Dịch tễ học phân tích : Các phương pháp nghiên cứu dịch tễ học phân tích

Nghiên cứu dịch tễ có các loại chính: miêu tả: tổng hợp triệu chứng, biến chứng của bệnh. phân tích: chứng minh liên hệ giữa nguyên nhân và hậu quả của bệnh. thử nghiệm: tổ chức các cuộc thử nghiệm để lập thống kê về y tế lâm sàng hay trong cộng đồng hoặc hiệu lực của phương thức chữa trị.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dịch tễ học phân tích : Các phương pháp nghiên cứu dịch tễ học phân tích CHƯƠNG 7 CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U D CH T H C PHÂN TÍCH M c ích chung c a d ch t h c là nh m xác nh y u t nguy cơ có liên quan n b nh t ó ưa ra cách phòng b nh thích h p. Do ó, ph i thi t l p hay b trí m t quan sát hay m t thí nghi m th t t t k t qu s giúp chúng ta tr l i câu h i trên. Như v y, chương này s gi i thi u v m t phương pháp và các d ng nghiên c u d ch t thư ng ư c s d ng. 1. Phân lo i các nghiên c u Trong nghiên c u d ch t h c, ngư i ta chia 2 lo i là nghiên c u mô t và nghiên c u phân tích. Nghiên c u mô t cho th y tình tr ng b nh, s c kho c a m t qu n th kh o sát. Trong nghiên c u này, không so sánh gi a các nhóm (thí d nhóm có s d ng thu c v i nhóm không s d ng thu c) và k t qu không nêu ư c k t lu n v m i quan h gi a các y u t v i b nh. Nghiên c u mô t bao g m: báo cáo ca b nh, báo cáo lo t ca b nh, tình hình d ch b nh, i u tra chung (survey). Bên c nh ó nghiên c u phân tích là nghiên c u mà trong ó ph i b trí thí nghiêm và ti n hành so sánh gi a các nhóm thú nghiên c u. Phép so sánh này cho phép nhà nghiên c u k t lu n v m i liên quan gi a các y u t kh o sát v i s xu t hi n b nh. Nghiên c u phân tích ư c chia thành 2 nhóm là nghiên c u th nghi m (trial) và nghiên c u quan sát (observational). Nghiên c u th nghi m là nghiên c u mà trong ó ngư i nghiên c u ki m soát vi c ch n thú và ưa vào t ng nhóm c th , ví d nhóm có cho u ng thu c, và nhóm không s d ng thu c, nhóm tiêm phòng v c-xin và nhóm không tiêm phòng. Trái l i, trong nghiên c u quan sát, ngư i nghiên c u s không tác ng vào vi c quy t nh con thú thu c nhóm tính ch t nào. Nh ng tính ch t ó ư c quy nh khách quan theo t nhiên. Ví d quan sát m i quan h gi a tình tr ng g y, béo c a bò n b nh ketosis thì tình tr ng này do chính b n thân t nhiên c a con thú quy t nh. Vi c ch n l a m t trong hai lo i nghiên c u còn tùy thu c r t nhi u v b n thân nghiên c u và i u ki n th c t . M i lo i nghiên c u u có giá tr c th . Tuy nhiên các th nghi m thư ng ư c ưu tiên s d ng n u các y u t khác nh hư ng n nghiên c u có th d dàng ki m soát ch ng h n như vi c s d ng v c-xin hay b trí thí nghi m hi u qu c a m t lo i thu c nào ó. M t i u ti n l i c a các th nghi m là kh năng kh ng ch các y u t nhi u (confounder). Còn nh ng nghiên c u quan sát thư ng thích h p khi các y u t nguy cơ quan tâm trong nghiên c u khá ph c t p và r t khó ki m soát, ho c vì lý do th c ti n, o c, kinh t ... Các nghiên c u quan sát có l i i m là s a 1 d ng v các y u t kh o sát và nh ng gi thi t c n ư c ch ng minh, bên c nh ó các ơn v thí nghi m có th ư c coi như ã ư c nh s n thu c nhóm có hay không có ti p xúc v i y u t nguy cơ. c bi t các nghiên c u kh o sát này r t thích h p cho các nghiên c u d ch t h c trên ngư i khi mà vi c xác nh y u t nguy cơ và tình tr ng b nh không th ư c b trí theo ch quan c a ngư i nghiên c u. Nghiên c u phân tích Nghiên c u Nghiên c u quan sát th nghi m Nghiên c u Nghiên c u Nghiên c u Th nghi m Phòng thí c t ngang oàn h b nh-ch ng lâm sàng nghi m Sơ 10.1 Các nghiên c u d ch t Nghiên c u th nghi m có th ư c phân lo i chung thành 2 d ng là th nghi m phòng thí nghi m (laboratory study) và th nghi m lâm sàng (clinical trial). Nh ng nghiên c u th nghi m trong phòng thí nghi m dĩ nhiên ư c ti n hành trong môi trư ng mô hình và ư c ki m soát nghiêm kh c các y u t khác. Thu n l i c a các nghiên c u này chính là kh ng ch các y u t nh hư ng n k t qu thí nghi m ch ng h n s d ng nh ng thú không mang trùng, ki m soát i u ki n môi trư ng t i h o... Nh ng b ng ch ng thu ư c t các th nghi m này có giá tr r t t t trong vi c xác nh m i liên quan c a các y u t n b nh. Tuy nhiên nh ng th nghi m này v b n ch t sinh h c thì có giá tr nhưng khi ưa vào th c ti n có khi không hoàn toàn như v y. Trong ph n này, s không c p n các nghiên c u trong phòng thí nghi m mà ch quan tâm n các th nghi m lâm sàng, m t lo i th nghi m ư c th c hi n trong i u ki n “th t” và cũng có s ki m soát nh t nh các y u t nh hư ng n k t qu nghiên c u. Chi ti t c a các th nghi m này s ư c trình bày ph n sau. Nghiên c u phân tích - quan sát bao g m nghiên c u c t ngang (cross-sectional study), nghiên c u oàn h (cohort study), nghiên c u b nh-ch ng (case-control study). Nghiên c u phân tích - quan sát thích h p khi nh ng ơn v thí nghi m ã ti p xúc v i y u t nguy cơ r i và có th ưa vào nghiên c u. Do ó, b n thân thú s thu c nhóm có hay không có y u t kh o sát r i, ngư i nghiên c u ch c n quan sát v vi c ...