa là một hội chứng khi có bằng chứng TBMMN trên lâm sàng hoặc tổnthương não âm thầm (dưới lâm sàng) do bệnh lý mạch máu não gây ra đi kèm với suy giảm ítnhất một chức năng nhận thức. Như vậy VCI bao gồm cả sa sút trí tuệ mạch máu (VaD) và suygiảm nhận thức nhẹ căn nguyên mạch máu (vaMCI).Hiện nay, tiêu chuẩn chẩn đoán của VCI chưa được thống nhất. Nhìn chung, các tác giả đề nghịchẩn đoán VCI khi có hai yếu tố: - Có sự hiện diện của suy giảm nhận thức bằng các test thần kinh-tâm lý. - Có tiền sử đột quỵ não hoặc có sự hiện diện của bệnh lý mạch máu não trên hình ảnh học gợi ý có sự liên kết giữa sự suy giảm nhận thức và bệnh lý mạch máu.1 TS, BS Bộ Môn Thần kinh, ĐHYD TP.HCMTiêu chuẩn này được dùng cho tất cả các nguyên nhân của bệnh lý mạch máu não, bao gồmthuyên tắc từ tim, xơ vữa động mạch, nhồi máu, xuất huyết và các bệnh lý mạch máu liên quandi truyền.Sa sút trí tuệ mạch máu- Vascular Dementia (VaD)- là tình trạng suy giảm nhận thức và chứcnăng nặng liên quan đến bệnh lý mạch máu não. Bệnh biểu hiện bởi hội chứng sa sút trí tuệ đikèm với căn nguyên bệnh lý mạch máu não. Tiêu chuẩn NINDS-AIREN được dùng để chẩnđoán sa sút trí tuệ mạch máu.5Bảng 1: Tiêu chuẩn chẩn đoán VaD theo NINDS-AIREN:Có thể chẩn đoán VaD khi có: 1. Sa sút trí tuệ (Giảm trí nhớ và suy giảm thêm ít nhất một chức năng nhận thức khác đủ nặng để ảnh hưởng đến hoạt động sống hàng ngày- không phải do khiếm khuyết yếu liệt gây ra) 2. Bệnh lý mạch máu não (dấu thần kinh khu trú và bằng chứng hình ảnh học đột quỵ tương ứng) 3. Có mối liên quan giữa hai rối loạn trên: - Khởi phát sa sút trí tuệ trong vòng 3 tháng sau khi tai biến mạch máu não được chẩn đoán. - Giảm chức năng nhận thức đột ngột và tiến triển từng bước.Sa sút trí tuệ hổn hợp là thuật ngữ đề cập đến bệnh cảnh sa sút trí tuệ cùng tồn tại hai cơ chếbệnh sinh: thoái hóa thần kinh và bệnh lý mạch máu não. Đây là chẩn đoán ngày càng tăng trongsa sút trí tuệ do bệnh lý Alzheimer và sa sút trí tuệ mạch máu chia sẻ với nhau một số điểmchung như bệnh alzheimer và sa sút trí tuệ mạch máu đều gia tăng khi lớn tuổi, các yếu tố nguycơ mạch máu não cũng là các yếu tố nguy cơ của bệnh Alzheimer, sự hình thành beta-amiloidbất thường bị gia tăng và tế bào não nhạy cảm hơn khi có tổn thương mạch máu-thần kinh, thoáihóa mạch máu não dạng bột (CAA) góp phần tổn thương mạch máu nhỏ và VCI,…4Trong tiêu chuẩn chẩn đoán NINDS-AIREN, sa sút trí tuệ hỗn hợp được gọi là bệnh Alzheimerđi kèm bệnh lý mạch máu não (AD with CVD) và được chẩn đoán khi: bệnh nhân có đủ tiêuchuẩn chẩn đoán có thể bệnh Alzheimer (possible AD) và kèm theo lâm sàng hoặc hình ảnh họcbệnh lý mạch máu não.5SINH BỆNH HỌC: tính không đồng nhất của suy giảm nhận thức mạch máuVCI là một rối loạn không đồng nhất. Nó có thể xuất phát đơn thuần từ yếu tố nguy cơ mạchmáu, ví dụ như tăng huyết áp, gây ra hoặc nhồi máu não lỗ khuyết khu trú hoặc sang thươngmảng chất trắng lan tỏa (được gọi là thưa chất trắng- leuko ...