BÀI GIẢNG CHỌN GIỐNG CÂY TRỒNG CHUYÊN KHOA 1 - BÀI 2

Bài 2 CHỌN TẠO GIỐNG NGÔ 1. VẬT LIỆU KHỞI ĐẦU VÀ PHƯƠNG PHÁP CHỌN TẠO GIỐNG 1.1. Vật liệu quần thể địa phương 1.1.1. Các giống quần thể địa phương Ở nước ta trong quá trình trồng ngô tương đối lâu đời dưới ảnh hưởng của chọn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BÀI GIẢNG CHỌN GIỐNG CÂY TRỒNG CHUYÊN KHOA 1 - BÀI 2 K hi vận dụng phương pháp nào đó đều cần có kĩ năng thành thạo và tiến hànhtheo trình tự nhất định để đạt kết quả mong muốn. Bài 2 CH ỌN TẠO GIỐNG NGÔ1. VẬT LIỆU KHỞI ĐẦU VÀ PHƯƠNG PHÁP CH ỌN T ẠO GI ỐNG 1.1. Vật liệ u quầ n thể địa phương 1.1.1. Các gi ống quần thể địa phương Ở nước ta trong quá tr ình trồng ngô tương đối lâu đời dư ới ảnh hư ởng của chọnlọc tự nhiê n và chọn lọc nhâ n tạo, ở những v ùng nhất định đã hình thành các giố ng 3q uần thể thích nghi với các điều kiện địa phương : các giống gié, xiê m, nếp vàng, nếptrằng... Các giống địa phương có thể d ùng làm vật liệ u khởi đầu để chọn tạo các dòng tựp hối. 1. 1.2. Các gi ống quần thể nhập nội từ các trung tâm phát sinh Các giống - quần thể địa phương từ Nam, Trung Mỹ có nhiều giá trị. Chúng cónhững tính trạng tốt như chống chịu sâu ( các dạng từ Mehico và Achentina), sinhtrưởng nha nh trong gia i đoạn phát triển đầu(các dạng từ Mehicô), lõ i mỏng(các dạng từPêru), b ắp dài (các d ạng từ mêhicô), hạt to ( các d ạng từ Mêhicô và Pêru). 1.1.3. Các gi ống ngô chọn tạo trong nước v à nư ớc n goài Tr ư ớc đ ây một số giố ng nước ngoài đ ã được trực tiếp vào sản xuấ t (xiê m, Tr ịnhTây, vàng Phương Tây (Wes terrn yellow), ga nga 5 ..) Cá c giống chọn tạo lại d ùng là m vật liệ u khởi đầu để tạo các d òng tự phối. 1.1.4 Các dòng tự phối Trong công tác chọn tạo giống ngô hiện nay người ta sử dụng nhiều dòng tựp hối. Các dòng tự phối tạo ra bằng cách tự thụ phấn cư ỡng bức các c â y. Thô ng thư ờngq uá trình tự thụ phấn các câ y tiến hà nh trong khoảng 5,6 thế hệ hoặc hơn. Các quan sát và tính toán ch ỉ ra rằng khi tự phối cây ngô nhanh chóng đạt đượcđộ đồng hợp tử ở phần lớn các locut. Q ua 7 thế hệ tự phối chỉ c òn 1/1000 số cây dị hợp tử về một locut nào đó. Trong quá trình tự phối, c ác d ạng dị dạng, không có sức sống, các dạng bị bệnh,b ị đổ loại thải. 8 Về sau thế hệ của một cây tự phối ho àn toàn đ ồng nhất về tất cả các tính trạngvà có thể nhâ n lên ở các khi cách li. Đó là các dòng tự phối.. Các cây của dòng tự phố i thấp, bắp nhỏ. Năng suất của các d òng tự phối bình quâ n bằng 10- 20% năg suất của giống khởiđầu hoặc giống la i. Hiệ n nay các dòng tự phối đư ợc s ử dụng rộng r ãi tro ng c ác kiể u laik hác nha u để tạo ra các giống la i ưu thế lai cao. C ũng đ ã xác đ ịnh r ằng không phải tất cả c ác dòng tự phối khi la i đều cho cácgiống năng suấ t cao. Từ hàng vạn các dòng ngô tự phố i, hiệ n nay để sản xuất giống laic hỉ sử dụng khoảng 0,1%, để tạo các giố ng la i cần lựa chọn các dòng có khả năng kếthợp cao. Điề u đó rất phức tạp vì không có mối liên hệ (tương quan) giữa các tính trạnghình thái (bên ngoài) c ủa d òng v ới giá trị tổ hợp (khả năng kết hợp) của chúng. K hả năng kết hợp chung của các dòng đ ược xác định bằng la i đỉnh (topcrossing). Ngư ời ta đe m tất cả các d òng lai với vật thử chung (tester) Vật thử có thể làgiống lai đ ơn, quần thể ta đlai. Khi la i đỉnh số lư ợng cấc tổ hợp lai ứng với số lư ợngcác d òng tự phối lúc ta d ùng một vật thử, hoặc tăng lên 2- 3 lần khi d ùng 2- 3 vật thử. K hi tiến hà nh la i đỉnh việc lựa chọn vật thử có vai tr ò quan tr ọng. Có thể d ùngvật thử là các giống thụ phấn tự do hoặc là giống la i kép có c ơ s ở di truyề n rộng. Để đánh giá xác hơn, các nhà chọn giống thư ờng sử dụng 2- 3 vật thử. Các dòng đư ợc c họn lựa theo tính trạng có khả năng kết hợp chung cao, sau đóđem lai giữa chúng với nhau trong tất cả các tổ hợp có thể để nghiên cứu khả năng kêthợp riêng và tìm ra những tổ hợp lai năng suất cao n hất. * K hả năng kết hợp chung của d òng b iểu thị đại lư ợng trung b ình về ư u thế laitrong tất cả các tổ hợp lai mà dòng đ ó tham gia (thử nghiệ m), còn khả năng kết hợpr iêng - trong một cặp lai cụ thể. Một số số liệ u chứng tỏ về sự tương quan giữa năngs uất của các dòng tự phố i và khả năn g kết hợp của chúng. Vì vậ y để thử nghiệ m về khả năng kết hợp nên chọn các dòng tự phối có năngs uất khá hơn. Hiệ n nay người ta sử dụng các dòng tự phối để: - Tạo các giống lai đ ơn giữa các d òng (ngh ĩa là các giố ng lai giữa hai dòng tựp hối) - Tạo các giống lai dòng - giống: giống la i giữa giống và dòng tự phối hoặcgiống lai giữa giống la i đơn với giống thư ờng (các gioóng lai không quy ư ớc) - Tạo các giố ng la i ba dòng: giố ng lai giữa la i đ ơn với dòng ự p hối. - Tạo các giố ng la i kép: các giố ng lai tạo do lai giữa hai giố ng lai đ ơn với nha u Số lượng các giống la i k ép thu đự ơc khi có n d òng tự phối có thể tính theo côngthức 3 n(n - 1 ) (n - 2) (n - ...