Dịch tễ học phân tích : Đánh giá xét nghiệm chẩn đoán bênh part 1

Tham khảo tài liệu 'dịch tễ học phân tích : đánh giá xét nghiệm chẩn đoán bênh part 1', y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dịch tễ học phân tích : Đánh giá xét nghiệm chẩn đoán bênh part 1 CHƯƠNG 5 ÁNH GIÁ XÉT NGHI M CH N OÁN B NH Khi c p n d ch t h c mô t v b nh hay m t tr ng thái nào ó liên quan s c kh e, quan tr ng nh t là xác nh con thú có b nh hay có tr ng thái ó không. tr l i câu h i này, thú y c n ph i th c hi n các phương pháp ch n oán. Các xét nghi m ch n oán (diagnostic test) gi vai trò quan tr ng trong quy t nh ch a tr hay trong xác nh t l b nh. S li u c a k t qu xét nghi m có th ư c trình bày 3 d ng: h ng m c, th t ho c kho ng cách. Ch ng h n, xét nghi m huy t thanh h c có th ư c trình bày dư i d ng: dương tính ho c âm tính (d ng h ng m c), dương tính m nh hay y u (d ng th t ) ho c ph n ng x y ra nh ng pha loãng nào ó c a huy t thanh (d ng kho ng cách). C n phân bi t xét nghi m ch n oán và xét nghi m ki m tra sàng l c (screening test). Xét nghi m ch n oán ư c dùng phân bi t thú m c căn b nh ang nghiên c u v i nh ng thú m c các căn b nh khác. Xét nghi m ch n oán b t u v i thú ang có b nh. Xét nghi m sàng l c ư c dùng nh n di n (m t cách ph ng oán) căn b nh/khuy t t t chưa ư c bi t rõ trong m t qu n th có v kho m nh. Xét nghi m sàng l c b t u v i các cá th ư c cho là kho m nh. Cùng m t lo i xét nghi m có th ư c dùng cho m t trong hai m c ích này. S phân bi t hai lo i xét nghi m là c n thi t vì tính ch t c a qu n th ư c dùng tiêu chu n hoá xét nghi m và nh hư ng c a t l b nh lên cách gi i thích k t qu xét nghi m. Trong d ch t h c mô t s c p các thông s k thu t liên quan n kh năng ch n oán chính xác hay không c a các phương pháp nh m có cái nhìn khái quát v vi c mô t b nh thông qua s d ng các phương pháp ch n oán. 1. chính xác c a xét nghi m chính xác (accuracy) c a xét nghi m là t l c a t t c k t qu xét nghi m úng (c dương tính l n âm tính). chính xác còn g i là giá tr (validity). chính xác thư ng dùng di n t kh năng chung c a m t xét nghi m. M t xét nghi m ư c ch n hay không là tuỳ thu c vào s cân i gi a nguy cơ c a ch n oán sai và chi phí tương i c a k t qu dương tính gi cũng như âm tính gi . 1.1 Phương pháp chu n K t qu c a t t c các phương pháp xét nghi m nên ư c so sánh v i phương pháp chu n. Phương pháp chu n cung c p phương ti n xác nh giá tr (ph m ch t) c a m t phương pháp xét nghi m, ch a tr hay tiên lư ng. Trong vài trư ng h p, nuôi c y vi sinh v t ho c làm v t ph t máu là nh ng phương cách kh ng nh s hi n di n c a m t b nh. Trong nh ng trư ng h p khác, các phương pháp xét nghi m t ti n và t m ph i ư c dùng. 1 M khám sau khi ch t thư ng ư c xem như phương pháp kh ng nh t i h o, cung c p d li u v di n bi n c a b nh, chính xác c a các xét nghi m và ch a tr . Tuy nhiên, nhi u xáo tr n khó th ư c kh ng nh (k c khi m khám) do b i nh ng xáo tr n ó ch b t ngu n t các thay i sinh hoá ho c th n kinh không rõ ràng và ch ư c nh n di n thú s ng. B ng 7.1 K thu t ánh giá m t xét nghi m ch n oán Ch tiêu ánh giá Cách o lư ng Cách di n t Giá tr B ng 2x2 nh y, chuyên bi t, giá tr tiên oán âm tính hay dương tính, chính xác Tr s c t ngang t i h o ư ng cong c a c tính xét Tr s c t ngang âm tính- nghi m- áp ng (response- dương tính operating characteristic, ROC) So sánh các xét nghi m Tr c t ngang c nh: bi u H u xác su t (posterior Bayes probability) và ti n xác su t (prior probability) Bi n s liên t c: ư ng cong T s g n gi ng các m c ROC khác nhau c a xét nghi m; vùng dư i ư ng cong T l dương tính th t ÷ t l Kh năng s d ng cho lâm T s g n gi ng cho xét sàng nghi m âm tính hay dương dương tính gi T l âm tính gi ÷ t l âm tính tính th t 1.2 M khám sau khi ch t như là m t xét nghi m ch n oán M khám sau khi ch t là phương cách thư ng ư c áp d ng trong thú y hơn là trong dân y. Trong ho t ng dân y hi n nay Hoa Kỳ, t l ngư i ch t ư c m khám tìm nguyên nhân ch kho ng 15% c a s ngư i ch t và ngư i ta không th tìm ư c nguyên nhân tr c ti p 40% s ngư i ch t ư c m khám. Bên c nh tác d ng như m t phương ti n ki m soát ch t lư ng và ghi nh n s chính xác c a các xét nghi m kh ...