Rèn kĩ năng đọc hiểu thơ trong dạy học Tập đọc cho học sinh lớp 5 trường Tiểu học Ngọc Chiến, huyện Mường La, tỉnh Sơn La

Bài viết nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu thơ trong dạy học tập đọc cho học sinh lớp 5 trên các phương diện: giáo viên cần hiểu biết sâu sắc về nội dung, nghệ thuật bài thơ; bồi dưỡng kiến thức về tiếng Việt, văn học và vốn sống cho học sinh; rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm văn bản thơ trong giờ Tập đọc; sử dụng và thiết kế hệ thống câu hỏi và bài tập đọc hiểu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Rèn kĩ năng đọc hiểu thơ trong dạy học Tập đọc cho học sinh lớp 5 trường Tiểu học Ngọc Chiến, huyện Mường La, tỉnh Sơn La VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2020, tr 96-101 ISSN: 2354-0753 RÈN KĨ NĂNG ĐỌC HIỂU THƠ TRONG DẠY HỌC TẬP ĐỌC CHO HỌC SINH LỚP 5 TRƯỜNG TIỂU HỌC NGỌC CHIẾN, HUYỆN MƯỜNG LA, TỈNH SƠN LA 1 Trường Đại học Tây Bắc; Trần Thị Thanh Hồng1,+, 2 Trường Tiểu học Ngọc Chiến, huyện Mường La, tỉnh Sơn La Lò Văn Hặc2 + Tác giả liên hệ ● Email: tranhongdhtb@gmail.com Article History ABSTRACT Received: 09/3/2020 When learning reading comprehension at primary school, pupils learn many Accepted: 12/4/2020 different types of materials, each with its own characteristics. In those genres, Published: 30/4/2020 poetry is a special kind of literary materials. By reseaching the current reality of teaching the poetry comprehension worksheets for fifth-grade students, the Keywords article proposes a number of solutions to train the poetry comprehension skills practicing poetry in teaching reading comprehension for fifth-grade pupils in Ngoc Chien comprehension skills, fifth- primary school, Muong La district, Son La province to meet the desire to grade pupils improve pupils’ poetry comprehension worksheets capability. Research results show that poetry is a genre of literary materials that pupils can absorb hardly, sometimes becoming abstract, very strange to pupils, especially ethnic minority pupils.1. Mở đầu Trong sách giáo khoa Tiếng Việt 5, thơ chiếm số lượng đáng kể trong phân môn Tập đọc. Đó là những bài thơthuộc các thể thơ: thơ 4 chữ, thơ 5 chữ, thơ 6 chữ, thơ 7 chữ, thơ lục bát, thơ tự do phù hợp với nhận thức của họcsinh (HS), là những sáng tác của các nhà thơ lớn như: Trần Đăng Khoa, Tố Hữu, Nguyễn Đình Thi, Quang Huy,Định Hải, Phạm Đình Ân,… Những bài thơ được tuyển chọn để giảng dạy trong phân môn Tập đọc là những bàithơ hay, có giá trị cả về nội dung và nghệ thuật. Mỗi bài thơ là tiếng nói cao đẹp về tình yêu quê hương đất nước,tình yêu con người, tình yêu thiên nhiên mà tất cả HS đều được học, giúp các em mở rộng tâm hồn, nâng cao nhậnthức và bồi dưỡng tình cảm thẩm mĩ. Tuy nhiên, thơ có đặc điểm rất khác biệt với văn bản (VB) văn xuôi: nếunhư văn xuôi có nội dung tường minh thì thơ là tiếng nói của tình cảm, không có kết cấu tường minh, chủ yếudiễn đạt cảm xúc của nhà thơ. Đặc điểm này cho thấy, khi hướng dẫn HS đọc hiểu VB thơ không giống với đọchiểu VB văn xuôi. Mặt khác, đặc điểm ngôn ngữ thơ vừa có tính chất cường điệu, vừa có tính chất cách điệu, vừacô đọng, hàm súc, gợi cảm, giàu hình ảnh và giàu nhạc điệu…, có thể biểu hiện được tâm trạng và các sắc tháitình cảm tư tưởng một cách tinh vi. Vì vậy, khi tiếp cận với VB thơ, HS gặp nhiều khó khăn về “hàng rào ngônngữ”, khó khăn về khoảng cách thẩm mĩ, đó là cách nói, cách diễn đạt nhiều khi rất xa lạ, trừu tượng, khó hiểuvới HS, nhất là HS dân tộc thiểu số như ở miền núi Sơn La khi mà vốn tiếng Việt của các em còn hạn chế. Bởivậy, rèn kĩ năng đọc hiểu thơ, tháo gỡ những khó khăn, hạn chế, góp phần phát triển năng lực văn học cho HStiểu học là vấn đề cần được quan tâm hiện nay. Từ cách tiếp cận trên, bài viết nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu thơ trongdạy học (DH) tập đọc cho HS lớp 5, Trường Tiểu học Ngọc Chiến, huyện Mường La, tỉnh Sơn La trên các phươngdiện: giáo viên (GV) cần hiểu biết sâu sắc về nội dung, nghệ thuật bài thơ; bồi dưỡng kiến thức về tiếng Việt, vănhọc và vốn sống cho HS; Rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm VB thơ trong giờ Tập đọc; sử dụng và thiết kế hệ thốngcâu hỏi và bài tập đọc hiểu.2. Kết quả nghiên cứu2.1. Thực trạng dạy học đọc hiểu thơ qua phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 5, Trường Tiểu học Ngọc Chiến Để tìm hiểu thực trạng rèn kĩ năng đọc hiểu VB thơ trong DH phân môn Tập đọc cho HS lớp 5, Trường Tiểu họcNgọc Chiến, chúng tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu: dự giờ để quan sát hoạt động dạy và học của GV, HS,sử dụng phiếu hỏi đối với GV và phiếu bài tập đối với HS về các vấn đề nghiên cứu. Mẫu nghiên cứu gồm 9 GVtrực tiếp giảng dạy khối lớp 5, 90 HS thuộc 3 lớp 5A8 (lớp có 30 HS); 5A9 (lớp có 30 HS) và 5A10 (lớp có 30 HS)của trường. Nội dung khảo sát đối với GV tập trung vào 3 vấn đề chính: nhận thức về DH đọc hiểu thơ, các phươngthức và biện pháp thường sử dụng để rèn kĩ năng đọc hiểu VB thơ cho HS, những khó khăn khi dạy đọc hiểu VB 96 VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2020, tr 96-101 ISSN: 2354-0753thơ; đối với HS tập trung vào 2 lĩnh vực: hứng thú thực hành các bài tập rèn kĩ năng đọc hiểu VB thơ, năng lực đọchiểu VB thơ. Kết quả khảo sát như sau:2.1.1. Từ phía giáo viên Kết quả khảo sát cho thấy, hầu hết GV được hỏi đều nhận thức đúng đắn về bản chất của DH đọc hiểu và tầm quantrọng của rèn kĩ năng đọc hiểu cho HS, 100% GV đồng ý với ý kiến cho rằng: đọc hiểu VB nghệ thuật là đọc và nắmbắt thông tin, là quá trình nhận thức để có khả năng hiểu được ý nghĩa của ngôn ngữ nghệ thuật và nắm bắt nội dungthông tin của VB; 100% GV lựa chọn ý kiến cho rằng: rèn luyện để nâng cao năng lực đọc hiểu VB là một nhiệm vụrất cần thiết đối với HS tiểu học; ...