Dấu ấn sinh học hô hấp trong theo dõi và điều trị COPD

Bài viết giới thiệu về các biomarker hô hấp (pulmonary biomarkers) ứng dụng trong COPD. Mỗi biomarkers có ưu nhược điểm khác nhau, việc sử dụng thông tin tổng hợp có được từ các biomarker giúp cho các nhà lâm sàng hiểu rõ hơn về cơ chế bệnh sinh, từ đó có thể cá thể hóa điều trị một cách tốt hơn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dấu ấn sinh học hô hấp trong theo dõi và điều trị COPDHướng dẫn thực hành:DẤU ẤN SINH HỌC HÔ HẤPTRONG THEO DÕI VÀ ĐIỀU TRỊ COPD BS. NGUYỄN MINH SANG Khoa Hô hấp - Dị Ứng, Bệnh viện Hữu Nghị Tóm tắt: Với sự phát triển nhanh chóng của khoa học kỹ thuật ngày nay các dấu ấn sinh học (biomarker) đã được ứng dụng ngày càng phổ biến trong chẩn đoán và theo dõi điều trị COPD. Trong khuôn khổ bài báo này, chúng tôi xin giới thiệu về các biomarker hô hấp (pulmonary biomarkers) ứng dụng trong COPD. Mỗi biomarkers có ưu nhược điểm khác nhau, việc sử dụng thông tin tổng hợp có được từ các biomarker giúp cho các nhà lâm sàng hiểu rõ hơn về cơ chế bệnh sinh, từ đó có thể cá thể hóa điều trị một cách tốt hơn. Các phương pháp lấy bệnh phẩm bao gồm: phân tích khí thở ra, ngưng tụ khí thở ra, xét nghiệm đờm (khạc đờm tự nhiên và gây khạc đờm), nội soi phế quản (rửa phế quản- phế nang và sinh thiết). Mỗi phương pháp cũng có những ưu nhược điểm khác nhau, tùy điều kiện chuyên môn có thể lựa chọn các phương pháp phù hợp. Bên cạnh đó, đây là một lĩnh vực rất hứa hẹn để các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng chẩn đoán, theo dõi và điều trị trong tương lai.ĐẠI CƯƠNG Th2 cũng xảy ra trên bệnh nhân COPD ở kiểu hìnhTheo định nghĩa tổng quát, biomarker là những trùng lắp HPQ-COPD, và trong đợt cấp COPD (1,2).đặc tính sinh học có thể đo được chính xác vàđược xem là chỉ điểm của một quá trình sinh họcbình thường hoặc một quá trình bệnh lý hay quátrình dược lý đáp ứng với một phương pháp điềutrị. Trong COPD có 2 nhóm dấu ấn sinh học hayđược sử dụng trên lâm sàng bao gồm dấu ấn sinhhọc trong máu, trong nước tiểu và dấu ấn sinh họchô hấp. Các biomarker hô hấp đóng vai trò rấtquan trọng, phản ánh quá trình bệnh lý đang xảy,giúp nhà lâm sàng có những thông tin trực tiếp,chính xác. Chính vì vậy, trong bài này chúng tôiđi sâu tìm hiểu các biomarkers hô hấp. Hình 1. Quá trình viêm trong COPD (1) Quá trình viêm đường thở trên COPD điểnhình là viêm theo con đường Th1, có sự tham gia Các biomarker hô hấp bao gồm các biomarkercủa bạch cầu đa nhân trung tính, đại thực bào, từ khí thở ra (exhale biomarkers), biomarkerbạch cầu lympho T-CD8 và vai trò quan trọng của trong đờm, biomarker trong dịch rửa phế quản vàkhói thuốc lá. Bên cạnh đó viêm theo con đường biomarker trong mảnh sinh thiết phế quản. 43Hô hấp số 16/2018Hướng dẫn thực hành Trong thực tế lâm sàng COPD, việc sử Trong những năm gần đây với việc đưa vàodụng các biện pháp xâm nhập để xét nghiệm các các hướng dẫn của GOLD và GINA về kiểu hìnhbiomarker là rất khó khăn, có tính khả thi không trùng lắp HPQ và COPD thì vai trò của FeNO cócao. Trong khi đó các biện pháp không xâm nhập thể là một trong những tiêu chuẩn để xác địnhnhư phân tích thành phần khí thở ra và xét nghiệm bệnh nhân có ACO.đờm tự nhiên còn chưa được ứng dụng nhiều và Có 2 phương pháp đo FeNO: phương pháp đokết quả bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố (như từ trực tiếp (online) và đo gián tiếp (offline) (6). Trênđường hô hấp trên). Biện pháp lấy đờm bằng lâm sàng hiện nay phương pháp đo trực tiếp đượcphương pháp gây khạc đờm là một phương pháp áp dụng phổ biến hơn. Phương pháp đo trực tiếplấy bệnh phẩm ít xâm lấn, có giá trị cao hơn đờm cho phép phân tích kết quả trực tiếp khi bệnh nhântự nhiên và hứa hẹn sẽ là một phương pháp lấy thở ra liên tục với lưu lượng ổn đỉnh khoảng 50ml/bệnh phẩm phù hợp cho cả mục đích lâm sàng lẫn giây trong thời gian đo. Lưu lượng này tạo ra 1 lựcnghiên cứu. cản làm đóng tạm thời khẩu cái mềm, do đó hạn chế được sự nhiễu do không khí của xoang mũi gây ra (7). Kết quả được tính bằng đơn vị 1 phần tỷ (ppb: parts per billion). Nhiều tác giả lấy mức FeNO≥ 45 ppb có giá trị trong chẩn đoán HPQ. FeNO ≥50 ppb là cao, cho phép chẩn đoán xác định có hiện tượng viêm tăng BC ái toan trong đường thở và là một chỉ số rất có giá trị trong chẩn đoán HPQ. FeNO nằm trong khoảng 30-50 ppb l ...