Bài giảng Thiếu máu và thai - BS. Nguyễn Trọng Lưu

Bài giảng "Thiếu máu và thai" cung cấp cho người đọc các kiến thức: Đại cương về thiếu máu và thai, nguyên nhân thiếu máu trong thai kỳ, nhu cầu sắt và thay đổi sinh lý của sự hấp thu sắt trong thai kỳ, các hậu quả về phía mẹ khi bị thiếu máu,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Thiếu máu và thai - BS. Nguyễn Trọng Lưu THIEÁU MAÙU VAØ THAI  Bs. Nguyeãn troïng Löu I.Ñaïi cöông: Ñaõ töø laâu thieáu maùu ñöôïc xem laø 1 vaán ñeà söùc khoûe coäng ñoàng, ñaëc bieät laø taàng lôùp daân ngheøo ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån. - Ôû meï thieáu maùu naëng seõ gaây suy tim trong thai kyø, thieáu maùu nheï hôn thöôøng keát hôïp vôùi söï suy söùc khoûe meï deã daãn ñeán töû vong meï do xuaát huyeát hay nhieãm truøng. - ÔÛ con, thieáu maùu laøm taêng tæ leä töû vong chu sinh do laøm taêng quaù trình chaäm phaùt trieån baøo thai, sanh non vaø caân naëng thai nhi luùc sanh seõ thaáp. Taàn suaát thieáu maùu: Theo thoáng keâ cuûa toå chöùc y teá theá giôùi, coù khoûang 50% phuï nöõ mang thai treân theá giôùi bò thieáu maùu. Caùc nghieân cöùu taïi Vieät Nam taàn suaát thieáu maùu laø 28 – 53%, trong ñoù chuû yeáu laø thieáu maùu thieáu saét. II. Nguyeân nhaân thieáu maùu trong thai kyø: A. Thieáu maùu dinh döôõng: Thieáu saét laø nguyeân nhaân chính gaây thieáu maùu sau ñoù laø acid folic. Caùc nguyeân nhaân gaây thieáu maùu: 1. Cheá ñoä aên thieáu saét 2. Caùc chaát nhö phytate ( coù trong luùa mì , moät soá loïai nguõ coác ), tannin ( coù trong traø vaø trong caø pheâ) coù trong cheá ñoä aên coù theå laøm giaûm söï haáp thu saét 3. Löôïng saét ñöôïc haáp thu thaáp, chæ khoûang 70% ( trong 1 soá bònh lyù ñöôøng tieâu hoùa vaø bònh lyù roái loïan chuyeån hoùa saét ). Cheá ñoä aên chay , chæ toøan rau ôû taàng lôùp daân ngheøo cuõng gaây tình traïng thieáu acid folic B. Thieáu maùu do taêng löôïng maùu maát : ÔÛ caùc nöôùc ñang phaùt trieån , maát maùu do nhieãm giun moùc thöôøng raát phoå bieán. Öôùc tính moät con giun moùc coù theå laøm maát 0.25ml maùu trong moät ngaøy, vaø vôùi 100 con giun moùc , löôïng Hb, saét ôû ruoät non coù theå bò maát laø 5mg/ngaøy. C. Thieáu maùu do taùn huyeát: Thieáu maùu taùn huyeát thöôøng coù nguyeân nhaân di truyeàn nhö hoàng caàu hình lieàm do Hb S vaø Hb C, thöôøng coù ôû chaâu Phi. Beta Thalassemie thöôøng coù ôû caùc nöôùc Nam AÙ nhö Myanmar, Thaùi lan, Ñoâng Aán, coù theå gaây taùn huyeát vaø thieáu maùu trong thai kyø. Soát reùt cuõng coù theå gaây thieáu maùu taùn