Xây dựng kỹ thuật Microsatellite - DNA phát hiện người lành mang gen bệnh Hemophilia A

Bài viết xây dựng kỹ thuật microsatellite - DNA để xác định tình trạng mang gen bệnh của các thành viên nữ trong gia đình bệnh nhân HA dựa vào phân tích các vùng trình tự lặp lại (short tandem repeat - STR), so sánh với kết quả phát hiện đột biến trực tiếp bằng kỹ thuật giải trình tự gen.5 gia đình bệnh nhân HA bao gồm bệnh nhân và các thành viên nữ trong gia đình đã được lựa chọn vào nghiên cứu. Kết quả cho thấy, 6 thành viên nữ của 3 gia đình bệnh nhân HA (mẹ, bác họ, chị họ hoặc em gái) đã được phát hiện là người lành mang gen bệnh. Microsatellite - DNA có thể được sử dụng như một kỹ thuật hiệu quả để phát hiện người lành mang gen bệnh HA ở Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng kỹ thuật Microsatellite - DNA phát hiện người lành mang gen bệnh Hemophilia A TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC XÂY DỰNG KỸ THUẬT MICROSATELLITE - DNA PHÁT HIỆN NGƯỜI LÀNH MANG GEN BỆNH HEMOPHILIA A Trần Vân Khánh, Trần Quốc ðạt, Trần Huy Thịnh, Tạ Thành Văn Trường ðại học Y Hà Nội Hemophillia A (HA) là bệnh di truyền lặn trên nhiễm sắc thể giới tính X gây nên do thiếu hụt yếu tố ñông máu FVIII. Xác ñịnh ñột b iến trên gen mã hoá yếu tố FVIII (F8) ñã ñược nghiên cứu khá phổ biến. Cho ñến nay, khoảng hơn 1000 ñột b iến trên gen F8 ñã ñược b áo cáo. Xác ñịnh ñột b iến gen, phát hiện người lành mang gen bệnh và tư vấn di truyền là giải pháp hiệu quả nhất giúp ngăn ngừa và làm giảm tỉ lệ mắc b ệnh. Việc phát hiện người lành mang gen b ệnh thường ñược thực hiện bằng kỹ thuật phát hiện ñột biến trực tiếp trên gen F8 dựa vào ñột b iến chỉ ñiểm của bệnh nhân. Tuy nhiên, trong một số trường hợp không phát hiện thấy ñột biến hoặc việc phát hiện ñột biến gặp khó khăn do cấu trúc gen lớn, kỹ thuật phân tích gián tiếp có thể ñược áp dụng dựa vào xác ñịnh alen ñột biến (Linkage analysis). Trong nghiên cứu này, chúng tôi xây dựng kỹ thuật microsatellite - DNA ñể xác ñịnh tình trạng mang gen bệnh của các thành viên nữ trong gia ñình bệnh nhân HA dựa vào phân tích các vùng trình tự lặp lại (short tandem repeat - STR), so sánh với kết quả phát hiện ñột biến trực tiếp b ằng kỹ thuật giải trình tự gen.5 gia ñình b ệnh nhân HA bao gồm b ệnh nhân và các thành viên nữ trong gia ñình ñã ñược lựa chọn vào nghiên cứu. Kết quả cho thấy, 6 thành viên nữ của 3 gia ñình b ệnh nhân HA (mẹ, b ác họ, chị họ hoặc em gái) ñã ñược phát hiện là người lành mang gen bệnh. Microsatellite - DNA có thể ñược sử dụng như một kỹ thuật hiệu quả ñể phát hiện người lành mang gen b ệnh HA ở Việt Nam. Từ khóa: Hemophilia A, người lành mang gen bệnh, microsatellite - DNA I. ðẶT VẤN ðỀ công tác chăm sóc bệnh nhân hemophilia A tại Hemophillia A (HA) là bệnh di truyền lặn Việt Nam ñã có nhiều tiến bộ, số lượng bệnh trên nhiễm sắc thể giới t ính X gây nên do nhân ñược chẩn ñoán và quản lí ñã tăng lên thiếu hụt yếu tố ñông máu FV III. Gen bệnh ñáng kể, tuy nhiên mới chỉ chiếm chưa tới 30%, nằm trên nhiễm sắc t hể X k hông có alen còn ña số người mang gen chưa ñược chẩn tương ứng trên nhiễm sắc thể Y, do vậy, ñoán và quản lí [4]. Chẩn ñoán chính xác và người mẹ mang gen bệnh có thể truyền bệnh ñiều trị sớm căn bệnh này có ý nghĩa quan cho 50% con trai và truyền gen bệnh cho 50% trọng nhằm hạn chế tối ña t ình trạng chảy con gái của họ [ 1; 2]. Bệnh có thể di truy ền máu cũng như giảm thiểu khả năng bệnh qua nhiều thế hệ và có nhiều người mắc bệnh nhân trở thành tàn tật. trong cùng một gia ñình. Tại Việt Nam ước Xác ñịnh ñột biến trên gen mã hoá yếu tố tính có khoảng 6000 người bị bệnh hemophilia FVIII (F8) ñã ñược nghiên cứu khá phổ biến. và khoảng 30.000 người mang gen bệnh Cho ñến nay, khoảng hơn 1000 ñột biến trên hemophilia A [3]. Mặc dù trong thời gian qua, gen F8 ñã ñược báo cáo. Có nhiều loại ñột biến khác nhau ñã ñược phát hiện trên gen F8 ðịa chỉ liên hệ: Tạ Thành Văn, Trung tâm Nghiên cứu bao gồm: ñột biến ñiểm, ñột biến xoá ñoạn, Gen - Protein, Trường ðại học Y Hà Nội ñột biến ñảo ñoạn…[ 5]. Xác ñịnh ñột biến gen, Email: tathanhvan@hmu.edu.vn Ngày nhận: 10/8/2015 phát hiện người lành mang gen bệnh và tư Ngày ñược chấp thuận: 9/9/2015 vấn di t ruyền là giải pháp hiệu quả nhất giúp 14 TCNCYH 96 (4) - 2015  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC ngăn ngừa và làm giảm tỉ lệ mắc bệnh. Người - Xác ñịnh tình trạng mang gen của các phụ nữ có nguy cơ cao mang gen bệnh nếu thành viên nữ trong gia ñình bệnh nhân bằng người ñó có con trai bị bệnh hemophilia A kỹ thuật microsatellite - DNA. hoặc là con gái của người mẹ mang gen 2.3. Các k< thu=t s? d@ng trong nghiên bệnh; hoặc chị em con dì với người bị bệnh c/u hemophilia A [6]. Việc phát hiện người lành mang gen bệnh thường ñược thực hiện bằng * Tách chi(t DNA kỹ thuật phát hiện ñột biến trực tiếp t rên gen + DNA ñược tách chiết theo phương pháp F8 dựa vào ñột biến chỉ ñiểm của bệnh nhân phenol/chloroform từ bạch cầu máu ngoại vi ...