Tảo độc

Đến nay, các nhà nghiên cứu thống kê được khoảng vàitrăm loài gây độc, trong đó ở Việt Nam hiện diệnkhoảng gần 100 loài. Những loài này có ở cả nước ngọtlẫn nước mặn, sống phiêu sinh hay sống bám đáy.Các loài tảo gây độc có thể chia làm 3 kiểu:(1) Gây biến đổi màu nước, khi mật độ cao làm ‘nởhoa’ nước, gián tiếp gây hại đến tôm cá: tranh giànhoxy, giảm cường độ ăn, giảm tốc độ tăng trưởng(Trichodesmium, Noctiluca, Scrippsiella,…)...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tảo độc 24/12/2012 TAÛO ÑOÄCÑeán nay, caùc nhaø nghieân cöùu thoáng keâ ñöôïc khoaûng vaøi traêm loaøi gaây ñoäc, trong ñoù ôû Vieät Nam hieän dieän khoaûng gaàn 100 loaøi. Nhöõng loaøi naøy coù ôû caû nöôùc ngoït laãn nöôùc maën, soáng phieâu sinh hay soáng baùm ñaùy.Caùc loaøi taûo gaây ñoäc coù theå chia laøm 3 kieåu: (1) Gaây bieán ñoåi maøu nöôùc, khi maät ñoä cao laøm ‘nôû hoa’ nöôùc, giaùn tieáp gaây haïi ñeán toâm caù: tranh giaønh oxy, giaûm cöôøng ñoä aên, giaûm toác ñoä taêng tröôûng (Trichodesmium, Noctiluca, Scrippsiella,…) Söï nôû hoa Noctiluca 1 24/12/2012 Noctiluca scintillansSöï nôû hoa Trichodesmium 2 24/12/2012 (2) Khoâng gaây ñoäc cho con ngöôøi nhöng ñoäc vôùicaù vaø caùc loaøi ñoäng vaät khoâng xöông soángGymnodinium mikimotoi hay Heterosigma akashiwotaïo chaát ñoäc tieâu dieät teá baøo maùu ôû mang caù hoaëcChaetoceros convolus coù caùc gai daøi laøm mang caù bòngheõn (3) Taïo chaát ñoäc tích luõy qua chuoãi thöùc aên(Gymnodinium catenatum, Alexandrium catenatum,Gambierdiscus toxicus,… ), caù vaø caùc loaøi hai maûnh khiaên caùc loaøi taûo ñoäc naøy seõ tích luõy chaát ñoäc trong teábaøo, khi con ngöôøi hoaëc caùc sinh vaät tieâu thuï khaùc aênphaûi seõ bò nhieãm ñoäc vaø bò ngoä ñoäc 3 24/12/2012Söï nôû hoa Heterosigma 4 24/12/2012Söï nôû hoa Gymnodinium 5 24/12/2012 ChaetocerosNhöõng loaøi taûo tröïc tieáp taïo ra chaát ñoäc phaàn lôùn thuoäc 3 nhoùm ngaønh taûo chính: taûo lam (cyanophyta), taûo hai roi (dinophyta) vaø taûo sôïi baùm (haptophyta) (1) Nhoùm taûo lam: coù khoaûng hôn 20 gioáng nhö Anabaena, Microcystis, Nodularia, Oscillatoria,… Ñoä ñoäc cuûa taûo phuï thuoäc vaøo maät ñoä taûo, loaïi vaø löôïng chaát ñoäc; loaøi, kích thöôùc, giôùi tính vaø tuoåi cuûa ñoäng vaät aên phaûi. Ñoäc chaát do taûo lam tieát ra thuoäc hai nhoùm chính: ñoäc chaát thaàn kinh (neurotoxin) nhö anatoxin, anatoxin-a, homoanatoxin, saxitoxin vaø ñoäc chaát gan (hepatotoxin) 6 24/12/2012Söï nôû hoa taûo lam Anabaena 7 24/12/2012 Nodularia (2) Nhoùm taûo hai roi:coù khoaûng gaàn 100 gioáng taïo ñoäc toágaây caùc hoäi chöùng nhö ASP (hoäi chöùng ngoä ñoäc gaây maát trí nhôù taïm thôøi), AZP (hoäi chöùng ngoä ñoäc azaspirazid), CFP (hoäi chöùng ngoä ñoäc ciguatera), DSP (hoäi chöùng ngoä ñoäc gaây tieâu chaûy), NSP (hoäi chöùng ngoä ñoäc thaàn kinh, PSP (hoäi chöùng ngoä ñoäc gaây lieät cô) (3) Nhoùm taûo sôïi baùm:goàm vaøi loaøi chöùa ñoäc toá nhö Prymnesium parvum, Chrysochromulina polylepis, Phaeocystis.Ngoaøi ra coøn moät soá gioáng taûo thuoäc caùc ngaønh khaùc nhö Pseudonitzschia thuoäc taûo khueâ (Bacillariophyta) 8 24/12/2012 ASP: Hoäi chöùng ngoä ñoäc gaây maát trí nhôù taïm thôøiBaûn chaát: laø caùc acid amin (domoic acid vaø caùc chaát töông töï)Taùc nhaân: Pseudonitzschia spp., Nitzschia navis, Amphora coffeaeformisAûnh höôûng: ñeán heä thaàn kinh vaø tieâu hoaù, laø chaát ñoái khaùng maïnh cuûa glutamateTrieäu chöùng: hoa maét, choùng maët, aûo giaùc, laãn loaïn, maát trí nhôù taïm thôøi, leân côn ñoäng kinh 9 24/12/2012 Maät ñoä Pseudonitzschia (ASP) naêm 1999 AZP: Hoäi chöùng ngoä ñoäc asparazidBaûn chaát: laø caùc hôïp chaát polyether (azaspirazid vaø caùc chaát töông töï)Taùc nhaân: chöa bieátAûnh höôûng: gaây ra trieäu chöùng thaàn kinh vôùi quaù trình lieät cô töø töøTrieäu chöùng: buoàn noân, noân möûa, tieâu chaûy traàm troïng, ñau co thaét vuøng buïng 10 24/12/2012 CFP: Hoäi chöùng ngoä ñoäc ciguateraBaûn chaát: ciguatoxin vaø caùc daãn xuaátTaùc nhaân: Gambierdiscus toxicusAûnh höôûng: taùc ñoäng ñeán heä thaàn kinh do söï kích hoaït keânh ion Na + ñoái vôùi maøng teá baøoTrieäu chöùng: caûm giaùc teâ raàn, ngöùa ran ôû caùc ñaàu ngoùn tay, ngoùn chaân, ñaûo ngöôïc caûm giaùc noùng laïnh, maát thaêng baèng, nhòp tim, huyeát aùp giaûm, phaùt ban; coù theå daãn ñeán töû vong do khoâng hoâ haáp ñöôïc 11 24/12/2012 DSP: Hoäi chöùng ngoä ñoäc gaây tieâu chaûyBaûn chaát: okadaic acid (OA), dinophysis toxin (DTX) vaø caùc chaát töông töïTaùc nhaân: Dinophysis spp., Prorocentrum spp.Aûnh höôûng: kìm haõm heä enzym protein phosphataseTrieäu chöùng: buoàn noân, noân möûa, tieâu chaûy, ñau buïng, coù theå kích thích söï hình tha ...