Bài giảng chuyển hóa các chất - Chuyển hóa Xenobiotic part 4

Có cấu trúc rất khác nhau-td dược lý cũng khác nhau. Hiện nay nhauxác định được hơn 600 chất gây cảm ứng enzym X. - Khả năng cảm ứng của các chất là khác nhau : có chất nhanh có nă chất chậm, có chất mạnh có chất yếu. - Tan trong lipid ở pH=7 và cần có nồng độ tới mức mới gây được cảm ứng. - Tác dụng cảm ứng trên các loài khác nhau là khác nhau: vd: Tobutamid chỉ gây cảm ứng enzym X ở chó còn ở thỏ thì ko...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng chuyển hóa các chất - Chuyển hóa Xenobiotic part 4 * §Æc tÝnh cña c¸c chÊt g©y c¶m øng:- Cã cÊu tróc rÊt kh¸c nhau->td dîc lý còng kh¸c nhau. HiÖn nay >tdx¸cx¸c ®Þnh ®îc h¬n 600 chÊt g©y c¶m øng enzym X.- Kh¶ n¨ng c¶m øng cña c¸c chÊt lµ kh¸c nhau : cã chÊt nhanh cãchÊt chËm, cã chÊt m¹nh cã chÊt yÕu.- Tan trong lipid ë pH=7 vµ cÇn cã nång ®é tíi møc míi g©y ®îc Tanc¶mc¶m øng.- T¸c dông c¶m øng trªn c¸c loµi kh¸c nhau lµ kh¸c nhau: vd:Tobutamid chØ g©y c¶m øng enzym X ë chã cßn ë thá th× ko. *Ph©n lo¹i chÊt g©y c¶m øng:+ C¸c chÊt l¹ tõ thøc ¨n: trong thøc ¨n th« cã c¸c chÊt cã td c¶m øng C¸c n: th«E ch.ho¸ X nh peroxxide, c¸c steroid d¹ng oxy ho¸ nh ergosterol . ch.ho¸+ C¸c hydrocarbua ®a vßng lµm t¨ng ®éc tÝnh cña etyl-para-nitrophenylnitrophenyl thiobenzen phosphat b»ng c¸ch c¶m øng E khö sulfo c¸cthiophosphat,thiophosphat, chuyÓn c¬ chÊt ban ®Çu thµnh chÊt ho¹t ®éng.+ C¸c chÊt g©y c¶m øng lµ X: nhiÒu X l¹i lµ chÊt g©y c¶m øng E C¸c nhiÒuch.ho¸ch.ho¸ X. C¬ chÊt ®îc t¨ng CH cã thÓ lµ X kh¸c víi X g©y c¶m ngøng nhng còng cã trêng hîp lµ mét. Vd: chÊt g©y c¶m øng thuècnh Phenobarbital (PB), díi t¸c dông cña nã sau 24h lîngcyt.Pcyt.P450 ë microsome gan t¨ng 3 lÇn, t¨ng tèc ®é ®æi míi cña cyt.P450 450lªnlªn 1,5 lÇn. B¶ng 5: Mét sè X g©y c¶m øng E ch.ho¸ X trªn ngêi:ChÊt g©y c¶m øng lµ X C¬ chÊtPhenobarbital DiphenylhydantoinPhenylbutazon, Chloranhydrat DicoumaronMeprobamat MeprobamatDDT, 666 AntipyrinDiphenylhydantoin, Phenobarbital CortisolNiketamid, Phenylbutazon Bilirubin * ý nghÜa thùc tiÔn cña hiÖn tîng c¶m øng E ch.ho¸ X+ Khi BN dïng 1 thø thuèc nhiÒu vµ trong thêi gian dµi, thuèc ®ã Khi g©y hiÖn tîng c¶m øng E ch.ho¸ thuèc ®ã lµm cho nã mÊt t/dông. Khi BN chuyÓn sang dïng lo¹i thuèc ≠ cïng t/d nhng còng ko cã kÕt qu¶ v× CH thuèc nµy bÞ thuèc ban ®Çu