Học tập tự định hướng - nhằm phát huy tính chủ động, tích cực cho sinh viên trong bối cảnh hội nhập quốc tế

Để quá trình đào tạo nguồn nhân lực cho đất nước ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất thì các phương pháp dạy học chủ động (active-learning) tỏ ra rất phù hợp. Đặc biệt là phương pháp học tập tự định hướng (HTTĐH) cho phép sinh viên (SV) tự lựa chọn con đường đi và định hướng đích đến của mình, với sự hỗ trợ của giảng viên (GV).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Học tập tự định hướng - nhằm phát huy tính chủ động, tích cực cho sinh viên trong bối cảnh hội nhập quốc tếJOURNAL OF SCIENCE OF HNUEEducational Sci., 2016, Vol. 61, No. 3, pp. 28-36This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vnDOI: 10.18173/2354-1075.2016-0024HỌC TẬP TỰ ĐỊNH HƯỚNG – NHẰM PHÁT HUY TÍNH CHỦ ĐỘNG, TÍCHCỰC CHO SINH VIÊN TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP QUỐC TẾTrương Minh Trí, Bùi Văn Hồng, Võ Thị XuânTrường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí MinhTóm tắt. Ngày nay, với sự phát triển nhanh chóng của khoa học kĩ thuật cùng với sự bùngnổ của công nghệ thông tin, những tri thức mới, sự tăng lên gấp bội của sáng tạo công nghệvà kĩ thuật,. . . đòi hỏi con người phải có năng lực tự học, tự đào tạo để thích ứng. Qua đó,nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của người học trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Đểquá trình đào tạo nguồn nhân lực cho đất nước ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất thìcác phương pháp dạy học chủ động (active-learning) tỏ ra rất phù hợp. Đặc biệt là phươngpháp học tập tự định hướng (HTTĐH) cho phép sinh viên (SV) tự lựa chọn con đường đi vàđịnh hướng đích đến của mình, với sự hổ trợ của giảng viên (GV). Vì vậy, mô hình HTTĐHchắc chắn sẽ tìm được sự đồng thuận cao từ cộng đồng và là mảnh đất tốt cho những ai cókhát vọng học tập suốt đời.Từ khóa: Học tập tự định hướng, phát huy tính chủ động, tích cực, bối cảnh hội nhập.1.Mở đầuTự học hiểu theo đúng bản chất là tự mình động não, suy nghĩ, sử dụng các năng lực trí tuệ,cùng các phẩm chất, động cơ, tình cảm, cả nhân sinh quan, thế giới quan, và không ngại khó, ngạikhổ, kiên trì, nhẫn nại, lòng say mê,. . . để chiếm lĩnh một lĩnh vực khoa học nào đó, biến lĩnh vựcđó thành sở hữu của mình! Tự học là hình thức học tập không thể thiếu được của SV đang họctập tại các trường đại học hiện nay. Tổ chức hoạt động tự học một cách hợp lí, khoa học, có chấtlượng, hiệu quả là trách nhiệm không chỉ ở người học mà còn là sự nghiệp đào tạo của nhà trường.Bài viết dưới đây đề cập đến phương pháp HTTĐH giữ vai trò cầu nối giữa học tập và nghiên cứukhoa học của SV, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.HTTĐH là một xu thế tất yếu, bởi vì quá trình giáo dục thực chất là quá trình biến ngườihọc từ khách thể giáo dục thành chủ thể giáo dục (tự giáo dục). HTTĐH giúp nâng cao kết quả họctập của SV và chất lượng giáo dục của nhà trường, là biểu hiện cụ thể của việc đổi mới phươngpháp dạy học ở các cơ sở giáo dục.Vấn đề HTTĐH, đã được một số tác giả trong và ngoài nước đề cập trong các nghiên cứuliên quan như: Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Đắc Hưng, 2008 [1]; Trần Lê Hữu Nghĩa, 2008 [2]; VũTrọng Rỹ, 1994 [3]; Thái Duy Tuyên, 2001 [4]; Nguyễn Thị Cẩm Vân, 2014 [5]; Bielaczyc, Pirolli,Brown, 1995 [6]; Cross, 1981 [7]; Gibbons, M., 2002 [8]; Hiemstra, 1994 [9]; Hammond, M.,Collins, R., 1991 [10]. Các nghiên cứu chủ yếu về đặc điểm của HTTĐH cho thấy sự phù hợp củaloại hình dạy học này đối với SV trong thời kì hội nhập quốc tế của nước ta hiện nay.Ngày nhận bài: 15/12/2015. Ngày nhận đăng: 20/3/2016.Liên hệ: Trương Minh Trí, e-mail: tritm@hcmute.edu.vn28Học tập tự định hướng – nhằm phát huy tính chủ động, tích cực cho sinh viên trong bối cảnh...Đặc trưng 1: Cá nhân người học có thể trở nên có quyền lực mạnh hơn để chịu trách nhiệmngày càng nhiều cho các quyết định khác nhau liên quan đến các nỗ lực học tập.Đặc trưng 2: HTTĐH được nhìn nhận tốt nhất như một sự phát triển không ngừng nhữngnăng lực cá nhân, vượt xa ngoài những suy nghĩ bình thường hoặc những ngữ cảnh quen thuộc.Đặc trưng 3: HTTĐH không nhất thiết; mọi sự nhận thức của con người đều có được donhững người khác đem lại.Đặc trưng 4: Người học HTTĐH xuất hiện có thể linh động chuyển học tập, cả về kiến thứcvà kĩ năng nghiên cứu, từ một tình huống khác.Đặc trưng 5: Nghiên cứu HTTĐH có thể liên quan nhiều đến các hoạt động và nguồn lực,chẳng hạn tham gia các nhóm nghiên cứu, thực tập, đối thoại điện tử, viết thu hoạch phản hồi. . .Đặc trưng 6: Vai trò, hiệu quả của người GV trong việc HTTĐH là cho ví dụ minh họa;nâng cao tư duy phê phán, đảm bảo nguồn lực và đánh giá theo chuẩn đầu ra của môn học, chươngtrình đào tạo. . .Đặc trưng 7: Một số cơ sở giáo dục đang tìm cách để hỗ trợ cho mô hình HTTĐH thôngqua các chương trình mở E-learning, lựa chọn học tập cho cá nhân, các khóa phi truyền thống, vàcác chương trình cải tiến khác. . .2.2.1.Nội dung nghiên cứuPhương pháp dạy học tích cựcNgày nay, để thực hiện đổi mới phương pháp dạy học thể hiện được đầy đủ các đặc trưng,GV cần kế thừa, phát huy các mặt tích cực trong phương pháp truyền thống (thuyết trình, đàmthoại, trực quan,...) đồng thời mạnh dạn áp dụng các xu hướng dạy học tích cực, hiện đại. Để phânbiệt phương pháp dạy học tích cực và phương pháp dạy học thụ động, người ta thường căn cứ vàobốn dấu hiệu đặc trưng, cơ bản sau:+ Dạy học thông qua các hoạt động của SV.+ Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học.+ Tăng cường học tập cá th ...