Tài liệu tư pháp quốc tế - vấn đề 4

Học thuyết Mác-Lênin về nhà nước và pháp luật lần đầu tiên trong lịch sử, đã giải thích một cách đúng đắn khoa học về bản chất của pháp luật và những mối quan hệ của nó với các hiện tượng khác trong xã hội có giai cấp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tài liệu tư pháp quốc tế - vấn đề 4 VĐ4 BẢN CHẤT, ĐẶC TRƯNG, VAI TRÒ, CÁC KIỂU VÀ HÌNH THỨC PHÁP LUẬT1. Bản chất và những đặc trưng cơ bản của pháp luật:1.1. Bản chất của pháp luật:Học thuyết Mác-Lênin về nhà nước và pháp luật lần đầu tiên trong lịch sử, đã giảithích một cách đúng đắn khoa học về bản chất của pháp luật và những mối quan hệcủa nóvới các hiện tượng khác trong xã hội có giai cấp. Theo học thuyết Mác-Lênin, pháp luật chỉphát sinh tồn tại và phát triển trong xã hội có giai cấp. Bản chất của pháp luật thể hiện ởtính giai cấp của nó, không có pháp luật tự nhiên hay pháp luật không mang tính giai cấp.Tính giai cấp của pháp luật thể hiện trước hết ở chỗ, pháp luật phản ánh ý chí nhànước của giai cấp thống trị. C.Mác và Ănghen khi nghiên cứu về pháp luật tư sản đã đi đếnkết luận: Pháp luật tư sản chẳng qua chỉ là ý chí của giai cấp tư sản được đề lên thành luật,cái ý chí mà nội dung của nó là do điều kiện sinh hoạt vật chất của giai cấp tư sản quyếtđịnh. Nhờ nắm trong tay quyền lực nhà nước, giai cấp thống trị đã thông qua nhà nước đểthể hiện ý chí của giai cấp mình một cách tập trung, thống nhất và hợp pháp hóa thành ýchí của nhà nước, ý chí đó được cụ thể hóa trong các văn bản pháp luật do các cơ quan nhànước có thẩm quyền ban hành. Nhà nước ban hành và bảo đảm cho pháp luật được thựchiện, vì vậy pháp luật là những quy tắc xử sự chung có tính bắt buộc đối với mọi người.Trong xã hội có giai cấp tồn tại nhiều loại quy phạm khác nhau, thể hiện ý chí vànguyện vọng của các giai cấp, các lực lượng xã hội khác nhau, nhưng chỉ có một hệ thốngpháp luật thống nhất chung cho toàn bộ xã hội.Tính giai cấp của pháp luật còn thể hiện ở mục đích điều chỉnh các quan hệ xã hội.Mục đích của pháp luật trước hết nhằm điều chỉnh quan hệ giữa các giai cấp, tầng lớptrong xã hội. Vì vậy, pháp luật là nhân tố để điều chỉnh về mặt giai cấp các quan hệxã hộinhằm hướng các quan hệ xã hội phát triển theo một trật tư” phù hợp với ý chí củagiai cấpthống trị, bảo vệ và củng cố địa vị của giai cấp thống trị. Với ý nghĩa đó, pháp luật chính làcông cụ để thực hiện sự thống trị giai cấp.Bản chất giai cấp là thuộc tính chung của bất kỳ kiểu pháp luật nào nhưng mỗi kiểupháp luật lại có những nét riêng và cách biểu hiện riêng. Ví dụ: Pháp luật chủ nô công khaiquy định quyền lực vô hạn của chủ nô, tình trạng vô quyền của nô lệ. Pháp luật phong kiếncông khai quy định đặc quyền, đặc lợi của địa chủ phong kiến, cũng như quy định các chếtài hà khắc dã man để đàn áp nhân dân lao động. Trong pháp luật tư sản bản chất giai cấpđược thể hiện một cách thận trọng, tinh vi dưới nhiều hình thức như quy định về mặt pháplý những quyền tự do, dân chủ... nhưng thực chất pháp luật tư sản luôn thể hiện ý chí củagiai cấp tư sản và mục đích trước hết nhằm phục vụ lợi ích cho giai cấp tư sản. Pháp luậtxã hội chủ nghĩa thể hiện ý chí của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, là công cụ đểxây dựng một xã hội mới trong đó mọi người đều được sống tự do, bình đẳng, côngbằngxã hội được bảo đảm.Tuy nhiên, vì pháp luật do nhà nước, đại diện chính thức của toàn xã hội ban hànhnên nó còn mang tính chất xã hội. Nghĩa là, ở mức độ ít hay nhiều (tùy thuộc vào hoàncảnh trong mỗi giai đoạn cụ thể), pháp luật còn thể hiện ý chí và lợi ích của các giai tầngkhác trong xã hội. Ví dụ: Pháp luật tư sản Ơ giai đoạn đầu, sau khi cách mạng tư sản thắnglợi, bên cạnh việc thể hiện ý chí của giai cấp tư sản còn thể hiện nguyện vọng dân chủ vàlợi ích của nhiều tầng lớp khác trong xã hội. Trong quá trình phát triển tiếp theo, tùy theotình hình cụ thể, giai cấp tư sản đã điều chỉnh mức độ thể hiện đó theo ý chí của mình đểpháp luật có thể thích ứng với điều kiện và bối cảnh xã hội cụ thể. Đối với pháp luật xãhội chủ nghĩa cũng vậy, bên cạnh việc pháp luật thể hiện ý chí của giai cấp công nhân vànhân dân lao động dưới sự lãnh đạo của Đảng, trong những điều kiện và hoàn cảnhcụ thểcủa mỗi thời kỳ (mỗi giai đoạn nhất định của quá trình phát triển), cũng phải tínhđến ý chívà lợi ích của các tầng lớp khác.Như vậy, pháp luật là một hiện tượng vừa mang tính giai cấp lại vừa thể hiện tính xãhội. Hai thuộc tính này có mối liên hệ mật thiết với nhau. Xét theo quan điểmhệ thống,không có pháp luật chỉ thể hiện duy nhất tính giai cấp; ngược lại, cũng không có pháp luậtchỉ thể hiện tính xã hội.Tuy nhiên mức độ đậm, nhạt của hai tính chất đó của pháp luật rất khác nhau vàthường hay biến đổi tùy thuộc vào điều kiện kinh tế, xã hội, đạo đức, quan điểm, đường lốivà các trào lưu chính trị xã hội trong mỗi nước, ở một thời kỳ lịch sử nhất định.Từ sự phân tích trên có thể định nghĩa pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự donhà nước ban hành và bảo đảm thực hiện, thể.hiện ý chí của giai cấp thống trị trong xãhội, là nhân tô điều chỉnh các quan hệ xã hội.Để giải thích rõ bản chất của pháp luật còn cần thiết phải phâ ...