c/øng. §©y chÝnh lµ c¬ CH ©y chÕ cña hiÖn tîng “nhên thuèc” trong ®iÒu trÞ. VD: Tríc ®©y BN dïng Luminal, l©u ngµy thuèc g©y c¶m øng Cyt.P450, dÇn.. Tríc Luminal-> mÊt t¸c dông. BN chuyÓn dïng meprobamat nhng còng ko kÕt qu¶ v× chuyÓn mÊt meprobamatho¸ chóng ®· bÞ luminal c¶m øng. + ¸p dông hiÖn tîng c¶m øng thuèc cã lîi cho ®iÒu trÞ, tr¸nh ®îcviÖc kÕt hîp c¸c thuèc c/øng ch.ho¸ lÉn nhau, lµm ↓/ mÊt t¸c dôngviÖc mÊt®iÒu®iÒu trÞ chÝnh. Vd: ko kÕt hîp dïng dicoumaron víi phenobarbital(PB) ®Ó tr¸nh ch¶y m¸u d÷ déi néi t¹ng khi dïng PB. NÕu BN ®iÒu trÞ dµi ngµy dicoumaron (liÒu 75 mg/ngµy) th× do t¸c dông g©y do c¶m øng cña PB, nång ®é dicoumaron ↓ (nã bÞ chuyÓn ho¸)- t¸c dông chèng (nã t¸c ®«ng m¸u ↓. ThÊy vËy l¹i liÒu dicoumaron..®Õn khi dõng PB ®ét ngét th× hÕt ThÊy hÕt t¸c dông c¶m øng, lµm cho nång ®é dicoumaron  ch¶y m¸u d÷ déi. V. C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn biÕn ®æi sinh häc XGåm: - YÕu tè bªn trong c¬ thÓ, hoÆc do chÝnh b¶n th©n X nh cÊu YÕutróctróc ho¸ häc, d¹ng bµo chÕ, liÒu lîng. - YÕu tè bªn ngoµi X nh ®Æc ®iÓm SL, SH ngêi dïng thuèc, YÕu®Æc®Æc ®iÓm m«i trêng. Díi ®©y ®Ò cËp tíi nh÷ng yÕu tè chÝnh ¶nh hëng bªn ngoµi X:1. Tuæi: C¸c løa tuæi kh¸c nhau cã møc ®é ch.ho¸ X kh¸c nhau: -TrÎ s¬ sinh: ch.ho¸ X diÔn ra chËm do hÖ thèng MMFO sau khi TrÎsinhsinh 3-6 tuÇn míi hoµn chØnh. Tõ th¸ng thø 7-10 hµm lîng Cyt.P 450 10 450tiÕn tíi trÞ sè cña ngêi trëng thµnh. - Tuæi thanh thiÕu niªn: E ch.ho¸ X ®¹t c¶ sè lîng vµ chÊt Tuæilînglîng nh ngêi trëng thµnh [8]. - Ngêi trëng thµnh:20-50 tuæi ch.ho¸ X m¹nh v× hÖ thèng E hÖ®·®· hoµn chØnh c¶ sè lîng vµ chÊt lîng . - Ngêi giµ: do nh÷ng thay ®æi vÒ tr¹ng th¸i tinh thÇn, SL nªn kh¶ ngn¨ng hÊp thu vµ bµi tiÕt gi¶m. 2.Giíi: - ë §V giíi tÝnh cã ¶nh hëng ®Õn ch.hãa X. Nh×n chung, ë gièng chung,®ùc ch.hãa X m¹nh h¬n ë gièng c¸i. Vd:thùc nghiÖm trªn chuét nh¾ttr¾ng ®· chøng minh r»ng chloroform ë con ®ùc cã ®éc tÝnh nhiÒuh¬nh¬n so víi con c¸i. - ë ngêi : phô n÷ thêng nh¹y c¶m h¬n víi X vµ gÆp nhiÒu td ngêi thêngphôphô h¬n so víi nam giíi [10] .3. Tr¹ng th¸i tinh thÇn: Tr¹ng th¸i tinh thÇn bÊt thêng còng ¶nh hëng ®Õn ch.hãa X .Vd: ë chuét nh¾t tr¾ng bÞ nhèt cïng víi nhau trong 1 lång hÑp th×®éc tÝnh cña Emphetamin cao h¬n lµ ë chuét nh¾t ®îc nhèt riªng lÎ.Còng thu ®îc kÕt qu¶ t¬ng tù ®èi víi td cña Hexobarbital. ...