Bài giảng chuyển hóa các chất - Sử dụng5 corticoid trong lâm sàng part

Những tác dụng không mong muốn cần lưu ý 4.4.1. Loãngxương Tất cả các loại corticosteroid đều gây ức chế quá trình tạo xương dẫn đến mất cân bằng giữa quá trình hủy xương và tạo xương - gây mất chất xương. Thường gặp loãng xương cột sống gây lún, xẹp, gãy đốt sống. Có thể gây chèn ép dây thần kinh và tủy sống. - Loãng xương thường xảy ra khi dùng liều cao, kéo dài. - Dự phòng loãng xương do corticosteroid có thể cho canxi phối hợp với vitamin D...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng chuyển hóa các chất - Sử dụng5 corticoid trong lâm sàng part 4. t¸c dông kh«ng mong muèn cña corticosteroid 4.4. Nh÷ng t¸c dông kh«ng mong muèn cÇn l­u ý 4.4.1. Lo·ng x­¬ng TÊt c¶ c¸c lo¹i corticosteroid ®Òu g©y øc chÕ qu¸ tr×nh t¹o x­¬ng dÉn ®Õn mÊt c©n b»ng gi÷a qu¸ tr×nh hñy x­¬ng vµ t¹o x­¬ng - g©y mÊt chÊt x­¬ng. Th­êng gÆp lo·ng x­¬ng cét sèng g©y lón, xÑp, g·y ®èt sèng. Cã thÓ g©y chÌn Ðp d©y thÇn kinh vµ tñy sèng. - Lo·ng x­¬ng th­êng x¶y ra khi dïng liÒu cao, kÐo dµi. - Dù phßng lo·ng x­¬ng do corticosteroid cã thÓ cho canxi phèi hîp víi vitamin D. Dïng Estrogen cho phô n÷ sau m¹n kinh, Androgen cho nam giíi. Biphosphonate còng cã thÓ dïng ®Ó ®Ò phßng vµ ®iÒu trÞ lo·ng x­¬ng do corticosteroid. 4. t¸c dông kh«ng mong muèn cña corticosteroid 4.4.2. NhiÔm khuÈn - Khi dïng corticosteroid liÒu cao kÐo dµi dÔ dÉn ®Õn øc chÕ ph¶n øng viªm, øc chÕ ®¸p øng miÔn dÞch lµm t¨ng tØ lÖ vµ t¨ng møc ®é nÆng do nhiÔm khuÈn. - NhiÔm khuÈn trong qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ phô thuéc liÒu l­îng, thêi gian dïng thuèc. + Prednisolon víi liÒu 2-10 mg/ngµy rÊt Ýt khi g©y biÕn chøng nhiÔm khuÈn. + NÕu liÒu prednisolon tõ 20 - 60 mg lµm gi¶m c¬ chÕ thÝch øng b¶o vÖ, t¨ng nguy c¬ nhiÔm khuÈn sau 2 tuÇn ®iÒu trÞ; tæng liÒu > 700 mg lµm t¨ng nguy c¬ nhiÔm khuÈn. 4. t¸c dông kh«ng mong muèn cña corticosteroid 4.4.3. Suy tuyÕn th­îng thËn - Khi dïng corticosteroid liÒu cao kÐo dµi sÏ g©y øc chÕ trôc ®åi thÞ - tuyÕn yªn - tuyÕn th­îng thËn vµ cã thÓ g©y suy tuyÕn th­îng thËn thø ph¸t. - Suy tuyÕn th­îng thËn cã thÓ xÈy ra khi dïng prednisolon liÒu 20 - 30 mg/ngµy, Ýt nhÊt ph¶i kÐo dµi sau 5 ngµy. - Víi liÒu > 20 mg prednisolon/ngµy kÐo dµi trªn 1 th¸ng ®Òu cã thÓ bÞ suy tuyÕn th­îng thËn víi c¸c møc ®é kh¸c nhau. - Chøc n¨ng trôc ®åi thÞ - tuyÕn yªn - tuyÕn th­îng thËn cã thÓ phôc håi nhanh sau khi ngõng thuèc; cã khi ph¶i sau 12 th¸ng míi håi phôc chøc n¨ng cña hÖ trôc tuyÕn trªn. - Thêi ®iÓm xuÊt hiÖn suy chøc n¨ng tuyÕn th­îng thËn hay x¶y ra khi b¾t ®Çu gi¶m liÒu thuèc. 4. t¸c dông kh«ng mong muèn cña corticosteroid 4.4.4. Héi chøng cai thuèc - ThiÕu hôt corticosteroid ®iÓn h×nh ë trong c¬n khñng ho¶ng kiÓu Addison, biÓu hiÖn: sèt cao, buån n«n, n«n, tôt huyÕt ¸p, gi¶m glucoza m¸u, t¨ng K+, gi¶m Na+. Ngoµi ra cßn cã thÓ gÆp c¸c triÖu chøng kh¸c nh­ ®au lan to¶ c¸c c¬, khíp, ®au ®Çu, ch¸n ¨n. - Héi chøng cai thuèc th­êng x¶y ra khi bÖnh nh©n ®ang dïng corticosteroid liÒu cao vµ dõng thuèc ®ét ngét dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu corticosteroid. - Khi cã héi chøng cai thuèc cÇn ph¶i t¨ng liÒu thuèc, sau ®ã gi¶m liÒu tõ tõ vµ thËn träng. Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh: 1. BÖnh häc néi khoa, tËp 2. NXB Qu©n ®éi nh©n d©n – 2003. 2. BÖnh thÊp khíp, TrÇn Ngäc ¢n. NXB Y häc – 2002. 3. D­îc th­ quèc gia ViÖt Nam, Bé Y TÕ – 2002.