huyeát. III. Nhu caàu saét vaø thay ñoåi sinh lyù cuûa söï haáp thu saét trong thai kyø; 1. Nhu caàu saét trong thai kyø: Löôïng saét caàn theâm trong thai kyø laø 800-1000 mg cho thai kyø coù moät thai vaø thay ñoåi raát nhieàu tuøy theo troïng löôïng cô theå meï, ñoä lôùn vaø ñoä tröôûng thaønh cuûa thai nhi. Toång nhu caàu saét cho thai kyø laø 1000mg, trong ñoù, 300mg cho thai, 50mg cho nhau, 400mg cho khoái löôïng hoàng caàu gia taêng ôû baø meï vaø 250mg do maát saét cô baûn ôû baø meï. 2. Söï haáp thu saét trong thai kyø: Söï haáp thu saét giaûm trong giai ñoaïn ñaàu cuûa thai kyø, caûi thieän roõ reät töø 20 tuaàn, taêng gaáp 3 laàn khi thai 36 tuaàn.Tuy nhieân, nhu caàu saét cuûa thai kyø khoâng theå ñöôïc cung caáp ñaày ñuû ngay caû vôùi cheá ñoä aên 2000 kcal/ngaøy. Söï thieáu saét ngaøy caøng taêng, caøng veà 3 thaùng cuoái thai kyø vì nhu caàu coù theå leân 4-5mg/ngaøy 3. Nhöõng thay ñoåi noàng ñoä Hb trong thai kyø: Trong thai kyø, coù söï gia taêng theå tích maùu tuaàn hoaøn do coù söï taêng theå tích huyeát töông vaø hoàng caàu. Söï gia taêng theå tích maùu thay ñoåi töø 30-70% so vôùi luùc khoâng mang thai. Söï gia taêng theå tích huyeát töông lôùn hôn (30-40%) söï gia taêng theå tích hoàng caàu (10-15%), do ñoù, coù söï giaûm noàng ñoä Hb trong thai kyø. Söï giaûm noàng ñoä Hb naøy laø sinh lyù vì (1) baét ñaàu ngay töø 3 thaùng ñaàu thai kyø khi nhu caàu saét vaãn ñöôïc ñaùp öùng ñaày ñuû, (2) xaûy ra ngay caû ôû nhöõng phuï nöõ dinh döôõng toát, (3) khoâng thay ñoåi hay maát ñi khi duøng saét. Theo toå chöùc y teá theá giôùi, trong thai kyø, chæ nhöõng phuï nöõ coù noàng ñoä Hb trong maùu döôùi 11g/dl môùi ñöôïc xem laø thieáu maùu. 4. Ñònh nghóa thieáu maùu : Toå chöùc y teá theá giôùi ñaùnh giaù ñoä naëng cuûa thieáu maùu döïa vaøo Hb vaø Hct Thieáu maùu Hb Hct Nheï 10 – 10,9 34 - 37 Trung bình 7 – 9,9 24 - 33 Naëng 4 – 6,9 13 – 23 Raát naëng IV CAÙC HAÄU QUAÛ VEÀ PHÍA MEÏ KHI BÒ THIEÁU MAÙU: Thieáu maùu gaây haäu quaû xaáu cho meï vaø thai. Haäu quaû naøy thay ñoåi tuøy theo: -Toác ñoä giaûm Hb trong maùu. -Ñoä naëng cuûa thieáu maùu. -Söï hieän dieän cuûa caùc vaán ñeà saûn khoa vaø noäi khoa ôû ngöôøi phuï nöõ thieáu maùu. Coù 3 giai ñoaïn cuûa thieáu maùu caàn ñöôïc chaån ñoaùn laø: (a) coøn buø (b) maát buø vaø (c) suy tuaàn hoaøn. Phuï nöõ thieáu maùu nheï maõn tính coù theå vöôït qua thai kyø vaø sanh maø khoâng coù haäu quaû xaáu naøo do cô theå hoï ñaõ thích nghi vôùi tình traïng noàng ñoä Hb thaáp. Thieáu maùu trung bình gaây giaûm khaû naêng ...